بیماری دیسک کمر یکی از بیماری های ناتوان کنندهای است که متاسفانه امروزه شیوع بالایی پیدا کرده است و بسیاری افراد از ابتلا به آن رنج میبرند. از طرفی با وجود گسترش وسیع علم پزشکی، روشهای تشخیص پارگی دیسک کمر و درمانی جدید و موثری برای آن پیدا نشده است و بی توجهی به آن و پیشرفت بیماری میتواند عواقب ناخوشایندی به دنبال داشته است که یکی از عواقب آن بیماری سیاتیک است. در حالت کلی منظور از بیماری دیسک کمر، در رفتگی با بیرون زدگی قسمت مرکزی یا هسته دیسک ( فتق دیسک کمر ) میباشد که با پارگی های کوچکی که به صورت شیارهای باریکی در اطراف آن، کمکم ایجاد میشود همراه است. این بیرون زدگیها و دررفتگی ها روی ریشه های عصبی پشت این دیسک فشار می آورند و باعث ایجاد کمر درد و سایر عوارض میشوند.

علت بروز دیسک کمر

دیسک کمر اغلب نتیجه فرسودگی تدریجی و مرتبط با کهولت سن است. با افزایش سن، انعطاف پذیری دیسک­ها کاهش می­یابد و با کوچک­ترین فشار یا ضربه، مستعد آسیب دیدگی می­شوند. اما جدا از مسائل مربوط به سن و سال، رفتارهای نادرست با بدن هم می­توانند علت این عارضه باشند. مثلاً انجام ورزش­های سنگین بدون کسب آمادگی­های لازم و یا به کارگیری عضلات کمر به ­جای عضلات پا و ران برای بلند کردن اجسام سنگین، می­توانند سبب فتق دیسک شوند. حوادثی مانند ضربه سنگین به کمر یا سقوط از بلندی هم می­توانند از دیگر علل آسیب به دیسک کمر باشند ولی این حوادث به ندرت روی دیسک­ها اثرگذار خواهند بود.

تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر

اصولاً متخصص طب فیزیکی کارش را با تصاویر اشعه ایکس شروع می کند، که امکان تشخیص مشکلات دیگر مانند عفونت را نیز به ما خواهد داد. سی تی اسکن و ام ار ای معمولاً برای ارائه تصاویر سه بعدی از دیسک کمر به کار گرفته می شوند و می تواند به تشخیص دیسک کمر کمک کند.

عوامل خطر بیرون زدگی دیسک کمر

برخی از عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک را در افراد ایجاد کند، عبارتند از:

• سن: شایع ترین عامل بیرون زدگی دیسک کمر، افزایش سن است. این عارضه معمولاً در سنین 35 تا 55 سالگی رخ می دهد.
• جنسیت: مردان دوبرابر بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به فتق دیسک هستند.
• وضعیت نادرست بدن: به یاد داشته باشید که پوسچر نامناسب بدن در ایجاد بیرون زدگی دیسک کمر تأثیرگذار است.
• استعمال دخانیات: نیکوتین باعث محدود شدن جریان خون به دیسک های ستون فقرات می شود و تخریب دیسک را به همراه دارد. دیسک تخریب شده انعطاف پذیری کمتری دارد و در صورت پارگی یا ترک خوردگی باعث ایجاد فتق دیسک خواهد شد.
• چاقی و اضافه وزن: افراد چاق بیشتر در خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک قرار دارند.
• سابقه خانوادگی: افرادی که خانواده یا بستگان نزدیک آنها به فتق دیسک کمر مبتلا است، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند. برخی از تحقیقات نشان داده است که سابقه خانوادگی مهمترین عامل برای پیش بینی بیرون زدگی دیسک در آینده است.

در حالی که فاکتورهای فوق در ایجاد خطر ابتلا به فتق دیسک نقش دارند، این عارضه در هر سنی ممکن است رخ دهد.

روشهای درمان جراحی و غیر جراحی دیسک کمر

درمان دیسک کمر بستگی به علائم آن دارد. با توجه به اینکه اکثر موارد فتق دیسک کمر با استفاده از روش های درمان بدون جراحی دیسک کمر درمان می شوند، پزشک در ابتدا ممکن است به شما پیشنهاد دهد وضعیت خود را به طور دقیق تحت کنترل و نظارت داشته باشید. در صورتی که با استفاده از درمان بدون جراحی دیسک کمر و روش های درمانی محافظه کارانه علائم مشکل بهبود پیدا کردند، آنگاه ممکن است نیازی به استفاده از سایر روش های درمانی نباشد. به هر حال اگر با وجود استفاده از این روش ها علائم دیسک کمر تشدید شدند، احتمالاً پزشک به شما پیشنهاد می دهد از عمل جراحی برای رفع مشکل خود استفاده کنید.

انواع پارگی دیسک کمر

• فتق حاوی(برآمدگی)

فتق حاوی است که با آن دیسک برآمده نیز گفته می شودپ زمانی ایجاد می شود که بین مهره ها فشار وجود داشته باشد و باعث بیرون زدگی دیسک ها بشود. در چنین حالتی، درد کمر در فرد به شکل خفیف خواهد بود.

• فتق غیر حاوی (اکستروژن دیسک)

نوع دیگر پا رگی دیسک کمر، فتق غیر حاوی است که این نوع پارگی دیسک، کمر درد زیادی را در ناحیه کمر به همراه دارد. در چنین وضعیتی، بی حسی یا سوزن سوزن شدن اندام ها دور از انتظار نیست.

• فتق منفرد

اگر فتق حاوی درمان نشود می تواند به فتق مفرد منجر شود. همزمان با بروز فتق دیسک منفرد، مهره ها، دیسک ها را به شدت فشرده می کنند و باعث پارگی آنها می شوند. درد شدید و در برخی موارد از دست دادن قدرت حرکت، از علائم پارگی دیسک منفرد به شمار می روند.

دیسک کمر در بارداری

رباط های بدن شما به طور طبیعی در دوران بارداری کمی نرم تر می شوند و می توانند بیشتر کشیده شوند و علت این موضوع آماده شدن بدن برای زایمان است. شل شدن رباط ها می تواند موجب وارد شدن فشار بیشتر به مفاصل در کمر و لگن شود که این موضوع می تواند نهایتا باعث بروز کمردردشود. داشتن کمر درد در دوران بارداری می تواند بسیار آزاردهنده باشد، خصوصا که شما دارید سعی می کنید که با سایر پیامدهای بارداری کنار بیایید. درد کمر به احتمال زیاد در پایین کمر حس می شود اما در مواردی نیز ممکن است بالای کمر، شانه ها، بین سینه ها و قفسه ی سینه نیز دردناک شود.

عوارض و عود مجدد

در تمام روش های درمان دیسک کمر، امکان عود مجدد دیسک کمر وجود دارد، ولی معمولاً عودها در سطوح بالاتر و پایین تر دیسک کمر درمان شده ی قبلی اتفاق می افتد.
اگر بیمار مراحل درمان دیسک کمر را به خوبی انجام دهد و ورزش هایی را که برایش تجویز شده ادامه دهد و وزن خود را نیز کاهش دهد، ممکن است تا آخر عمر هیچ مشکل برایش پیش نیاید. ولی اگر مراحل درمان دیسک کمر را کامل انجام ندهد، امکان عود مجدد وجود دارد. بیمار مبتلا به دیسک کمر نباید وزنه های سنگین را بلند کند و کارهای اشتباهی را که قبلا انجام می داده تکرار کند تا دچار مشکل نشود.

راه های جلوگیری از دیسک کمر

راه هایی برای پیشگیری دیسک کمر وجود دارد که از جمله آن ها می توان به انجام تمرینات معمولی، کشش و انعطاف بدن، داشتن حالت نشستن و ایستادن مناسب و اضافه کردن کلسیم کافی به رژیم غذایی اشاره کرد.

نحوه خوابیدن افراد مبتلا به دیسک کمر

جالب است که بدانید اکثر کمر درد ها ناشی از استرس یا فشار ناشی از وضعیت بد بدن، وضعیت نادرست خوابیدن و سایر عادات و الگوهای نادرست سبک زندگی ایجاد می شود. یک نکته بسیار مهم طرز خوابیدن بیماران مبتلا به دیسک کمر است که بسیار موثر در درمان این بیماری می باشد. استراحت از طریق کاهش فشار در حلقه فیبروز دیسک کمر باعث ارتقای فرایند بهبودی بیمار می شود.

سرعت بهبودی دیسک کمر به کمتر کردن فشار وزن بدن و فعالیت های بدنی روزمره بر روی دیسکی که درد می کند بستگی دارد. برای برداشتن فشار از روی کمر بهترین کار قرارگیری بدن در یک راستا می باشد. به این صورت که لگن و امتداد ستون فقرات (مهره های کمر و گردن) در یک راستا قرار بگیرند.

فیزیوتراپی بعد از عمل دیسک کمر

فیزیوتراپی بعد از جراحی دیسک کمر ، برای بهتر شدن بسیار مهم است. ورزش راه حلی برای رفع خستگی، بازگرداندن بی خطر بیمار به فعالیت و جلوگیری از آسیب دیدگی مجدد است. در پایان، ورزش هم برای کمک به درمان بدن از آسیب دیدگی اخیر بسیار مهم است و هم برای پیشگیری (به حداقل رساندن) از کمردردهای آینده.

متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برنامه تمرینی منحصر به فردی را برای هر بیمار بر مبنای آگاهی از نوع دقیق جراحی ستون فقرات و نیز آگاهی از نیروهایی طراحی میکند که بیشترین فایده را تحت شرایط مختلف برای ستون فقرات بیمار دارد. بیماران معمولاً تمرینات را به همراه متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یاد می گیرند و سپس خودشان می توانند آن حرکات را در خانه انجام دهند.

به جز پرداختن به تمریناتی که مناسب وضعیت شما هستند، متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی از تکنیک های دیگری نیز به عنوان فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی دیسک کمر استفاده می کنند. ممکن است آنها ماساژدرمانی و درمان های دستی را به کار گیرند تا کمک کنند که قسمت آسیب دیده حالت و عملکرد عادی و طبیعی خود را بازیابد.

داشتن درد خفیف در هنگام ورزش کردن طبیعی است و نباید مانع شود که در انجام فعالیت ها شرکت کنید. به مرور زمان درد کاهش می یابد. عدم فعالیت احتمالاً منجر به خشکی ستون فقرات و متعاقب آن موجب بروز درد و ناراحتی بیشتر می گردد.

نسخه اصلی مطلب همه چیز در مورد بیماری دیسک کمر را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---