واسکولیت (Vasculitis) التهاب رگ های خونی است که باعث ایجاد تغییر در دیواره رگ های خونی از جمله ضخیم شدن، ضعیف شدن، باریک شدن یا زخم شدن آنها خواهد شد. این تغییرات به وجود آمده ممکن است جریان خون فرد مبتلا محدود کرده و در نتیجه باعث آسیب به اندام و بافت ها شود. انواع مختلفی از بیماری واسکولیت وجود دارد که بیشتر آنها نادر هستند. واسکولیت ممکن است فقط یک عضو یا چندین عضو از بدن فرد مبتلا را درگیر کند. این بیماری می تواند به دو صورت کوتاه مدت (حاد) یا طولانی مدت (مزمن) بروز پیدا کند. واسکولیت بیماری است که می تواند هر کسی را درگیر کند، با این حال ابتلا به این بیماری در گروه خاصی از افراد شایع تر از دیگران است. همچنین با توجه به نوع واسکولیت مبتلا شده به آن، این بیماری می تواند بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود یابد. البته درمان برخی از انواع واسکولیت برای درمان نیاز به مصرف دارو با هدف کنترل التهاب و پیشگیری از عود مجدد بیماری خواهد داشت. تکنیک های تصویر برداری غیر تهاجمی می تواند به تشخیص رگ ها و اندام های دیگر بدن در اثر این بیماری کمک کند. همچنین پزشک می تواند از تصاویر به دست آمده برای بررسی میزان تأثیر گذاری درمان استفاده کند. از جمله آزمایشات تصویربرداری مورد استفاده برای واسکولیت شامل تصویر برداری سونوگرافی می باشد.

علت واسکولیت

هیچ علت واحدی برای واسکولیت وجود ندارد و در بیشتر موارد علت دقیق آن ناشناخته است. عوامل ژنتیکی در این امر نقش مهمی دارند؛ زیرا چندین مورد در یک خانواده رخ می دهد. برخی از انواع واسکولیت می توانند به عفونت ها، به ویژه موارد مرتبط با هپاتیت مربوط باشند. برخی از موارد این عارضه بعد از درمان با داروهای خاص، به عنوان مثال پروپیل تیوراسیل (برای درمان بیماری تیروئید) و آلوپورینول (برای درمان نقرس استفاده می شود) و همچنین داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) و آنتی بیوتیک ها اتفاق می افتد. تصور می شود که بیشتر اشکال واسکولیت نوعی بیماری خود ایمنی است. این بدان معنا است که مکانیسم های دفاعی بدن وظیفه عادی خود را در مبارزه با عفونت ها انجام نمی دهند بلکه در عوض به قسمت سالم بدن حمله می کنند و باعث التهاب می شوند.

عوامل خطر واسکولیت

عوامل خطر بسته به ثانویه یا اولیه بودن واسکولیت متفاوت است. عوامل خطر واسکولیت اولیه شامل سابقه خانوادگی است. با این حال، همه افراد مبتلا به عوامل خطر واسکولیت ندارند.

عوامل خطر واسکولیت ثانویه عبارتند از:

• اختلالات خود ایمنی همزمانی مانند لوپوس، اسکلرودرمی یا آرتریت روماتوئید
• واکنش دارویی
• سابقه سرطان خون مانند سرطان خون یا لنفوم
• سابقه هپاتیت B یا C

علائم واسکولیت

وقتی هر قسمت از بدن ملتهب باشد، متورم شده و ناراحت کننده یا دردناک می شود. با انواع مختلف این بیماری، امکان تورم در داخل بدن وجود دارد و نمی توانید هیچ یک از علائم را در خارج مشاهده کنید. واسکولیت به واسطه آن رگ های خونی تحت تأثیر قرار می گیرد و اشکال مختلفی دارد. بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه احساس ناراحتی می کنند و تب، تعریق، خستگی و کاهش وزن دارند. این ها می توانند اولین علائمی باشند که دیده می شوند، بنابراین مهم است که توسط پزشک مشاهده و بررسی شوند. علائم دیگر با توجه به اینکه کدام قسمت از بدن تحت تأثیر قرار می گیرد متفاوت است، به عنوان مثال:

• پوست: واسکولیت در پوست باعث ایجاد لکه هایی می شود که می تواند ترکیده و زخم های بازی (زخم) باقی بگذارد. وقتی این بیماری فقط روی پوست تأثیر می گذارد، عوارض طولانی مدت معمولاً جدی نیستند و علائم به طور معمول پس از برطرف شدن التهاب، از بین می روند.
• بینی: واسکولیت در اینجا باعث ایجاد پوسته در داخل بینی و خونریزی آن می شود. گاهی اوقات شکل بینی می تواند تغییر کند.
• انگشتان و انگشتان پا: برخی از افراد مبتلا به واسکولیت، پدیده رینود را تجربه می کنند، جایی که انگشتان یا انگشتان پا سفید یا کبود می شوند و در صورت قرار گرفتن در معرض سرما ممکن است گزگز یا صدمه ببینند.
• چشم ها: برخی از انواع واسکولیت ممکن است به طور ناگهانی روی بینایی تان تأثیر بگذارند و یا باعث قرمز یا دردناک شدن چشم شوند. در صورت بروز چنین اتفاقی، مراجعه سریع به پزشک بسیار مهم است.
• اعصاب: التهاب اعصاب می تواند باعث گزگز (سوزن)، احساس درد و سوزش یا ضعف در بازوها و پاها شود.
• مفاصل: واسکولیت می تواند باعث درد یا تورم مفاصل شود.
• عضلات: التهاب در اینجا باعث دردهای عضلانی می شود و در نهایت عضلات را ضعیف می کند.
• ریه ها: التهاب ریه ها باعث سرفه و تنگی نفس می شود.
• مغز: گاهی اوقات رگ های خونی در مغز می توانند تحت تأثیر قرار بگیرند و مشکلاتی مانند سکته مغزی ایجاد کنند.
• کلیه ها: هنگامی که واسکولیت روی کلیه ها تأثیر بگذارد، ممکن است در عبور ادرار یا خون در ادرار مشکلاتی ایجاد شود. واسکولیت کلیه می تواند خطرناک باشد؛ زیرا ممکن است علائم بیماری تا زمانی که کلیه آسیب نبیند، ظاهر نشوند. در موارد شدید ممکن است درمان با دستگاه مصنوعی کلیه (دیالیز) همراه باشد.

عوارض واسکولیت

به طور کلی می توان گفت عوارض این بیماری بسته به نوع بیماری و شدت اثرگذاری روی فرد متفاوت است. بعضی از عوارض واسکولیت در اثر داروهای مصرفی برای درمان به وجود می آیند. عوارض ناشی از این بیماری شامل:

• بعضی از واسکولیت ها هنگامی که به موقع تشخیص داده نشوند ممکن است به اندام های مهم بدن مانند قلب و کلیه آسیب برسانند.
• احتمال ایجاد لخته های خون در رگ ها که باعث اختلال در جریان خون می شود. همین امر می تواند باعث ایجاد آنوریسم و متورم شدن رگ خونی شود.
• در واسکولیت نوع سلول غول پیکر ممکن است نابینایی یا کاهش بینایی رخ دهد.
• بیماری های عفونی مانند پنومونی و سپسیس ممکن است در اثر این بیماری به وجود آیند که عارضه جدی می باشد.

تشخیص واسکولاریته در سونوگرافی

روش های غیرتهاجمی تصویربرداری مانند سونوگرافی می تواند نشان دهد که کدام از رگ های خونی و اندام ها دچار مشکل شده اند. سونوگرافی روش تصویربرداری خاصی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای بررسی ساختارهای درونی بدن استفاده می کند. این تصاویر، اطلاعات ارزشمندی برای تشخیص و درمان بیماری ها در اختیار پزشک قرارمی دهند. در این روش روی تخت دراز می کشید. متخصص سونوگرافی، دستگاه کوچکی به نام پروب سونوگرافی را روی ناحیه مورد نظر قرار می دهد و با حرکت آن، تصاویر احشاء داخل شکم شما روی نمایشگر نشان داده می شود.

نسخه اصلی مطلب افزایش واسکولاریته یعنی چه؟ را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---