حساسیت پوستی یکی از انواع آلرژی است که بسیاری از افراد به آن دچار می شوند. حساسیت پوستی می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. به طور مثال، قرار گرفتن در معرض برخی گیاهان سمی و مصرف برخی از داروها و مواد غذایی باعث بروز حساسیت های پوستی می شود. بعضی از بیماری ها نیز می توانند حساسیت پوستی ایجاد کنند. اگزما و کهیر از رایج ترین انواع حساسیت های پوستی به شمار می روند. افراد مبتلا به حساسیت پوست، ممکن است خارش خفیفی در کل بدن خود و یا در ناحیه ی محدودی احساس کنند. اگر خارش در ناحیه دست یا پا، با شدت بیشتری احساس شود ممکن است فرد از انجام فعالیت های روزانه خود نیز باز بماند. در بسیاری از موارد، علت حساسیت پوستی به راحتی قابل تشخیص نیست و حتماً باید به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنید تا بتواند بر اساس علائم شما، علت حساسیت را تشخیص دهد.

علائم حساسیت پوستی

علائم این مشکل پوستی ممکن است در نوزادان، کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد که این علائم عبارتند از:

• خارش که بیشتر در شب اتفاق می افتد.
• ناحیه های پوست قرمز یا قهوه ای که بر روی بازوها، پاها، مچ، گردن، سینه، آرنج و زانو اتفاق می افتد.
• پوست، ضخیم، خشک و لکه دار میشود.
• هنگامی که آلرژی پوستی در کودکان دو سال یا بزرگتر اتفاق می افتد، اغلب آنها دچار قرمزی شدید در آرنج و زانو میشوند.
• علائم آلرژی پوست در بزرگسالان نسبت به کودکان و نوزادان بسیار متفاوت است.
• این بیماری می تواند روی بدن ظاهر شود و پوست را خشک و لکه دار کند.
• بیماران خارش را احساس می کنند. اگر در مورد نشانه های دیگر این بیماری سوال داشتید، با پزشک خود مشورت کنید.

دلایل بروز حساسیت پوستی

محرک های معمول عبارتند از:

• عطرها، مواد آرایشی، مواد شوینده و نرم کننده، صابون ها و شامپوها، اسپری های برطرف کننده ی بوی عرق، رنگ مو، لوسیون های بدن، رنگ و مواد شیمیایی موجود در لباس، دستمال های کاغذی و دیگر محصولات سلامتی و زیبایی معطر.
• تماس با مواد شوینده از جمله پودرهای لباس شویی، مایع ظرف شویی و مواد سفید کننده، از مهم ترین دلایل بروز حساسیت پوست است. این مواد رطوبت و چربی سطح پوست را از بین می برند و آن را در برابر عوامل خارجی نفوذپذیر می کنند.
• لاتکس ماده ای لاستیکی مانند است که از صمغ درختی به همین نام به دست می آید و در بادکنک ها، دستکش های یک بار مصرف پلاستیکی، اسباب بازی ها و برخی وسایل بهداشتی از جمله کاندوم استفاده می شود.
• نیکل نوعی فلز است که در ساخت انواع بدلیجات و زیورآلات، دکمه ها، فرم عینک، زیپ لباس، لوازم آشپزخانه و بعضی گوشی های تلفن همراه به کار می رود. حساسیت به نیکل در قسمت هایی از بدن که با این فلز تماس دارد مثل گردن، گوش ها، انگشتان و مچ دست و قوزک پا دیده می شود.
• در تهیه ی محصولات چرمی از مواد شیمیایی مختلفی برای افزایش استحکام و دوام محصول و همچنین ترکیبات ضدمیکروب و ضدقارچ استفاده می شود که ممکن است منجر به بروز واکنش های حساسیتی شوند.
• استرس و فشارهای عصبی نیز پوست را حساس، واکنش پذیر و مستعد حساسیت می کند.
• تماس با گیاهانی مثل پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی که دارای کیسه های روغنی (اوروشیول) هستند، واکنش آلرژیک ایجاد می کند و پوست در محل تماس دچار راش می شود.
• از شایع ترین عوارض داروها (خصوصاً آنتی بیوتیک ها) واکنش های پوستی است. همچنین مطالعات علمی نشان داده است که مقابله ی بدن با برخی از انواع عفونت ها منجر به تشدید راش و بثورات پوستی می شود.

انواع حساسیت پوستی

اگزما

اگزما پوستی می تواند منجر به خشکی، سوزش، قرمزی، خارش یا حتی تاول زدن پوست شود. افرادی که دچار اگزمای پوستی هستند اغلب دوره هایی را تجربه می کنند که علائم اگزمای پوست در آنها شدید می شود یا ممکن است دوره هایی هم وجود داشته باشد که همه علائم بهبود پیدا می کند و از بین می رود.

کهیر

در بیماری کهیر، تاول های قرمزرنگ و متورم بر روی پوست بدن ظاهر می شوند. کهیر حاد در کمتر از شش هفته برطرف می گردد؛ اما اگر این علائم بیشتر از شش هفته طول بکشد، کهیر از نوع مزمن است. علت بروز کهیر حاد، قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زا یا عفونت است.

درماتیت تماسی

درماتیت تماسی واکنشی است که بدن در مقابل تماس با یک ماده حساسیت زا و محرک از خود نشان می دهد و علائم آن شامل قرمزی، خارش، سوزش و ایجاد تاول بر روی پوست است. تماس پوست با صابون، مواد شوینده، نرم کننده لباس، شامپو یا حتی قرار گرفتن بیش ازحد در معرض آب می تواند باعث ایجاد درماتیت تماسی شود.

دیگر مواردی که می توانند باعث بروز این واکنش پوستی شوند شامل فلزات (مانند نیکل، فولاد ضد زنگ و دیگر آلیاژهای مورداستفاده برای ساخت زیورآلات)، چسب، لاک ناخن، داروهای موضعی، گیاهان و دستکش های لاتکس هستند.

تشخیص حساسیت پوستی

برجستگی، خارش و قرمزی از جمله مشکلات پوستی شایع به حساب می آید و ممکن است علت آنها به راحتی قابل تشخیص نباشد. تنها پزشک می تواند به شما کمک کند متوجه شوید که آیا علائم شما در نتیجه حساسیت پوستی است یا خیر. اگر علائم حساسیت پوستی یا سایر آلرژی ها را داشته باشید پزشک ممکن است آزمایش های زیر را انجام دهد:

تست پوست آلرژی: پوست شما را در معرض مقدار کمی عصاره ماده حساسیت زا قرار می دهند. بعد از آن در ناحیه تست شده بر روی پوست خراشی ایجاد می نمایند. اگر حساسیت داشته باشید، احتمالاً در محل آزمایش روی پوست شما برجستگی به وجود می آید.

آزمایش خون اختصاصی: آزمایش رادیواورجاذب رادیواکتیو (RAST) یا آزمایش ImmunoCAP نامیده می شود. در آن میزان آنتی بادی های مسبب آلرژی را در جریان خون شما اندازه گیری می کنند.

درمان حساسیت پوستی

هنگام انتخاب درمان باید به فاکتورهایی نظیر علت پیدایش حساسیت پوستی، شدت علائم و نشانه ها محل پیدایش ضایعات پوستی یا خارش دقت کرد؛ اما مهم ترین و ابتدایی ترین اقدام، پیدا کردن علت حساسیت پوستی و دوری از آن است. شدت علائم و محل قرارگیری آنها از جمله عوامل مؤثر در انتخاب راه درمان حساسیت پوستی می باشد. اولین قدم برای این کار، پیدا کردن و شناخت عوامل حساسیت زا می باشد. در صورت بروز علائم حساسیت پوستی، بلافاصله نسبت به شست و شوی دست ها اقدام نمایید. دست های خود را با آب سرد و صابون غیر عطری بشویید تا ماده حساسیت زا از پوست شما جدا شده و تأثیر خود را از دست بدهد. اگر این ماده محرک، پایه روغنی دارد، از الکل برای خنثی کردن و از بین بردن آن استفاده نمایید. توجه داشته باشید که خاراندن پوست تنها باعث تشدید خارش شده و احتمال بروز عفونت را افزایش می دهد. کمپرس سرد و مرطوب بهترین راهکار برای تسکین خارش و کاهش التهاب است. همچنین با استفاده از مواد طبیعی همانند روغن نارگیل، روغن درخت چای، سرکه سیب، روغن زیتون و آلوئه ورا می توانید درمان های گیاهی و خانگی داشته باشید.

داروها بسته به نوع حساسیت پوستی شما متفاوت است. داروها می توانند به کاهش واکنش سیستم ایمنی بدن و کاهش علائم کمک نمایند و یا به طور مستقیم علائم پوستی آن را درمان کنند. در موارد معمول موارد زیر توسط پزشکان توصیه می شود:

• کرم هیدروکورتیزون
• پمادهایی مانند لوسیون کالامین
• آنتی هیستامین ها
• ایمونوتراپی برای آلرژی های شدید یا آلرژی هایی که با سایر روش های درمانی کاملاً برطرف نمی شود انجام می گردد. این درمان شامل یکسری تزریق عصاره های آلرژی زای خالص است که معمولاً طی چند سال انجام می شود. اپی نفرین تنها برای موارد اضطراری و اورژانسی تزریق می شود.

زمان مراجعه به پزشک

• حساسیت ، فعالیت های روزمره شما را مختل می کند و حتی خواب شما را دچار مشکل می کند.
• مناطق آسیب دیده پوست، دردناک می شود.

پیشگیری از ایجاد حساسیت پوستی

اگر دارای پوست حساسی هستید، رعایت نکات زیر به پیشگیری از بروز التهاب و تحریک پوست کمک خواهد کرد:

• دوش گرفتن و حمام کوتاه تر از 10 دقیقه
• پرهیز از استفاده آب داغ برای حمام کردن و شستن دست ها
• پرهیز از مالیدن شدید پوست و خشک کردن ملایم آن
• پرهیز از عطرهای تند، شوینده ها و سایر مواد شیمیایی
• پرهیز از پاک کننده های شیمیایی قوی
• استفاده از محصولات بدون عطر و ضد حساسیت از جمله صابون، خوشبوکننده ها و شوینده ها
• تست محصولات جدید بر روی بخشی کوچک از پوست (برای اطمینان از عدم بروز حساسیت)

عوارض حساسیت پوستی

در مواقعی که حساسیت خیلی شدید شود احتمال بروز آنافیلاکسی بالا می رود و این امر بسیار خطرناک است. اگر فردی مشکوک به آنافیلاکسی باشد باید حتماً به اورژانس زنگ زده و یا سریعاً خود را به مراکز درمانی برساند.

نسخه اصلی مطلب علت و درمان حساسیت پوستی را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---