بارداری و زایمان برای خانم ها یک دوره طبیعی از زندگی است که متاسفانه گاهاً آنها را با مشکلاتی نیز مواجه می کند. که برخی از آنها با اقدامات ساده برطرف می شود و برخی از آنها جدی بوده و باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کرد. رایج ترین مشکلات پس از زایمان عبارتند از تورم سینه، تاخیر در ترشح شیر، زخمی شدن نوک سینه، خشک شدن و ترک برداشتن نوک سینه است.

شیر مادر برای نوزادان ایده آل است و پیوند فوق العاده ای است که از طریق شیردهی با کودک خود ایجاد می کند؛ بی مانند است. اگرچه مادران می خواهند کودکان شروع مناسبی داشته باشند، اما گاهی ممکن است مشکلاتی مانند افتادگی یا مسطح شدن سینه ها، نامتقارن شدن سینه ها، عفونت سینه، برفک نوک سینه ایجاد شود که باعث نگرانی برخی از مادران در مورد سینه هایشان بشود.

مشکلات سینه پس از زایمان و شیردهی

• تورم سینه

پر شیر بودن سینه ها طبیعی است. تورم سینه اغلب در روزهای سوم تا پنجم بعد از زایمان نمایان شده و معمولا 12 تا 24 ساعت طول می کشد. علت آن تغییرات تغییرات هورمونی ناگهانی و افزایش حجم شیر تولید شده در سینه ها است. تورم سینه به این معناست که رگ های خونی در سینه ها پرخون شده اند. این امر باعث تجمع مایع در سینه ها شده و احساس سفتی، درد و تورم سینه حتی در ناحیه زیر بغل را ایجاد می کند. اگر شیر از سینه خارج نشود، تولید آن کاهش می یابد. برای تسکین علائم خفیف تورم پستان ها می توان از حمام آب گرم یا کیسه یخ به مدت 10 تا 15 دقیقه در فواصل شیردهی استفاده کرد. این امر در آزاد شدن شیر توسط دست نیز کمک کننده خواهد بود. اگر با مکیدن نوزاد شیر خارج نشد می توانند هر دو ساعت با پمپ یا دست شیر تخلیه کنید.

• خشک شدن و ترک برداشتن نوک سینه

خشک شدن و ترک برداشتن نوک سینه ممکن است به دلیل واکنش آلرژیک در اثر لمس پوست باشد. مواد شیمیایی یا معطری که می توانند سبب واکنش آلرژیک پوست پستان شوند در محصولاتی مانند پودر لباسشویی، نرم کننده پارچه، صابون و ... است.
بنابراین اگر بعد از استفاده از موارد بالا فرد دچار خشک شدن و ترک برداشتن نوک سینه شد احتمالاً پوست فرد به مواد شیمیایی یا معطر موجود در آن محصول آلرژی دارد.

• تاخیر در ترشح شیر

گاهی از تولد به دلایل نامشخص ترشح شیر مادر از سینه با تاخیر اتفاق می افتد. خیلی از مواقع این اتفاق مساوی با پایان شیردهی است ولی در این مواقع نباید تسلیم شد. بهتر است تا ترشح شیر سینه ها، با سرنگ به نوزاد شیر داده می شود و از شیشه ی شیر به دلیل عادت کردن نوزاد به آن استفاده نشود.

• زخمی شدن نوک سینه

در چند هفته اول شیردهی باید انتظار بروز زخم نوک سینه(زخم های کوچک) را داشت. برای کنترل این وضعیت باید از قرارگیری صحیح نوزاد اطمینان حاصل کرد. در انتها هر وعده ی شیردهی به نوزاد می توان با انگشتان دهان وی را از نوک سینه جداکرد. در صورت مشاهده ی مجدد آثار زخم نوک سینه باید اطمینان حاصل کرد که از هر سینه به میزان کافی به نوزاد شیر داده شده باشد تا تخلیه شیر صورت بگیرد. در غیر این صورت سینه ها علائمی مانند خون مردگی، تورم و درد سینه را نشان دهند. استفاده از یخ و خشک نگه داشتن سینه ها می تواند به تسکین علائم کمک کند. نوزاد در ابتدای تولد تمایل به مکیدن و فعالیت بیشتر دارند.

• افتادگی یا مسطح شدن سینه ها

جریان شیر در طول شیردهی می تواند بافت سینه ی شما را بکشد. این کشیدگی در برخی از مادران، پس از پایان دوران شیردهی، زمانی که سازه های مولد شیر به اندازه ی اولیه خود باز می گردد. سینه ها حالت خالی یا کش آمده پیدا کند. این یک مشکل رایج پس از شیردهی است، اما یک نگرانی پزشکی نیست. برخی از مادران اغلب فکر می کنند که فقط شیردهی دلیل افتادگی سینه های آنها است، اما عوامل دیگری مانند مثل ژنتیک، تعداد بارداری های شما، بزرگ بودن سینه های قبل بارداری، افزایش وزن نامناسب در بارداری، سن، وزن و مصرف سیگار می توانند در ظاهر سینه، تاثیر بیشتری نسبت به تغذیه با شیر مادر داشته باشد. خوشبختانه امروزه جراحی های زیبایی پستان برای افرادی که پس از شیر دهی و زایمان دچار بد فرمی و افتادگی پستان شده اند وجود دارد. در صورت کاهش حجم پستان می توان عمل پروتز پستان را انجام داد. لیفت پستان نیز یکی دیگر از اعمال جراحی است که برای رفع افتادگی در پستان ها انجام میشود. همچنین جراحی ماموپلاستی کاهشی نیز برای بانوانی که دچار بزرگی بیش از حد سینه ها هستند؛ میتواند روش ایده آلی باشد.

• نامتقارن بودن سینه ها

وضعیت هرکدام از سینه ها با دیگری متفاوت است. بنابراین اگر در دوران شیردهی تغییری در یک سینه به وجود بیاید، لزوما در سینه ی دیگر پیش نمی آید. مثلا احتقاق پستان یا پر شیر بودن سینه ها از مشکلات شایعی است که می تواند فقط در یکی سینه ها تغییر شکل بدهد. همچنین وقتی بافت سینه ها در دوران شیردهی به علت وجود شیر، متورم و پس از شیردهی کوچک می شود، ممکن است حد فاصل سینه های شما تغییر می کند. بسیاری از مادران قبل از بارداری و همچنین بعد از شیردهی سینه های نامتقارن دارند و ممکن است یک سینه به اندازه قبل از بارداری برگردد و سینه دیگر کمی بزرگتر بماند یا بیفتد و صاف شود.

• عفونت سینه

این اتفاق معمولا زمانی می افتد که باکتری از طریق ترک ایجاد شده پس از شیردهی وارد سینه می شود. در صورتی که زخم نوک سینه وجود داشته یاشد و با علائمی مانند آنفولانزا، تب و خستگی مفرط همراه باشد، فرد باید به دکتر مراجعه کند. برای برطرف شدن عفونت باید از آنتی بیوتیک استفاده کرد و در زمان استفاده از آنتی بیوتیک نیز می توان به نوزاد شیر داد.

• برفک نوک سینه

مخمر هایی که در دهان نوزاد تولید می شود و به سینه مادر انتقال پیدا می کند، باعث ایجاد برفک در سینه های مادر می شود. همچنین ممکن است در اثر تخمیر شیر در دهان کودک، تکه های پنیری شکل دیده شود. در صورت تشخیص برفک نوک سینه و دهان نوزاد می توان از کرم های ضد قارچ استفاده کرد.

نسخه اصلی مطلب افتادگی یا مسطح شدن سینه ها پس از زایمان و شیردهی را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---