قوز قرنیه یا کراتوکنوس یک بیماری پیشرونده مرتبط با چشم است که در آن قرنیه چشم که دارای انحنای منظم است به تدریج نازک شده و شکل مخروطی (به جای نیم کره) به خود میگیرد. زمانی که قرنیه از شکل طبیعی خود خارج شود نور ورودی به چشم به درستی دچار شکست نمیشود بنابراین به درستی نیز روی شبکیه چشم متمرکز نمیشود. نتیجه نهایی این فرایند این است که بینایی با اختلال مواجه میشود. قوز قرنیه میتواند در یک یا هر دو چشم بروز کند و معمولا در اواخر دهه اول زندگی یا اوایل دهه دوم زندگی فرد ایجاد میشود.

علت ایجاد قوز قرنیه چیست؟

مطالعات نشان میدهند که تضعیف بافت قرنیه که منجر به ایجاد قوز قرنیه می شود ممکن است به خاطر عدم تعادل در میزان یا عملکرد آنزیم های درون قرنیه باشد. این عدم تعادل میتواند منجر شود تا قرنیه مستعد نوعی آسیب باشد که به نام آسیبهای اکسیداتیو شناخته میشود. آسیبهای اکسیداتیو خود توسط ملکلولهای خطرناک و فعالی به نام رادیکالهای آزاد ایجاد میشوند. در نهایت، آسیبهای ایجاد شده در بافت قرنیه منجر میشود تا قرنیه ضعیف شده و بخشی از آن نتواند ساختار کروی را حفظ کند و به شکل مخروطی و کشیده تر در بیاید.

عواملی وجود دارند که فرد را مستعد آسیبهای اکسیداتیو میکنند. برای مثال وجود عوامل ژنتیکی میتواند احتمال ایجاد قوز قرنیه در اثر آسیبهای اکسیداتیو را افزایش دهد بنابراین انتظار داریم قوز قرنیه در بسیاری از افراد بصورت توارثی مشاهده شود. همچنین تابش نور فرابنفش خورشید یا منابع مصنوعی نیز خطر ایجاد قوز قرنیه را افزایش میدهد. سایر عوامل موثر شامل مالش بیش از حد و شدید چشم ها، استفاده از لنزهای تماسی نامناسب و التهاب و سوزش مزمن چشم را هستند.

در شکل خفیف کراتوکنوس یا قوز قرنیه، عینک یا لنزهای تماسی نرم میتوانند وضعیت بینایی افراد را بهبود بخشند. با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، قرنیه نازک تر شده و شکل آن نامنظم تر میشود و عینک و لنزهای تماسی نرم کارکرد خود را از دست میدهند. ممکن است توصیه شود تا در این مرحله افراد از لنزهای تماسی سخت استفاده کنند. روشهای درمانی دیگری نیز برای قوز قرنیه وجود دارند که شامل پیوند قرنیه و کراس لینک آن است.

آیا انجام عمل لیزیک و لازک برای مبتلایان به قوز قرنیه مجاز است؟

جراحی لیزیک، لازک، پی آر کی و ... از انواع جراحی های انجام شده توسط لیزر هستند که هدف آنها بهبود مشکلات انکساری چشم، از جمله نزدیک بینی است. در این جراحی ها تغییر شکلی در قرنیه ایجاد میشود تا نور به درستی متمرکز شود. برای تغییر شکل قرنیه در این نوع جراحی ها لازم است تا بخشی از قرنیه توسط انرژی لیزر کنده شود و قرنیه نازک تر از قبل گردد. همانگونه که قبل تر نیز اشاره شد، قوز قرنیه یک بیماری پیشرونده است که در طی آن ضخامت قرنیه کاهش می یابد. بنابراین عمل لیزیک و لازک برای افراد مبتلا به قوز قرنیه مجاز نیست و توصیه نمیشود. برای بهبود وضعیت بینایی و رفع مشکلاتی همچون نزدیک بینی در افراد مبتلا به قوز قرنیه میتوان از روشهای درمانی جایگزین استفاده کرد.

در حقیقت خطر کمی وجود دارد که پس از جراحی لیزیک شرایطی مانند قوز قرنیه برای چشم ایجاد شود. این حالت زمانی ایجاد میشود که میزان بیشتری از بافت قرنیه در طی برش با لیزر از بین برود. در افرادی که مبتلا به قوز قرنیه هستند و احساس میکنند عمل لیزیک یا لازک برای بهبود وضعیت نزدیک بینی یا سایر مشکلات انکساری چشم آنها میتواند مفید باشد لازم است تا وضعیت چشم به خوبی بررسی شود. گاهی ممکن است پزشک توصیه کند تا روش درمانی کراس لینک قرنیه برای تقویت و پایدارکردن قرنیه قبل از جراحی های انکساری صورت بگیرد. بر اساس نتیجه این نوع روشهای درمانی احتمال این وجود دارد که با تقویت استحکام قرنیه بتوان عمل لیزیک یا لازک را بر روی چشم فرد انجام داد. با این حال توصیه کلی این است که مبتلایان به قوز قرنیه از روشهای درمانی جایگزین برای بهبود وضعیت بینایی خود استفاده کنند.

از کجا بفهمیم قوز قرنیه داریم؟

برای تشخیص قوز قرنیه بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه شود تا آزمایشات مرتبط با آن انجام گیرند. برای تشخیص قوز قرنیه میتوان آزمایشهای زیر را انجام داد:

آزمایش عمومی چشم

بررسی توپوگرافی قرنیه: این روش را میتوان دقیق ترین روش برای تشخیص قوز قرنیه در مراحل اولیه و روند پیشرفت آن نام برد. در این روش ویژگی های سطحی قرنیه توسط کامپیوتر مشخص میشود و بر اساس اطلاعات و داده های حاصل از آن میتوان به وجود قوز قرنیه پی برد. این روش را روش مپینگ قرنیه نیز گویند.

آزمایش منفذ-لامپ: این نوع آزمایش ویژگی های ساختاری قرنیه در لایه های میانی و بیرونی را بررسی میکند.

پاکیمتری: با استفاده از این روش میتوان نازک ترین بخش قرنیه را یافت.

ضخامت قرنیه نرمال چقدر است؟

ضخامت قرنیه از عوامل موثر در کیفیت بینایی و همچین امکان انجام برخی جراحی های انکساری مانند لیزیک یا لازک است. معمولا قرنیه هایی که ضخامت آنها کمتر از 535 میکرومتر و تا 510 میکرون است بعنوان قرنیه نازک و قرنیه هایی با ضخامت زیر 510 میکرون بعنوان قرنیه بسیار نازک دسته بندی میشوند. میتوان ضخامت متوسط قرنیه را بین 480 تا 550 میکرون عنوان کرد. اگر قرنیه ضخامتی بالاتر از 565 میکرون داشته باشد ضخیم و اگر بالاتر از 600 میکرون باشد بسیار ضخیم نامیده میشود.

حداقل ضخامت قرنیه برای عمل لیزیک

در حین جراحی لیزیک ساختاری به نام فلاپ برش داده میشود که حدود 160 میکرون ضخامت دارد. برخی منابع بیان میکنند که در افرادی که ضخامت قرنیه آنها بین 450 تا 550 میکرون است امکان عمل لیزیک وجود دارد. با این حال تصمیم نهایی برای امکان عمل لیزیک توسط پزشک متخصص و بر اساس شرایط قرنیه فرد صورت میگیرد.

نسخه اصلی مطلب آیا انجام عمل ليزيك و لازک برای مبتلايان به قوز قرنيه مجاز است؟ را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---