اختلال مادرزادی آلت تناسلی یا هایپوسپادیاس

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

هایپوسپادیاس یک اختلال مادرزادی آلت تناسلی است که در آن، سوراخ مجرا در محلی پائینتر از نوک آلت باز میشود. این محل غیرطبیعی میتواند روی سر آلت وکمی پائینتر از محل طبیعی، در وسط آلت یا در موارد بسیار شدید در وسط کیسه بیضه باشد.

این اختلال در کودکان با وزن تولد کم، در فرزندان مادرانی که داروهای هورمونی در طول بارداری استفاده کردهاند و فرزندان پدرانی که خود، هایپوسپادیاس داشتهاند، شایعتر است. گاهی همراه با هایپوسپادیاس، ممکن است اختلالات دیگر مثل فتق یا عدم نزول بیضه نیز دیده شود که نیاز به درمان جداگانه دارد. در برخی بیماران مبتلا به هایپوسپادیاس کجی آلت نیز وجود دارد که این مشکل در موارد شدید این بیماری شایعتر است. در موارد خفیف، عمل جراحی بیشتر جنبه زیبائی دارد و به این قصد انجام میشود که آلت تناسلی در بزرگسالی ظاهر طبیعی تری داشته باشد اما در موارد شدید چنانچه اصلاح صورت نگیرد، فرد در آینده قادر به نزدیکی و بچه دار شدن نخواهد بود.

بهترین سن برای انجام عمل بین 6 تا 18 ماهگی است که هر چه زودتر انجام شود، مراقبت بعد از عمل برای والدین راحتتر خواهد بود چرا که پس از عمل معمولاً لازم است بین 3 تا 12 روز به کودک سوند اداری وصل شود و در کودکانی که غلت میزنند، چهاردست و پا میروند یا کودکان نوپا، این امر مراقبت را برای والدین مشکلتر میکند.

نکته بسیار مهم در ترمیم هایپوسپادیاس این است که عمل جراحی اگر توسط اورولوژیست اطفال با تجربه انجام نشود با عوارض زیادی میتواند همراه باشد. البته باید در نظر داشت که موفقیت عمل علاوه بر تجربه جراح، به شدت هایپوسپادیاس و کیفیت بافت آلت نیز ارتباط دارد. در مجموع عمل جراحی در موارد خفیف تا متوسط موفقیت حدود 90% دارد اما در موارد شدید بندرت میتوان با یک عمل، اختلال را بطور کامل اصلاح نمود و معمولاً دو یا چند مرحله لازم میشود.

مراقبتهای بعد از عمل

1- بیمار باید در تمام مدتی که سوند دارد، آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت و در صورت لزوم مسکن برای درد مصرف کند.

2- پانسمان معمولاً یک تا سه روز بعد از عمل برداشته میشود و پس از آن میتوان برای چرب کردن آلت از پماد ویتامین A+D یا وازلین استفاده کرد.

3- سوند بین روزهای 3 تا 14 بسته به شدت هایپوسپادیاس و تشخیص پزشک خارج میگردد. اکثر بیماران را میتوان روز بعد از عمل مرخص کرد.

4- بیمار پس از خروج سوند میتواند استحمام کند اما تا 3-2 هفته باید از گذاشتن کودک در روروک و دوچرخه سواری خودداری نمود.

5- تا زمانی که بیمار سوند دارد، بدلیل تحریک مثانه ممکن است دچار انقباضات مثانه شود که به صورت دردهای ناگهانی در پائین شکم و خروج چند قطره ادرار از کنار سوند خود را نشان میدهد. با مصرف داروهائی مانند اکسی بوتینین و تولترودین تا حدی میتوان از شدت این دردها کاست.

6- همانگونهکه ذکر شد، خروج چند قطره ادرا یا خونابه از کنار سوند به صورت گاهگاهی طبیعی است اما اگر بیمار تمام ادرار خود را از کنار سوند دفع کند و هیچ ادراری از داخل سوند خارج نشود، نشانه گرفتگی سوند است و باید سریعاً جهت برطرف کردن آن اقدام نمود. والدین میتواننند با یک سرنگ 5 سی سی و یک عدد آب مقطر که از داروخانه تهیه میکنند داخل سوند را شستشو دهند و در صورت عدم پاسخ به بیمارستان محل عمل مراجعه نمایند.

7- چنانچه بیمار یبوست دارد حتماً باید پزشک را مطلع نمود چون زورزدن برای دفع مدفوع پس از عمل میتواند منجر به خونریزی از محل عمل گردد. در صورت بروز خونریزی باید محل عمل را به مدت 10 دقیقه با دستمال یا گاز فشار دارد و در صورت عدم قطع خونریزی به بیمارستان مراجعه نمود.

8- والدین باید هرگونه ترشح چرکی، تورم، قرمزی و تب را به پزشک گزارش نمایند. البته تورم و التهاب محل عمل تا چندین هفته میتواند طبیعی باشد. اما اگر بیمار چند روز بعد از عمل دچار تشدید التهاب و درد شد، باید عفونت محل زخم را در نظر داشت.

9- بیمار باید یک ماه و 6 ماه پس از خروج سوند، و در صورت صلاحدید پزشک به دفعات بیشتر بعد از عمل معاینه شود. برخی از عوارض عمل هایپوسپادیاس زودرس هستند مثل باز شدن محل بخیهها و عفونت اما عوارض دیررس نیز وجود دارد مثل تنگی مجرا و تنگی نوک آلت که گاه چند ماه تا چندسال پس از عمل رخ میدهند و باید از این نظر بیمار را تحت نظر داشت.

10- چنانچه مدتی پس از عمل والدین متوجه شدند که بچه به سختی و با زور زدن ادرار میکند یا جریان ادرار باریک شده است باید به پزشک مراجعه کنند تا بیمار از نظر تنگی مجرا بررسی شود.

ترمیم هایپوسپادیاس در افراد بزرگسال

تعداد افرادی که پس از سن بلوغ برای اولین بار تحت عمل جراحی قرار میگیرند بسیار کم است. اکثر بزرگسالان، افرادی هستند که در کودکی تحت عمل جراحی ناموفق قرار گرفتهاند و اکنون با توجه به پیشرفتهای قابل ملاحظهای که در تکنیکهای عمل ترمیم هایپوسپادیاس ایجادشده، جهت ترمیم مجدد مراجعه کرده اند. در مواردی که بیمار تحت عمل ناموفق قرار گرفته، شانس بروز عوارض از جمله شکست مجدد بالاتر از افرادی است که برای اولین بار عمل میشوند. همچنین نعوظهای شبانه که در مردان بالغ امری طبیعی است و در طول خواب هر 90 دقیقه یک بار اتفاق میافتد، بعد از عمل سبب درد در ناحیه آلت تناسلی میشود که البته مدتی پس از عمل بهبود مییابد. همچنین افراد متأهل باید به مدت 6 هفته پس از عمل از نزدیکی خودداری نمایند.