ماستکتومی یکی از روش های جراحی برای برداشتن کامل یا بخشی از بافت پستان است که معمولاً به عنوان یک درمان اصلی برای سرطان پستان یا پیشگیری از آن انجام می شود. این روش ممکن است در شرایط مختلف و با توجه به وضعیت بیمار و مرحله بیماری انتخاب شود. انواع مختلفی از ماستکتومی وجود دارد، از جمله ماستکتومی ساده، ماستکتومی رادیکال و ماستکتومی پیشگیرانه، که هر کدام برای اهداف درمانی خاصی به کار می روند. آگاهی از این روش ها و انتخاب مناسب ترین گزینه می تواند به بهبود روند درمان و کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

انواع ماستکتومی

ماستکتومی انواع مختلفی دارد. آنها عبارتند از:

ماستکتومی توتال یا ماستکتومی کامل (ساده):

این عمل جراحی شامل برداشتن کل پستان است اما عضلات زیر پستان و غدد لنفاوی را دست نخورده رها می کند.

ماستکتومی دوبل:

این جراحی شامل برداشتن هر دو پستان است. اگر ویژگی های ژنتیکی نشان دهنده خطر بالای سرطان پستان باشند ، معمولاً این جراحی به عنوان یک اقدام پیشگیرانه صورت می گیرد. از این رو به آن ماستکتومی پیشگیرانه نیز گفته می شود.

ماستکتومی رادیکال:

این عمل جراحی شامل برداشتن کل پستان ، غدد لنفاوی زیر بغل و عضلات دیواره قفسه سینه می باشد.

ماستکتومی رادیکال اصلاح شده:

این عمل که با نام ماستکتومی رادیکال تعدیل شده نیز شناخته می شود شامل برداشتن کامل غدد لنفاوی پستان و زیر بغل توسط جراح است اما عضلات دیواره قفسه سینه دست نخورده باقی می مانند.

ماستکتومی محافظ پوست:

این عمل شامل برداشتن بافت پستان و نوک آن توسط جراح است اما پوست را دست نخورده باقی می گذارد. جراح همچنین در حین عمل ، پستان را بازسازی می کند.

ماستکتومی محافظ نوک پستان:

این روش نسبتاً جدید است که بر سالم ماندن پوست ، نوک سینه و بافت محیطی پستان تاکید دارد.

عوامل تعیین کننده در انتخاب نوع ماستکتومی

انتخاب نوع ماستکتومی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اندازه و محل تومور، مرحله سرطان، وضعیت سلامتی بیمار، و سابقه خانوادگی. همچنین پزشک به شرایط فردی مانند تمایل بیمار به حفظ ظاهر پستان، برنامه های بازسازی پستان پس از جراحی، و میزان گسترش سرطان به غدد لنفاوی یا سایر بخش های بدن توجه می کند. در برخی موارد، روش هایی مانند ماستکتومی با حفظ پوست یا حفظ نوک پستان ممکن است برای بیمار مناسب باشد تا ظاهر طبیعی پستان تا حد ممکن حفظ شود.

دلایل انجام عمل ماستکتومی

شایع ترین دلیل انجام ماستکتومی، ابتلا به سرطان پستان یا خطر بالای ابتلا به آن است. در برخی موارد، وجود بیماری های دیگر در پستان نیز ممکن است پزشک را به تجویز یکی از انواع ماستکتومی ترغیب کند. به طور کلی، در شرایط زیر پزشک ممکن است ماستکتومی را پیشنهاد دهد:

• سرطان غیرتهاجمی پستان: شایع ترین نوع آن سرطان مجاری درجا (DCIS) است که در مجاری شیر ایجاد می شود و به بافت پستان گسترش نیافته است.
• مراحل 1، 2 و 3 سرطان پستان: در این مراحل، ماستکتومی می تواند به درمان سرطان کمک کند، به شرطی که سرطان به نقاط دوردست بدن، مانند ریه ها، گسترش نیافته باشد.
• سرطان التهابی پستان: این نوع سرطان تهاجمی است و معمولاً پزشک قبل از جراحی، شیمی درمانی را توصیه می کند.
• بیماری پاژه پستان: این نوع نادر سرطان پوست نوک سینه و آرئولا را تحت تأثیر قرار می دهد و اغلب با DCIS یا سرطان مهاجم پستان همراه است.
• سرطان پستان عود موضعی: اگر سرطان به پستان یا نواحی اطراف آن بازگردد، ماستکتومی ممکن است ضروری باشد.

در هر یک از این شرایط، ماستکتومی می تواند به عنوان یک روش درمانی مؤثر مطرح شود.

چه زمانی ماستکتومی انجام می شود؟

ماستکتومی زمانی انجام می شود که خطر گسترش سرطان پستان بالا باشد یا درمان های کم تهاجمی تر مؤثر نباشند. این روش جراحی اغلب در مواردی مانند سرطان پستان مهاجم، تومورهای بزرگ، سرطان التهابی پستان یا در صورتی که بیمار به دلایل ژنتیکی و خانوادگی در معرض خطر بالای سرطان باشد، توصیه می شود. همچنین ماستکتومی به عنوان یک روش پیشگیرانه برای افرادی که به دلیل جهش های ژنتیکی مانند BRCA1 یا BRCA2 در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان پستان هستند، انجام می شود.

حفظ بافت پستان با روش های نوین ماستکتومی

امروزه تکنیک های پیشرفته ای برای انجام ماستکتومی وجود دارد که هدف آن ها حفظ ظاهر طبیعی پستان است. در زیر به دو روش نوین اشاره می کنیم:

1. ماستکتومی ساب کوتانئوس (Skin-Sparing Mastectomy): در این روش، جراح تمامی بافت پستان را خارج کرده اما پوست پستان را حفظ می کند. در این نوع ماستکتومی، علاوه بر بافت پستان، نوک پستان نیز برداشته می شود، اما سایر بخش های پوست برای بیمار نگه داشته می شود.
2. ماستکتومی با حفظ نوک پستان (Nipple-Sparing Mastectomy): این روش پیشرفته که زیرمجموعه ماستکتومی ساب کوتانئوس است، علاوه بر حفظ پوست، نوک و هاله پستان را نیز نگه می دارد. بافت پستان به طور کامل تخلیه می شود، اما ظاهر طبیعی پستان حفظ می گردد. این عمل جزو روش های نوین و پیچیده محسوب می شود و نیاز به تجربه جراحی گسترده و دانش روز دارد.

این تکنیک ها به بیماران کمک می کنند تا علاوه بر درمان مؤثر، ظاهر طبیعی پستان خود را حفظ کنند.

تفاوت لامپکتومی و ماستکتومی

لامپکتومی و ماستکتومی هر دو روش های جراحی برای درمان سرطان پستان هستند، اما تفاوت اصلی آن ها در میزان برداشت بافت است. در لامپکتومی، فقط تومور سرطانی و بخشی از بافت سالم اطراف آن برداشته می شود، به گونه ای که بیشتر بافت پستان حفظ می شود. این روش برای افرادی که تومور کوچک دارند و سرطان به نواحی دیگر گسترش نیافته، مناسب است. در مقابل، ماستکتومی شامل برداشتن کامل پستان است و اغلب برای تومورهای بزرگ تر، سرطان های گسترده تر، یا افرادی که سابقه خانوادگی قوی سرطان پستان دارند، توصیه می شود. انتخاب بین این دو روش به عوامل مختلفی مانند مرحله سرطان، وضعیت سلامتی بیمار و ترجیحات شخصی بستگی دارد.

دوره بهبودی و مراقبت های پس از ماستکتومی

در دوره بهبودی و مراقبت های پس از ماستکتومی، موارد زیر باید در نظر گرفته شود:

• مراقبت از زخم جراحی: زخم ها باید تمیز و خشک نگه داشته شوند. پزشک دستورالعمل های دقیق در مورد نحوه تعویض پانسمان ارائه می دهد.
• تخلیه مایعات (درین): در برخی موارد، لوله هایی برای تخلیه مایعات اضافی در محل جراحی قرار داده می شود. بیمار باید نحوه تخلیه و نگهداری از آن ها را یاد بگیرد.
• مدیریت درد: پزشک داروهای مسکن تجویز می کند تا درد پس از جراحی کنترل شود.
• اجتناب از فعالیت های سنگین: فعالیت های شدید بدنی، به ویژه بلند کردن اجسام سنگین، تا چند هفته پس از جراحی ممنوع است.
• فیزیوتراپی و تمرینات بازتوانی: برای بازگشت دامنه حرکتی شانه و بازو، ممکن است تمرینات فیزیوتراپی توصیه شود.
• پوشیدن سوتین مخصوص: پس از ماستکتومی، استفاده از سوتین های طبی برای حمایت از بافت پستان و کاهش ورم مهم است.
• پیگیری های منظم پزشکی: ملاقات های منظم با پزشک برای بررسی وضعیت زخم ها، جلوگیری از عفونت و نظارت بر روند بهبودی ضروری است.
• مراقبت از ورم لنفاوی (لیپدم): در صورت برداشتن غدد لنفاوی، ممکن است بیمار به ورم لنفاوی مبتلا شود که نیاز به مراقبت و پیگیری دارد.
• پشتیبانی روانی: حمایت روانی و مشاوره در این دوره برای مقابله با استرس و تغییرات بدن می تواند مفید باشد.
• آمادگی برای جراحی های بازسازی: اگر بازسازی پستان در برنامه باشد، مشاوره و آمادگی برای جراحی های آینده اهمیت دارد.

نسخه اصلی مطلب ماستکتومی و انواع روشهای انجام آن را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---