پیسی ( Vitiligo )، بیماری است که باعث می شود تا رنگ پوست به صورت لکه بی رنگ شود. معمولاً میزان و شدت بی رنگ شدن پوست به وسیله بیماری پیسی غیرقابل پیشبینی است. این بیماری پوستی پس از بروز می تواند هر قسمتی از بدن بیمار را درگیر کرده و رنگ آن را از بین ببرد. حتی در بعضی از موارد بیماری پیسی به موها و داخل دهان هم سرایت کرده و رنگ این قسمت ها را هم تحت تأثیر قرار می دهد.

بیماری پیسی مختص نژاد یا نوع پوست خاصی نبوده و ممکن است برای هر نوع پوستی اتفاق بیفتد؛ اما به طور کلی افرادی که پوست تیره تری دارند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این عارضه پوستی نه تهدیدکننده است و نه می تواند از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا کند. اساساً بیماری پیسی زیبایی پوست را از بین برده و می تواند باعث احساس بد در شخص مبتلا شود.

دلایل ایجاد پیسی

پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول های رنگدانه ساز پوست است که دلیل آن ناشناخته است؛ اما چهار تئوری اصلی در این زمینه وجود دارد:

• سلول های عصبی که به طور غیرطبیعی فعال شده اند ممکن است با تولید مواد سمی به سلول های رنگدانه ساز آسیب برسانند.
• سیستم ایمنی بدن ممکن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.
• سلول های رنگدانه ساز ممکن است عامل از بین رفتن خودشان باشند؛ یعنی زمانی که رنگدانه در حال ساخته شدن است، مواد زائدی نیز در کنار آن تولید می شوند که سمی بوده و قادر به از بین بردن خود سلول ها است.
• وجود یک نقص ارثی موجب حساس شدن سلول های رنگدانه ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن آنها می شود.

انواع پیسی

دو نوع اصلی ویتیلیگو وجود دارند:

• پیسی غیر قطعه ای
• پیسی سگمنتال
• در موارد نادر، لک و پیس امکان دارد که روی کل بدن تأثیر بگذارد. این مورد به عنوان «ویتیلیگو کامل» شناخته می شود.

ویتیلیگو غیر قطعه ای

در نوع پیسی غیر سگمنتال که همچنین به آن غیر قطعه ای یا عمومی نیز گفته می شود، علائم اغلب در هر دو طرف بدن به عنوان لکه های سفید متقارن ظاهر می شود. این لکه های متقارن می توانند روی نواحی زیر ایجاد شوند:

1. پشت دستان
2. بازو
3. زانو
4. آرنج
5. پا

پیسی غیر قطعه ای رایج ترین نوع ویتیلیگو است که در حدود 9 نفر از 10 نفری که به این بیماری مبتلا هستند را تحت تأثیر قرار می دهند.

ویتیلیگو سگمنتال

در نوع پیسی سگمنتال که همچنین به عنوان ویتیلیگوی یک طرفه یا موضعی نیز شناخته شده می شود، لکه های سفید فقط روی یک ناحیه از بدن بیمار اثر می گذارند. لک و پیس سگمنتال نسبت به نوع غیرسگمنتال بسیار کمتر مشاهده می شود، اگرچه در کودکان شایع تر است. معمولاً از هر 10 کودک، سه نفر را تحت تأثیر قرار می دهد.

چگونگی پیشرفت پیسی

وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است. افرادی که پوست روشنی دارند معمولاً در تابستان متوجه تفاوت رنگ مابین نواحی مبتلا و سایر نقاط سالم پوست که برنزه شده اند، می شوند. پیسی در افراد با پوست تیره بسیار واضح تر از روشن پوستان است. در موارد شدید ممکن است رنگدانه در همه جای پوست از بین برود و پوست یکسره سفید شود. هیچ راهی برای پیش بینی اینکه هر فرد چقدر رنگدانه از دست خواهد داد و یا اینکه بیماری وی چقدر طول خواهد کشید وجود ندارد. یک لک پیسی به صورت ناحیه ای به رنگ سفید شیری رنگ دیده می شود. با این حال میزان تخریب رنگدانه در هر لک می تواند با سایر لک ها متفاوت باشد. در یک لک ممکن است سایه های مختلفی وجود داشته باشد و نیز یک ناحیه تیره تر، نواحی سفید شده را احاطه کرده باشد. پیسی اغلب با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در یک نقطه از پوست شروع می شود. این فرآیند می تواند ادامه یابد و یا به دلایل ناشناخته، خود به خود متوقف شود. دوره های از دست رفتن رنگدانه و متعاقب آن ثابت ماندن رنگ لک و دوباره از دست رفتن رنگدانه به طور مدوام تکرار می شوند.

تعداد افراد مبتلا به پیسی

حدود ۳ تا ۴ درصد جمعیت دنیا یا (۵۰۴۰ میلیون نفر)، به بیماری پیسی مبتلا هستند. ۹۵٪ افراد قبل از ۴۰ سالگی علائم را نشان داده اند. بیماری تمام نژادها و هر دو جنس را یکسان تحت تأثیر قرار می دهد. به نظر می رسد پیسی در افراد مبتلا به بیماری های اتوایمیون شایعتر است. این بیماری های اتوایمیون عبارت اند از: پرکاری غده تیروئید، نارسایی قشر غده فوق کلیه، آلوپسی آره آتا و آنمی پرنسیوز.

پیسی می تواند بیماری ارثی باشد یعنی در بین افراد فامیل بروز کند کودکانی که والدینشان مبتلا به این بیماری هستند بیشتر احتمال ابتلا به پیسی دارند. با این حال بیشتر کودکانی که یکی از والدینشان مبتلا به پیسی باشند به بیماری مبتلا نمی شوند و بیشتر افراد مبتلا به پیسی سابقه ای از این بیماری را در فامیل ندارند.

روش های تشخیصی پیسی

به منظور تشخیص عارضه ی پیسی، پزشک نواحی آسیب دیده ی پوست را مورد معاینه قرار می دهد و سابقه ی اختلالات خانوادگی احتمالی بیمار را بررسی می کند. ممکن است آزمایش خونی با هدف بررسی بیماری های خود ایمنی تیروئید و یا بیوپسی بافت مبتلا، از بیمار به عمل آید. افرادی که به تغییر رنگ چشم یا گوش مبتلا هستند، ممکن است به مراجعه به پزشکان متخصص مربوطه و انجام معاینات لازم، نیاز داشته باشند.

روش های درمانی پیسی

از آنجایی که درمانی قطعی برای بیماری پیسی وجود ندارد، هدف اصلی روش های درمانی این عارضه، بهبود ظاهر پوست تغییر رنگ یافته است.

دارو درمانی

این روش های درمانی بر روی پوست مورد استعمال قرار می گیرند. نوع و قدرت درمان موضعی مورد تجویز به نوع پیسی و پوست بیمار بستگی خواهد داشت؛ اما داروهای درمانی رایج عبارتند از:

کرم های کورتیکو استروئیدی. با وجود اینکه این داروها به طور گسترده برای درمان پیسی های موضعی مورد استفاده قرار می گیرند، لیکن به دلیل تأثیری که در نازک شدن پوست و دیگر عوارض جانبی دارند، برای مدت زمان کوتاهی قابل استفاده خواهند بود. بیمار باید این کرم را قبل از مشاهده ی هرگونه تأثیر، برای مدت حداقل سه ماه بر روی موضع لکه های سفید پوست خود مورد استفاده قرار دهد.

داروهای موضعی بیماری های سیستم ایمنی (تاکرولیموس و پیمکرولیموس). این داروها می توانند پاسخ ایمنی پوست را تنظیم و فرایند تولید ملانین را تحریک کنند. این داروها را می توان برای مدت زمانی طولانی و در مواردی که استعمال کورتیکواستروئیدهای موضعی قابل تحمل نیستند، مورد استفاده قرار داد. تاکرولیموس قوی تر از پیمکرولیموس است؛ اما هیچکدام از آن ها بر روی ضایعات ایجاد شده بر روی مفاصل و نواحی آکرال تأثیری نخواهند داشت.

نور درمانی

نور درمانی که تحت عنوان فوتوتراپی نیز شناخته می شود، روشی سنتی برای درمان بیماری پیسی است. این تکنیک غالباً با استفاده از یکی از منابع نوری شامل نور خورشید، اشعه ی ماوراءبنفش، نور لامپ و لیزر انجام می شود. اشعه ماوراءبنفش به دو روش در مقابله با بیماری پیسی مؤثر خواهد بود، این ابزار تأثیری سرکوب کننده در برابر بیماری های سیستم ایمنی بدن خواهد داشت و همزمان با آن تولید ملانوسیت را نیز افزایش می دهد. جلسات مکرر انجام نوردرمانی می تواند در بازگرداندن رنگ برخی از مناطق آسیب دیده ی پوست صورت، تنه و اندام از طریق تحریک روند طبیعی درمان، بسیار اثربخش باشد.

لیزر درمانی

در این شیوه ی درمانی، نواحی متأثر از پیسی تحت انرژی لیزر قرار می گیرند. لیزر درمانی رنگدانه های پوستی را هدف قرار می دهد. طول مدت درمان این عارضه دو تا شش ماه به طول خواهد انجامید و به میزان متوسط 70 درصد بهبودی حاصل خواهد شد. پس از درمان برای حفظ نتایج می توان از کرم های موضعی استفاده کرد.

انجام جراحی

انجام جراحی به عنوان روشی مناسب برای درمان پیسی فقط به بیمارانی توصیه می شود که این مشکل برای حداقل یک سال ثابت باقی مانده و به سایر درمان های پزشکی واکنشی نشان نداده باشد. روش های مبتنی بر جراحی درمان این بیماری شامل پیوند پوست بدن خود فرد از طریق ایجاد تاول، پیوند تقسیم ضخامت، پیوند پانچ، پیوند اسمش، پیوند واحد فولیکولی، پیوند ملانوسیت های کشت داده شده ی خود فرد و کاشت سوسپانسیون های اپیدرمال می شوند.

در تکنیک های پیوند پوست و تاول، بخشی از پوست طبیعی از ناحیه ای که آسیبی ندیده است برداشته می شود و به ناحیه ی کوچکی از پوست ناحیه ی تغییر رنگ یافته متصل می شود. این عمل ممکن است باعث زخم شود و بافت مناطق تحت درمان را نیز تغییر دهد. علاوه بر این ها، رنگدانه ها را می توان با استفاده از خالکوبی به مناطق تغییر رنگ یافته تزریق کرد. البته همه ی گزینه های جراحی با خطر از دست رفتن رنگدانه های پوستی نواحی پیرامونی همراه خواهند بود.

عوارض پیسی

افراد مبتلا به بیماری پیسی ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند:

1. پریشانی اجتماعی یا روانی
2. آفتاب سوختگی
3. مشکلات چشمی
4. از دست دادن شنوایی

نسخه اصلی مطلب درباره بیماری پیسی بیشتر بدانید را در سایت کلینیک پوست صدف بخوانید.

---