تشخیص سنگ کیسه صفرا با سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

کیسه صفرا یک اندام کوچک و گلابی شکل در سمت راست شکم و در زیر کبد است. کیسه صفرا مسئول ذخیره کردن مایعی به نام صفرا است. مایع صفرا بعد از مصرف غذاهای چرب در روده کوچک ترشح می شود تا چربی را در روده ها هضم کند. سنگ های صفراوی در کیسه صفرا تشکیل می شوند. ممکن است یک یا چند سنگ در کیسه صفرا تشکیل شود که تعداد آن به عوامل متعددی بستگی دارد. در صورتی که سنگ های صفراوی درد یا مشکلی برای فرد ایجاد نکنند، نیازی به درمان ندارند؛ اما اگر باعث ایجاد علائم و مشکلاتی شوند، درمان آغاز می شود.

امروزه در تشخیص سنگ کیسه صفرا سونوگرافی کاربرد دارد؛ زیرا سونوگرافی ، سریع و دقیق است و بیمار در معرض اشعه های یونیزه کننده قرار نمی گیرد. اگر بیمار در طول شب غذا نخورد،کیسه صفرا ورم می کند، در این حالت سونوگرافی، دقیق ترین روش تشخیص سنگ کیسه صفرا خواهد بود. مطالعات سونوگرافی بر اساس تجزیه و تحلیل امواج صوتی منعکس شده انجام می گیرد. سونوگرافی فرا صوت با دقت 95 درصد می تواند سنگ کیسه صفرا یا ورم مجاری کیسه صفرا را آشکار کند.

علت ایجاد سنگ کیسه صفرا

علت ایجاد سنگ صفرا به روشنی مشخص نیست؛ اما پزشکان عوامل زیر را از جمله دلایل ایجاد این بیماری می دانند:

1. تجمع بیش از حد کلسترول در صفرا: به طور معمول صفرا واجد ترکیبات شیمیایی تجزیه کننده کلسترول به منظور دفع آن از بدن می باشد؛ اما چنانچه تجمع کلسترول در کبد بیش از حد طبیعی باشد ترکیبات شیمیایی صفراوی برای تجزیه آن کافی نبوده و در نتیجه کلسترول اضافی به صورت سنگ یا کریستال تجمع می یابد
2. تجمع بیش از حد بیلی روبین در صفرا: بیلی روبین ترکیبی شیمیایی است که در نتیجه شکستن گلبول های قرمز در بدن ایجاد می شود. برخی بیماری ها از جمله سیروز کبدی، عفونت های کبدی و برخی اختلالات خونی با افزایش میزان بیلی روبین در کبد همراهند که این بیلی روبین اضافی در نهایت به سنگ کیسه صفرا تبدیل می شود.
3. پرشدن کیسه صفرا: چنانچه کیسه صفرا به درستی تخلیه نشده و حجم کافی نداشته باشد، تجمع و تغلیظ صفرا در این ناحیه صورت گرفته که نهایتاً منجر به تشکیل سنگ کیسه صفرا می شود.

علائم سنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا ممکن است با علامت خاصی همراه نباشد؛ چنانچه سنگ ایجاد شده باعث انسداد کانال ها شود علائم زیر بروز می یابد:

• درد شدید، ناگهانی و سریع در قسمت فوقانی سمت راست شکم
• درد شدید و ناگهانی در قسمت مرکزی شکم در زیر سینه
• درد در شانه سمت راست
• حالت تهوع و استفراغ
• درد ناشی از سنگ صفرا ممکن است چند دقیقه تا چندین ساعت ادامه یابد.

افراد در معرض ابتلا به سنگ صفرا

از جمله افرادی که در معرض ابتلا به سنگ کیسه صفرا می باشند می توان به زنان باردار، وجود سابقه خانوادگی، افرادی به تازگی لاغر کرده اند، کسانی که در زمان کوتاهی وزن زیادی از دست می دهند، بانوانی که از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند، بانوانی که به علتی تحت درمان با داروهای استروژن قرار دارند، افرادی که رژیم غذایی چرب دارند، افرادی که به دیابت مبتلا هستند اشاره نمود.

مزایای سونوگرافی

1. بیماران در معرض تشعشعات یونیزه کننده قرار نمی گیرند و این امر این روش را از تکنیک های تشخیصی مانند اشعه X و اسکن سی تی ایمن تر می سازد. هیچگونه اثر مضر شناخته شده ای هنگام استفاده مستقیم از آن توسط ارائه دهنده خدمات درمانی وجود ندارد.
2. بدون درد هستند و نیازی به سوزن، تزریق و برش ندارند.
3. سونوگرافی به طور گسترده در دسترس است و ارزان تر از سایر روش ها است.
4. سونوگرافی تصاویری از بافت های نرمی فراهم می کند که در اشعه X به خوبی نمایش داده نمی شوند.

آمادگی قبل از سونوگرافی کیسه صفرا

برای انجام این اسکن سونوگرافی لازم است که بیمار به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد. (در صورتی که فرد دارای دیابت باشد، باید در صورت لزوم مکمل قندی مصرف کند).

نحوه انجام سونوگرافی کیسه صفرا

برای انجام این اسکن بیمار باید بر روی یک تخت دراز کشیده و شکم خود را در معرض دید سونوگرافیست قرار دهد. سونوگرافیست کمی ژل التراسونیک را روی پوست شکم ریخته و مبدل کوچک سونوگرافی که دارای فرکانس کمتر، اما عمق نفوذ بیشتری است را بر روی شکم حرکت می دهد تا تصاویری از اندام های داخلی فرد بر روی مانیتور رایانه ظاهر شود.

عوارض جانبی سونوگرافی کیسه صفرا

سونوگرافی تشخیصی استاندارد کیسه صفرا، اثرات مضر شناخته شده ای بر روی انسان ندارد. سونوگرافی یک روش کاملاً بی خطر و ایمن می باشد.