بارداری چه تغییراتی در بافت پستان ایجاد می کند؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

بارداری چه تغییراتی در بافت پستان ایجاد می کند؟
با شروع بارداری تغییرات زیادی در پستان های مادر به وجود می آید. در این دوران مجاری و غدد شیری تحت تاثیر هورمون هایی مثل استروژن، پروژسترون و پرولاکتین رشد می کنند. تقریبا همه خانم های باردار متوجه بزرگی، سنگینی و گاهی درد پستان می شوند. برجستگی هایی نیز در اطراف و هاله پستان به وجود می آید. خروج ترشح های آبکی از نوک پستان غیرطبیعی نیست و همه این تغییرات برای این است که پستان برای شیردهی به کودکی که در راه است، آماده شود. پس پستان مادر باردار متراکم تر و بزرگ تر است. این تراکم ممکن است باعث شود نتوانیم یک توده غیر طبیعی را از بافت طبیعی تشخیص دهیم بنابراین درخواست سونوگرافی از پستان قبل از بارداری کاملا علمی است تا پزشک شناختی درباره بافت پستان پیدا کند اما وجود توده های فیبروکیستیک در پستان ها نگران کننده نیست.

توده های فیبروکیستیک توده هایی به شکل کیست و حاوی مایع اند که در زمینه فیبری پستان رشد می کنند. تقریبا ۵۰ درصد زنان در سنین باروری (۳۰ تا ۴۵ سالگی) این کیست ها را دارند. کیست ها به ندرت بدخیم می شوند و تحت تاثیر هورمون استروژن و به میزان کمتر پروژسترون و پرولاکتین هستند. تشکیل توده های فیبروکیستیک یک فرایند فیزیولوژیک و طبیعی بافت پستان محسوب می شود. توده ها حاصل تکامل و تکثیر در مجاری و غدد پستانی است که قاعدتا باید بعد از طی مرحله ای پسرفت کنند و از بین بروند ولی به دلایل نامشخص باقی می مانند و به کیست تبدیل می شوند. کیست ها به طور متناوب و دوره ای و اغلب قبل از عادت ماهیانه باعث ناراحتی، درد پستان و گاهی ترشح از نوک پستان می شوند و بیشتر در نواحی فوقانی و خارجی پستان ها و نزدیک زیر بغل پدید می آیند.

علاوه بر سن، چه عواملی در پیدایش آن موثرند؟
تشکیل این توده ها به طور مستقیم با هورمون استروژن در ارتباط است اما عوامل ژنتیکی نیز در ایجاد آنها دخالت دارند. زنانی که در خانواده شان (بستگان درجه اول مانند مادر و خواهر) سابقه ابتلا به سرطان پستان یا توده های خوش خیم پستانی وجود دارد، بیشتر به مشکل فیبروکیستیک پستان دچار می شوند. بافت فیبروکیستیک پستان در زنانی که تا به حال بچه دار نشده اند، زنانی که در سنین بالای ۳۰ سال باردار می شوند، عادت ماهیانه های نامنظم دارند، مبتلا به نشانگان پیش از قاعدگی هستند و سابقه سقط دارند، بیشتر دیده می شود.

کیست ها به ندرت بدخیم می شوند. چه زمایی ممکن است بدخیم شوند؟
تغییرات فیبروکیستیک پستان خطر سرطان را افزایش نمی دهد مگر اینکه عوامل زمینه ای سرطان پستان با این ضایعات توام شود. به هر حال هرگاه در ماموگرافی یا سونوگرافی بیمار کیست گزارش شود، وظیفه پزشک این است که کیست را از نظر خوش خیم و بدخیم بودن بررسی کند. توده های کیستیک به صورت منفرد و با اندازه بزرگ شونده کمی سوال برانگیزند. اگر در سونوگرافی دوره ای اندازه کیست همچنان رو به افزایش بود و داخل توده دیواره دار یا جزو جامد و توپر مشاهده شد، باید اقدام کنیم. می توان به وسیله یک سوزن وارد توده های ساده و بزرگ شونده شد و مایع داخل کیست را خارج کرد. این مایع باید شفاف و زلال باشد. مایع خونی به پیگیری بیشتری نیاز دارد. در بعضی مواقع نیز نمونه برداری لازم می شود. در مواقعی که توده با میکروکلسیفیکاسیون همراه و دارای دیواره و جزو جامد باشد و مایع خونی از آن خارج شود، نمونه برداری باز ضروری است.

اگر خانمی در دوران بارداری متوجه توده ای شد، چه باید بکند؟
متاسفانه سرطان هایی که در دوران بارداری تشخیص داده می شوند، در مرحله پیشرفته تری هستند چون به دلیل تراکم بافت پستانی توده به راحتی قابل لمس یا قابل دید با سونوگرافی یا ماموگرافی نیست. امروزه خانم های زیادی یا تمایل به بچه دار شدن ندارند یا در سنین بالا باردار می شوند. بارداری و شیردهی دو عامل مهم پیشگیری از سرطان پستان است بنابراین انتظار می رود در آینده نه چندان دور پزشکان موارد بیشتری از سرطان پستان را در دوران بارداری زنان مشاهده کنند. شیوه برخورد با توده ای که در بارداری اتفاقی کشف می شود، متفاوت است. برای زنان باردار می توان سونوگرافی یا ماموگرافی درخواست کرد. سونوگرافی روشی کاملا بی خطر است و ماموگرافی را می توان با میزان اشعه پایین و استفاده از محافظ روی شکم مادر انجام داد. اغلب توده های فیبروکیستیک فقط باید به طور مداوم پیگیری شوند و به اقدام خاصی نیاز ندارند. خوشبختانه بیشتر این توده ها در طول بارداری از بین می روند یا کوچک تر می شوند بنابراین هیچ منعی برای بارداری وجود ندارد. همه خانم ها چه باردار و چه غیرباردار باید هر ماه در یک زمان مشخص (اگر باردار نیستند بعد از عادت ماهیانه) جلوی آینه بایستند و به شکل پستان ها نگاه کنند و هر گونه تغییر غیرعادی در نقطه ای از پستان، فرورفتگی پوست یا نوک پستان به طور غیرقرینه و ترشح خونی یا چرکی را جدی بگیرند و به پزشک مراجعه کنند.

خانم هایی که پستان های فیبروکیستیک دارند برای کاهش درد و ناراحتی چه باید بکنند؟
به توصیه های پزشک خود توجه کنند. این نوع توده ها باید سونوگرافی، ماموگرافی و در صورت نیاز نمونه برداری شوند، سینه بندهای مناسب در ساعت های روز برای حمایت از بافت پستان برای کاهش درد توصیه می شود. هنگام خواب نیز بهتر است سینه بند بپوشند چون این کار باعث کاهش حرکت پستان و کاهش درد خواهد شد. معمولا به این خانم ها توصیه می شود که میزان نمک مصرفیشان را کاهش دهند، مایعات زیاد بنوشند، مصرف کافئین را به حداقل برسانند (کافئین در قهوه، چای، کولا و شکلات وجود دارد)، مصرف غذاهای چرب را محدود کنند، به هیچ وجه سیگار نکشند، با نظر پزشک ویتامین E و ویتامین های گروهB استفاده کنند، ورزش کنند و تکنیک های کاهش استرس را بیاموزند. اگر هیچ یک از این روش ها موثر واقع نشد، داروهای هورمونی تجویز می شود.