بارداری باعث ایجاد تغییرات متعددی در بدن زن هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی می شود. این امر به دلیل تغییرات هورمونی می باشد. یکی از شایع ترین مشکلاتی که زنان باردار با آن مواجه می شوند تیره شدن پوست است که در اصلاح پزشکی ملاسما یا لک حاملگی نیز نامیده می شود. این وضعیت می تواند باعث اضطراب شود. ملاسما یا همان لک بارداری به لک های اکتسابی قهوه ای رنگی گفته می شود که به صورت آهسته بر پوست صورت خانم های باردار دیده می شود. لک بارداری یکی از مسائل شایع در میان خانم های باردار است بین ۵۰ تا ۷۰ درصد زنان باردار را نیز شامل می شود. ملاسما بر اثر افزایش رنگدانه در نقاط مختلفی از پوست صورت می گیرد که معمولاً این لک ها بر روی گونه ها، پیشانی و چانه دیده می شوند و به صورت قهوه ای مسطح، بدون خارش و هیچ علامتی هستند. معمولاً این لک ها از کک ومک تیره تر هستند و اندازه ای بزرگ تر و یکدست تر دارند. لک های ناشی از ملاسما می تواند به خودی خود برطرف شود. این حالت غالباً در مواردی صورت می گیرد که یک محرک خارجی مانند بارداری یا قرص های جلوگيري از بارداری باعث ایجاد ملاسما شده باشد. به طوری که وقتی زنان وضع حمل می کنند یا مصرف قرص های جلوگیری از بارداری را متوقف می کنند، ملاسما به خودی خود برطرف می شود؛ اما در برخی از افراد، ملاسما تا سال های طولانی و یا حتی در تمام طول عمر وجود دارد. برای مواقعی که ملاسما به خودی خود برطرف نمی شود، روش هایی برای درمان و از بین بردن لک های صورت وجود دارد.

علت ایجاد لکه های بارداری

دلیل اصلی لک صورت (ملاسما) ناشناخته است. اگرچه، به نظر می رسد ملاسما زمانی اتفاق می افتد که سلول های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیت) توسط هورمون های جنسی زنانه، استروژن و پروژسترون تحریک شده تا هنگامی که در معرض اشعه ماوراءبنفش خورشید قرار گرفته اند، ملامین بیشتری تولید کنند. به این ترتیب، شرایطی که موجب تولید سطوح بالایی از هورمون ها می گردد می تواند زنان را مستعد لک صورت (ملاسما) نماید.

علائم لکه های بارداری

این مشکل یک وضعیت قابل توجه ظاهری است و علائم آن به شرح زیر می باشد:

• لکه های تیره روی پوست صورت
• لکه ها و رنگدانه های تیره روی نواحی مانند ساعد و قسمت هایی که در معرض نور خورشید هستند.
• لکه های تیره ی پوستی در نواحی مانند استخوان گونه و خط فک
• وجود رنگدانه های تیره روی نوک سینه ها، کک و مک، جای زخم و لکه هایی در ناحیه تناسلی
• رنگدانه های تیره بر روی پوست زیر عضله ران
• افزایش تجمع رنگدانه ها در شکم که لینئا نیگرا نامیده می شود.

تشخیص لک بارداری

لکه های پوستی ملاسما معمولاً به رنگ قهوه ای تیره در پیشانی، گونه ها و چانه به وجود می آید. اندازه ی این لکه ها یکسان نیستند و ممکن است از ۰/۵ سانتی متر تا ۱۰ سانتی متر وسعت داشته باشند. این لکه های پوستی ممکن است با گذشت زمان بزرگ تر شوند و زمانی که در معرض نور آفتاب قرار می گیرید پررنگ تر می شوند. پزشک با مشاهده ی پوست شما می تواند ملاسما را تشخیص دهد.

پیشگیری از ملاسما در دوران بارداری

ابتلا به این مشکل پوستی ناخوشایند تا حد زیادی بستگی به تلاش در مراقبت از پوست دارد. کنترل این وضعیت بسیار ساده است. برخی از اقداماتی که می توان برای مبارزه و کاهش اثرات ملاسما یا لک بارداری انجام دارد عبارتند از:

1. استفاده از یک کرم ضد آفتاب مناسب قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید. در حالت مطلوب باید از یک کرم SPF 30 استفاده کنید که مانع اشعه های مضر می شوند.
2. فولات یا ویتامین B9 یکی از ویتامین هایی است که به سلامت پوست کمک می کند و احتمال ملاسما را کاهش می دهد. از غذاهایی مصرف کنید که به طور طبیعی سرشار از فولات هستند، مانند ماکارونی، برنج، مرکبات، اسفناج و …
3. اپیلاسیون باعث حساس شدن پوست می شود.
4. از محصولات مراقبت از پوست حساس استفاده کنید. این می تواند به کاهش علائم کلوزما کمک کند.
5. از صابون ها و ژل های با عطر قوی استفاده نکنید.
6. بیش از حد از عوامل سفید کننده ی پوست جهت زیبایی خود استفاده نکنید. این امر تنها باعث بدتر شدن ظاهر پوست می شود.
7. از انجام آرایش سنگین بر روی صورت خود پرهیز کنید.

آیا لکه های بارداری نیاز به درمان دارند؟

معمولاً لک بارداری با نزدیک شدن به مرحله زایمان تشدید می یابد. با پایان دوره حاملگی و متعادل شدن هورمون ها پوست به حالت عادی برگشته و رنگ اصلی خود را باز خواهد یافت؛ اما در برخی مواقع پوست به حالت طبیعی خود برنمی گردد و همچنان لک های تیره رنگ روی صورت و بدن قابل مشاهده است. اگر این لکه ها پس از شیردهی از بین نرفت حتماً از پزشک کمک بگیرید. درمان هایی که برای از بین بردن این لکه ها پیشنهاد می شود لایه برداری شیمیایی ، لیزر، نور درمانی با ضربات شدید و دارو های موضعی هستند.

روشهای درمان لک بارداری

اولین درمان لکه ها مراقبت در برابر نور خورشید است.

پمادها و کرم های درمان کننده لک و آکنه پوستی

کرم ها، ماسک ها و پمادهای زیادی در درمان لکه های پوستی مؤثر هستند و می توان با توصیه پزشک از آنها برای رفع لکه ها و عارضه های پوستی دوران باردای استفاده کرد. این نوع کرم ها معمولاً در ساختار خود ویتامین A دارند و از آنجایی که استفاده از این ویتامین در دوران بارداری ممکن است سبب ایجاد مشکلات و نقص های جنینی شود، نمی توان کرم ها و ماسک های حاوی ویتامین آ را در بارداری استفاده کرد؛ اما چنانچه پس از زمان زایمان به دنبال روشی برای از بین بردن این لکه ها و آکنه ها هستید، ماسک ها و پمادهای حاوی ویتامین آ برای رفع این عارضه ها مؤثر خواهند بود. لایه بردارهای حاوی اسید گلیکولیک نیز از جمله کرم هایی است که به درمان شیمیایی این آکنه ها و تیرگی ها کمک می کند و می تواند پس از مشورت با پزشک مورد استفاده قرار گیرد.

قرص ضد لک

روش دیگر استفاده از قرص های ضدلک است. این قرص ها مثل ترانگزامیک اسید یا ترنسید داروهای بسیار مؤثری هستند؛ اما با توجه به این که عوارضی مثل ایجاد لخته ی خون در پا یا آمبولی ریه دارند باید بسیار با احتیاط و با در نظر گرفتن سابقه ی خانوادگی پزشکی دقیق بیمار تجویز شوند. در طول مدت مصرف این داروها، بیمار باید تحت نظر پزشک باشد.

کربوکسی تراپی

از روش های نوین و علمی برای رفع عارضه هایی که در دوران بارداری پوست را درگیر می کند روش کربوکسی تراپی است که بدون ایجاد عوارض جانبی تأثیر چشمگیری در از بین بردن این لکه ها و تیرگی ها از سطح پوست خواهد داشت. این شیوه به تنهایی یا در کنار روش های درمانی مکمل در از بین بردن ملاسمای پوستی اثرگذار است.

لیزر

چنانچه لکه های پوستی ناشی از تغییرات هورمونی در دوره بارداری به شکل برجسته بر روی صورت ظاهر شود و با سایر شیوه های درمانی رفع نشود، استفاده از روش لیزر می تواند کارساز باشد.

نسخه اصلی مطلب علت ایجاد لکه های پوستی در حاملگی را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---