مطالعات روی بیماران دیابتی نشان داده است، غذای سالمی که حاوی روغن زیتون باشد آثار خوبی در کنترل قند خون دارد. اضافه کردن روغن زیتون به رژیم غذایی افراد دیابتی نه تنها موجب کاهش قندخون آنها می شود بلکه سطح تری گلیسیریدشان را هم کم می کند چرا که این ماده معمولا در خون افراد دیابتی بالا است و از عوامل ایجادکننده مشکلات قلبی است. همچنین، محققان می گویند مصرف روغن زیتون حساسیت بدن را نسبت به انسولین بیشتر کرده و قندخون تنظیم می شود، به علاوه می تواند از تجمع چربی ها در اطراف شکم جلوگیری کند.
پوکی استخوان یکی از مشکلات زنان سالمند و حتی مردان است و زندگی این افراد را تهدید کرده و عامل 30 تا 40 درصد شکستگی ها است اما بررسی ها نشان داده اند، رژیم غذایی سالمی که در آن روغن زیتون جایگاه خاصی دارد از پوکی استخوان پیشگیری می کند.
پلی فنول ها و اولیوپین و هیدروکی تیروسل به طور قابل توجهی التهاب و از دست رفتن توده استخوانی را که سبب پوکی می شود به تاخیر می اندازند. مصرف روغن زیتون به صورت روزانه سبب افزایش توده استخوانی می شود، پس اگر می خواهید در سالمندی دچار پوکی و شکستگی استخوان نشوید، از همین حالا روغن زیتون را جزو برنامه های غذایی خود قرار دهید.
برخلاف سایر چربی ها که سبب افزایش خطر سرطان روده بزرگ می شوند، روغن زیتون محافظ دستگاه گوارش به خصوص معده است. یکی از آثار محافظتی روغن زیتون توانایی این ماده در کاهش میزان مواد سرطان زایی است که توسط گوشت پخته ایجاد می شود. شیوع سرطان های دستگاه گوارش در افرادی که از این روغن بیشتر در رژیم غذایی خود استفاده می کنند، بسیار کمتر است. این آثار محافظتی هم به دلیل وجود ذرات فنولیک موجود در روغن زیتون است.
تحقیقات نشان داده اند حتی افراد مبتلا به بیماری های معده که عامل باکتریایی دارند، می توانند با مصرف روغن زیتون بیماری خود را درمان یا از بروز آن جلوگیری کنند. هلیکوباکتر پیلوری که یکی از دلایل التهاب مزمن و زخم معده و حتی سرطان معده است، بسیاری از افراد را آزار می دهد، در حالی که مصرف غذاهایی که در آن از روغن زیتون استفاده می شود سبب پخش شدن ماده پلی فنول روی اسیدمعده شده و آثار آن حتی چند ساعت باقی می ماند و فعالیت این باکتری را حتی زمانی که به آنتی بیوتیک ها مقاومت نشان می دهد، پایین می آورد.
در بررسی ها دیده شده است، رژیم غذایی مدیترانه ای که همانا شامل روغن زیتون هم می شود، خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش می دهد. درواقع اسیدهای چرب غیراشباعی که در روغن زیتون وجود دارد از رشد تومورهای مهاجم و بدخیم در بدن جلوگیری می کند.
روغن زیتون به دلیل داشتن ماده ای به نام اولییک اسید سبب مرگ سلول های بدخیم تومورهای پستان شده و با تقویت تاثیر داروهایی موثر در درمان سرطان آثار داروها را تشدید و دایمی می کند. زنانی که از روغن زیتون بیشتری در رژیم غذایی شان استفاده می کنند حتی اگر این میزان معادل 5/6 قاشق غذاخوری باشد تا 73 درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان خواهند بود.
کلم بروکلی که سرشار از گلوکوزینولات های محافظ سرطان است، منبع غنی از فنول ها، ویتامین C و مواد معدنی است و چه بهتر که با روغن زیتون پخته شود چرا که محققان دریافته اند میزان ویتامین C و ذرات فنولیک بهتر در بدن جذب می شوند. یادتان باشد، کلم بروکلی که به آرامی در روغن زیتون یا روغن آفتاب گردان پخته می شود، میزان گلوکوزینولات ها و ویتامین C آن همانند بروکلی خام به خوبی حفظ می شود.
به دلیل اینکه روغن زیتون در مقابل نور و گرما فاسد می شود، در موقع خرید سعی کنید بهترین و با کیفیت ترین نوع آن را انتخاب کنید. در مغازه، روغن زیتون باید در تاریکی و در شیشه هایی با رنگ تیره باشد تا دچار واکنش های اکسیداتیو نشود. محیطی که روغن زیتون در آن قرار می گیرد هم باید خنک و دور از گرما باشد.
نگهداری روغن زیتون بسیار مهم است نه تنها به خاطر حفظ طعم آن بلکه به خاطر کیفیت آن که فاسد و بدبو نشود چون همه خواص اش از بین خواهد رفت. نکته قابل توجه در مورد روغن زیتون این است که بعد از گذشته 12 ماه از نگهداری آن در شرایط ایده آل میزان مواد مفید آن از جمله آنتی اکسیدان فنول کاهش پیدا می کند.
هنگام پختن غذا با روغن زیتون نیز باید به دما توجه کنید. از حرارت دادن زیاد روغن باید دوری کرد چرا که حرارت زیاد سبب تولید مقدار زیادی مواد مضر می شود و می تواند مواد مغذی و مفید مخصوصا پلی فنول های روغن زیتون را نابود کند. در دمای 300 درجه فارنهایت واکنش های اکسیداتیو مواد مغذی خیلی سریع رخ داده و به همین دلیل توصیه می شود که غذاها با روغن زیتون با دمای پایین پخته شوند و یا ترجیحا این روغن گرم نشود.
بسیاری از ما به دلیل هراس از مضرات روغن جامد به سراغ روغن های مایع می رویم و از روغن های جایگزین نظیر روغن سویا، کنجد و آفتاب گردان و زیتون استفاده می کنیم. اما از میان این روغن ها نیز بسیاری از کارشناسان علوم تغذیه، روغن زیتون را بیش از همه توصیه می کنند.
تفاوت روغن سویا، کنجد و آفتابگردان با روغن زیتون در این است که روغن های نامبرده جزو اسیدهای چرب بلند زنجیره چند غیراشباع هستند، در حالی که روغن زیتون اسیدچرب غیراشباعی است که تنها یک باند غیراشباع دارد.
روغن های دارای چند باند غیراشباع با اینکه نسبت به روغن های جامد بهترند اما پس از اینکه در بدن می سوزند رادیکال های آزادی تولید می کنند که لازم است پس از آن ویتامین E به میزان کافی در بدن وجود داشته باشد تا اثر آنها را خنثی کند. روغن آفتابگردان، کنجد و سویا نسبت به سایر روغن ها اگر چه غیراشباع هستند اما ویتامین E کمتری دارند و حاصل مصرف شان تولید رادیکال های آزادی است که برای بدن مضر است.
این در حالی است که در روغن زیتون تعادل خوبی بین ویتامین E و تعداد باند غیراشباع وجود دارد بنابراین، پس از سوختن در بدن رادیکال های آزادی تولید نشده یا بسیار کمتر تولید می شود. علاوه بر این اسیدهای چرب تک باندی غیراشباع موجود در روغن زیتون نه تنها چربی های مضر بدن را کاهش می دهند بلکه تحقیقات نشان داده است که حتی سبب افزایش کلسترول خوب خون نیز می شوند و به دلیل عدم تولید مواد التهابی برای بیمارانی که دچار بیماری های التهابی هستند، مفید است.
نکته دیگر اینکه در بازار ما دو نوع روغن زیتون (بکر و تصفیه شده) وجود دارد. عده ای به دلیل حساسیت به طعم و بوی روغن زیتون به سراغ نوع تصفیه شده آن می روند، در حالی که روغن بکر اگر واقعا سالم و خالص باشد اگر چه ممکن است بو داشته باشد اما مغذی و مفیدتر است و بهتر است برگزیده شود، در ضمن، بوی روغن زیتون اگر به دلیل عواملی به غیر از خود زیتون باشد نباید با بوی خود روغن زیتون اشتباه گرفت. گاهی یک محصول به دلیل نگهداری در شرایط نامطلوب اکسیده شده و بوی ترشیدگی و نامطبوعی به خود می گیرد.