کم شنوایی - درمان هایی برای آینده

دکتر سعید ملایری [ شنوایی شناسی ]آدرس وب سایت : www.samakonline.ir
آدرس مطب : تهران ،انتهای خیابان امام خمینی سپه غربی نرسیده به بزرگراه یادگار امام خمینی ،پلاک 1386 تلفن مطب : 66845959 - 021

قطعا در آینده، پیشرفت تکنولوژی به پیشرفت تجهیزات کمک درمانی مثل سمعک ها و کاشت حلزون کمک خواهد کرد. ممکن است دستگاه های جدیدی که طراحی می شوند کاربردی بوده و سهم عمده ای از درمان های آینده را به خود اختصاص دهند.

از سویی با رشد شاخه علوم دارویی، حفاظت از سلول های مویی و عصبی شنوایی و همچنین درمان وزوز گوش تا حدود زیادی در آینده محتمل است.

اما روش های دیگر کدامند؟ احیا سلول های مویی؟ درمان های مبتنی بر سلول یا ژن ؟

احیا سلول های مویی شنوایی

در زمان ما و در چند سال آینده، شاید احیا ( Regeneration ) سلولهای مویی شنوایی انسان، یک رویا باشد... یک رویای دست نایافتنی !!

اما همه ی رویاها، روزی به حقیقت می پیوندند!

تیم های تحقیقاتی در سراسر جهان با الهام از نحوه ی احیای سلول های مویی پرندگان، در مورد انسان نیز در حال تحقیق هستند.

بخش عمده ای از کم شنوایی های اکتسابی، مربوط به مرگ سلول های مویی است. به طور شماتیک، همانطوری که در انیمیشن پایینی هم می بینید سه مرحله را تجربه می کنیم :

اندام کورتی طبیعی و سالم
2. آسیب و از بین رفتن سلول های مویی و سلول های محافظ آن ها
3. یک لایه از سلول های غیراختصاصی

امیدهای اولیه برای درمان های احیایی، زمانی قوت گرفت که در دهه 90 میلادی، برای اولین بار کشف شد که گوش داخلی پرندگان می تواند سلول های مویی ای را که بر اثر دارو یا ضربه صوتی آسیب دیده اند، احیا کرده و دوباره به مغز متصل کند. از زمان این کشف به بعد به بعد بسیاری از تیم های تحقیقاتی در سراسر جهان سعی می کنند که این مکانیسم احیا را در سلول های مویی انسانی پیدا کنند. هرچند تاکنون توفیق چندانی حاصل نشده ولی تلاش ها ادامه دارند.

تحقیقات به دو روش تقسیم می شوند:

روش اول بر بیدار کردن سلول های بنیادی خفته (که در حلزون بزرگسالان یافت می شود) تمرکز دارد.

روش دوم بر پیوند سلول های بنیادی جنینی به حلزون (Cochlea) و تحریک تمایز آن ها به سلول های مویی تمرکز دارد. طوری که این سلول ها جایگزین سلول های مویی تخریب شده می شوند.

در مرحله بعدی هرکدام از این دو روش، ما نیاز داریم که اتصال عصبی این سلول ها با مغز را برقرار کنیم. اتصال عصبی سلول ها یک چالش بزرگ بوده و ما با علم کنونی قادر به حل آن نیستیم.

کاربرد های دیگر ژندرمانی و سلولدرمانی ؟

باید گفت استفاده از ژندرمانی و سلولدرمانی در آیندهی نزدیکتری محتمل تر است تا سایر روش ها...

دانش ما دربارهی این که کدام ژن ها مسئول کم شنواییهای مختلف هستند همواره در حال ارتقا می باشد. تصور اینکه در آینده بتوان ژن های مسئول کم شنوایی را شناسایی و اصلاح کرد تا کم شنوایی را درمان کنند، زیاد دور از انتظار نیست.

آینده ی درمان های دارویی

بسیاری از کم شنواییها، ناشی از شرایط محیطی مثل صدای بلند، دارو های اتوتوکسیک و... هستند که باعث آسیب به سلول های مویی می شوند. از سویی برای گرفتن بهترین نتیجه از سمعک یا کاشت حلزون، باید سلول های مویی سالم باشند.

با گذشت زمان و تحقیق بیشتر، مکانیسم های مولکولی و زیستی که در مرگ گوش داخلی درگیر هستند، بهتر شناخته می شوند. پس درنتیجه می توان از اقدامات پیشگیرانه، برای حفاظت از سلول های حسی یا اعصاب شنوایی استفاده کرد و با روشهایی مقاومت آن ها را به آسیب افزایش داد.

در حال حاضر، بزرگترین چالش برای اجرای بالینی این روش بر روی انسان، نگرانی از بابت عوارض جانبی احتمالی و عدم عملکرد اختصاصی این مولکول ها می باشد.

همانطوری که در شکل نیز نشان داده می شود، تزریق مستقیم این مولکول ها به دریچه گرد حلزون امکان پذیر است :