شب ادراری در کودکان-قسمت سوم-درمان

دکتر محمد رضا قرائتی [ متخصص کلیه و مجاری ادراری ]آدرس وب سایت : www.drgharaati.ir
آدرس مطب : اصفهان،خیابان آمادگاه،کنارمبل آبنوس،ساختمان آژند،بلوک اداری،طبقه سوم،واحد32 تلفن مطب : 32240906 - 031

پ ـ رفتار درمانی
انجام این روشها گرچه تا حدودی مشكل است و نیاز به همكاری والدین و كودك دارد اما اگر استفاده شود و موفق باشد اثر آن پایدارتر ( اغلب دائمی ) و عود آن از تمام روشهای دیگر كمتر است.

1 ـ تربیت مثانه ( bladder training )
برای این منظور به كودك میآموزیم وقتی بیدار است سعی كند فاصله بین ادرار كردنهای خود را افزایش دهد تا به مرور ظرفیت مثانه افزایش یابد .این كار در صورتی که از روی برنامه و به طور مداوم انجام شود كاملاً موثر است. با اینهمه این روش به تنهائی معمولاً شب ادراری را بر طرف نمیكند اما بعنوان روش كمكی همراه با دارو یا روش رفلكس شرطی ( با بكارگیری زنگ اخطار ) در قطع شب ادراری بهطور دائم بسیار مفید است.

2 ـ تقویت مسئولیتپذیری
این روش همان جدول ستاره است ( که در قسمت اقدامات کلی گفته شد ) .انجام آن نیاز به كودك فعال و علاقمند به درمان و والدین همكار دارد. این روش در بعضی بچهها موثر است ولی اگر اثر كرد عود شب ادراری خیلی كم است.

3 ـ درمان با رفلكس شرطی
قاطعترین روش درمان شب ادراری میباشد كه در مطالعات متعدد اثر آن به اثبات رسیده است. در این روش معمولاً وقتی كودك خیس میكند بلافاصله زنگی كه بوسیله یك باطری فعال است ، به صدا درآمده او را بیدار میكند. معمولاً یك سنسور رطوبت که بصورت سیم نازكی است در لباس زیر قرار گرفته و به یك باطری ترانزیستوری كه به بازو و یا كمر بسته شده ، وصل میباشد.

این هشدار دهنده ادراری مطمئن بوده ، چندان گران نیست.البته در ایران هنوز وجود ندارد. مكانیسم اثر آن كاملاً شناخته شده نیست اما حدس میزنند كه وقتی مكرراً بیمار هنگام پرشدن مثانه و ادرار كردن به علت زنگ زدن بیدار میشود ، تدریجاً پرشدن مثانه جای زنگ را در حلقه رفلكس گرفته و پس از چند ماه وقتی مثانه به ظرفیت پر میرسد بجای زنگ عمل کرده و باعث وقفه چرخۀ ادرار شده و كودك را بیدار میكند ( رفلكس شرطی ) . مشكل این درمان یكی این است كه نیاز به همكاری كامل والدین و كودك دارد. والدین باید مكرراً بیدار شده و كودك را برای ادرار ببرند. اما خود كودك به مرور ( اگر همكاری داشته باشد ) مسئله را یاد میگیرد و مسئولیت را خودش قبول میكند.

دوم اینكه چند ماه طول میكشد تا درمان اثر كند اما چون اثر آن دائمی است و عود خیلی كم است ارزش ادامه درمان را دارد. مطالعات مختلف ارجح بودن این روش را بر ایمی پرامین و دسموپرسین نشان داده است. شدت بیاختیاری ، سن و درجه هوش كودك اثری در نتیجه این روش درمانی ندارد.

و نهایتا این که در برخورد با هر کودک مبتلا به شب ادراری باید نکات زیر مد نظر باشد:
1 ــ والدین و کودک باید بدانند که شب ادراری بی خطر است و امکان بهبودی آن تا میزان 15% در هر سال وجود دارد و اغلب با بلوغ از بین می رود.
2 ـ باید دانست که همۀ والدین و همۀ کودکان برای برنامه های درمانی به یک میزان آمادگی لازم را ندارند.

3 ـ بنابراین باید مشخص شود که آیا کودک به اندازه کافی بزرگ شده است ( معمولاً تا حدود 7 سال ) و والدین آمادگی لازم را برای حمایت از کودک جهت شروع درمان پیدا کرده اند؟
4 ـ بهتر است اولین درمان بر پایه استفاده از ساعتها و تشکهایی باشد که با خیس شدن کودک را از خواب بیدار می نماید.

5 ـ از شروع درمان داروئی تنها بعنوان اولین قدم درمانی باید پرهیز نمود و به شرطی از دارو در قدم اول استفاده می کنیم که با یکی از روشهای رفتار درمانی همراه شود.
6 ـ باید به خانواده اطلاع داد که پس از شروع درمان و بهبود بیمار نیز ممکن است که عود شب ادراری دیده شود که این عود گذرا و کوتاه مدت است.