انسان میتواند میزبان مناسبی برای بسیاری از جانداران ریز میکروسکوپی باشد و یک نمونه از این مهمانهای ناخوانده در پوست انسان، انگلی است به نام دمودکس. چرخه حیات این مایت ها 5 مرحله است. مایتهای دمودکس شبها در سطح پوست انسان جفتگیری میکنند و پس از حدود 12 ساعت داخل فولیکولهای مو و یا غدد سباسه تخم گذاری میکنند. هر مرحله تخم گذاری حدود 50 تا 60 تخم به همراه دارد که در فولیکول و غدد چربی قرار میگیرند. تخمها پس از چند روز تبدیل به لارو و نوزادان شش پا می شود که پس از طی یک هفته بالغ میشوند تا به چرخه تولید مثل وارد شوند. دوره بلوغ تا بزرگسالی آنها حدود یک هفته میباشد و طول عمر یک انگل دمودکس در حدود 30 تا 90 روز است. این جانداران تمامی مواد زائدی که در طول زندگی در بدنشان تولید میشود درون بدن نگه میدارند تا زمانی که بمیرند. انگلهای دمودکس انگلهایی می باشند که در فولیکولهای مو و غدد چربی پوست انسان زندگی میکنند.

علائم دمودکس

این جانداران تمامی مواد زائدی که در طول زندگیشان در بدنشان تولید میشود درون بدن نگه میدارند تا زمانی که بمیرند و همین امر میتواند باعث تشدید:

• عفونتهای پوستی
• آکنه ی پوستی
• روزاسه
• جوش
• خارش
• ریزش مو
• کم پشت و نازک شدن مو
• خارش پوست
• چین و چروک پوست
• پیری زودرس پوست
• خشک و خشن شدن پوست
• جوشهای سرسیاه
• تغییر رنگ پوست صورت
• کک و مک
• آتوپیک
• درماتوز
• تغییر رنگ بر روی صورت

و دیگر بیماریهای پوستی و جلدی و بسیاری از مشکلات پوست و مو شود.

افراد مستعد ابتلا به دمودکس

تاکنون موارد مختلفی به عنوان ریسک فاکتورهای انگل دمودکس مایت عنوان شده اند و این انگل می تواند در هر کدام از این شرایط مشکلاتی را برای افراد ایجاد نماید. از جمله اصلی ترین گرو هایی که در معرض این انگل قرار دارند می توان به مواردی همچون: مبتلایان به بیماری های نقص سیستم ایمنی همچون ایدز، افراد دارای پوست های چرب، افرادی که پوست آنها به دلیل حساسیت ها مداوم و شدید ضعیف و نازک شده است و افراد میانسال اشاره کرد. این انگل می تواند نقاطی به غیر از پوست صورت و موی سر را آلوده نماید و مشکلاتی را برای افراد ایجاد کند. پوست ناحیه قفسه ی سینه و مژه ها از دیگر مناطقی هستند که انگل دمودکس در آنها مشاهده شده است و موجب بروز علائمی متعددی گردیده است. همچنین، احتمال ابتلای افرادی که بیش از سایرین با خاک و یا حیوانات مختلف در ارتباط هستند به این انگل بیشتر است؛ زیرا خاک و حیواناتی همچون سگ منبع اصلی انگل دمودکس مایت محسوب می شوند و ارتباط طولانی مدت با آ ها می تواند خطر ابتلا به این انگل را افزایش دهد.

نقاط ایجاد دمودکس

دمودکس به طور معمول بر روی صورت از جمله اطراف گونه، بینی، چانه، پیشانی، شقیقه، مژه، ابرو، پوست سر، گردن، گوش ها و سایر نواحی مانند اطراف لب ها، داخل قفسه سینه و گاهی ممکن است در اطراف آلت تناسلی، باسن و غدد خارج رحمی نیز یافت شوند. معمولاً آلودگی با دمودکس برویس بیشتر در صورت و گردن و سینه می باشد؛ ولی آلودگی دمودکس فولیکولاروم توزیع گسترده تری در سطح پوست بدن دارد. به طور کل تجمع دمودکس مایت ها در غدد چربی پوست و فولیکول مو می تواند در تشدید بسیاری ازعارضه های پوستی موثر باشد.

انواع دمودکس

دمودکس فولیکولاروم (Demodex folliculorum) نوعی مایت با کرم ریز است که یکی از دو نوع انگل دمودکس می باشد. نوع دیگری از این انگل، دمودکس برویس (Demodex brevis) نام دارد که به انگل غدد سباسه (غدد چربی) معروف است. دمودکس فولیکولاروم بر خلاف برویس بیشتر بر روی پوست مشاهده می شود و بر روی فولیکول مو بر روی پوست زندگی می کند در نتیجه معمولاً در اطراف چشم ها و بر روی مژه ها شایع هستند و از روغن و هورمون های پوست تغذیه می کنند. وجود این انگل شایع بر روی پوست ناخوشایند است؛ اما در اغلب موارد مشکلی را ایجاد نمی کند. در برخی موارد ممکن است عامل مشکلات پوستی مانند راش های پوستی باشد. این موجودات در اندازه میکروسکوپی هستند و با چشم قابل مشاهده نخواهند بود. بروز این انگل در مردان شایع تر از زنان است و معمولاً افراد در سنین 20 الی 30 سال را تحت تأثیر خویش قرار می دهد.

تشخیص دمودکس

انواع مختلف انگل دمودکس مناطق مختلفی از پوست و مو را درگیر می کنند و مشکلات رایج مربوط به این انگل بیشتر در فولیکول های مو و غدد چربی پوست و مو دیده می شوند و می توانند عوارض ذکر شده را ایجاد نمایند. انگل دمودکس مایت جزء انگل های میکروسکوپی می باشد و به هیچ عنوان نمی توان آن را با چشم غیر مسلح تشخیص داد. بهترین و اصلی ترین روش تشخیص این انگل با استفاده از میکروسکوپ می باشد و در آن پزشک، نمونه ی کوچکی از پوست سر و یا مناطق مشکوک را برداشت می کند و با ارسال آن به آزمایشگاه های بالینی احتمال ابتلا به این انگل بررسی می شود.

درمان دمودکس

در بیشتر موارد انگل دمودکس را می توان در خانه درمان کرد. البته راه های خانگی درمان دمودکس در صورتی مؤثر است که همراه با علائم و نشانه های شدید و ناراحت کننده ای نباشد. در این بخش راهکارهای خانگی و پزشکی درمان کنه Demodex را بررسی خواهیم کرد:

درمان خانگی:

یکی از راه های درمان و به حداقل رساندن آثار منفی انگل دمودکس و پیشگیری از بروز عوارض آن بر روی پوست، مراقبت های فردی است که شامل موارد زیر می شود:

• استحمام روزانه با منظور کاهش ترشحات چربی؛ زیرا انگل دمودکس از چربی تغذیه می کند.
• شستشوی مو و مژه ها با استفاده از یک شامپوی ملایم
• استفاده از پاک کننده های غیر صابونی برای شستشوی صورت
• از بین بردن سلول های مرده با لایه برداری صورت دو بار در هفته
• استحمام بعد از فعالیت های طولانی و تعرق زیاد؛
• پرهیز از مصرف کرم ها و ضدآفتاب های چرب و روغنی.

درمان پزشکی:

در صورتی که درمان های خانگی علائم انگل Demodex را کاهش ندهد، ممکن است که نیاز به دارو و درمان های پزشکی باشد. در صورت تشدید آثار منفی بیماری، پزشک داروهای خوراکی برای بیمار تجویز می کند. طول درمان دمودکس بسته به شدت و علائم دمودکس متفاوت است و بین 3 الی 4 ماه زمان می برد. همچنین مدیریت بیماری در افرادی که مبتلا به آکنه و روزاسه هستند، از اهمیت بسزایی برخوردار است. امروزه از انواع روش های شیمیایی برای درمان انگل دمودکس استفاده می شود که برخی از آنها نتیجه مطلوبی به دنبال ندارند. این روش ها زمانی تجویز می شود که تعداد زیادی انگل بر روی پوست فرد وجود داشته باشد. احتمال دارد که پزشک مربوطه از مواد زیر برای درمان آثار منفی دمودکس استفاده کند:

1. کرم بنزیل بنزیل
2. کرم های حاوی اسید سالیسیلیک
3. مواد حاوی گوگرد
4. مترونیدازول
5. کروتامیتون
6. پرمترین

نسخه اصلی مطلب انگل دمودکس مایت چیست و چگونه درمان میشود؟ را در سایت دکتر فاطمه عندلیب بخوانید.

---