تغذیه سالم برای قلب ـ قسمت اول

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

مقدمه:
در دنیایی كه هر روزه جنگها ، تصادفات و بسیاری از فاجعههای مصنوعی حاصل پیشرفت بشر ، عامل مرگ میلیونها انسان شده است ، هنوز بیماری قلبی یكی از بزرگترین معضلات بشر است ، و جالبتر این كه در بیشتر اوقات هیچ كس غیر از خود بیمار مقصر نیست ، بیماری كه با سهلانگاری قلب خود را تا معرض انسداد عروق قلب پیش برده است.

- این بیماری مهلك حتی پس از پیشرفتهای چشمگیر علم پزشكی در این رشته ، هنوز یكی از عوامل شایع مرگ و میر در دنیاست و یكی از مواردی كه منجر به این امر میشود ، تغذیة نامناسب است. عادات غذایی غلط و عدم تحرك میتواند این عضو عزیز صنوبری شكل را تا بدترین مراحل ممكن همراهی كند. با تغذیة مناسب میتوان در خیلی از موارد جلوی پیشرفت بیماری را گرفت. در بخشی از این كتاب ، اصول تغذیة صحیح هم برای افراد سالم و هم برای بیماران قلبی ـ آورده شده است كه امید است با رعایت این موارد تنی سالم و قوی داشته باشیم. هرچند ممكن است رعایت اصول تغذیه صحیح تا مدتی سخت به نظر آید ولی اگر بدانیم كه « بدن ما ، آن است كه میخوریم » بیشتر در این امر كوشا خواهیم بود.

خوشبختانه امروزه با عمل بایپاس میتوان بیماران را به زندگی برگرداند و رگهای حیاتبخش را جایگزین رگهای مسدود شده نمود. حساسیت زیاد دوران پس از جراحی نیاز به یادآوری ندارد. كوچكترین اشتباه ممكن است منجر به عواقب ناگواری شود. از این رو در قسمتهایی از این كتاب به این بازة زمانی پرداخته شده است و امیدواریم كه مطاب ذكر شده بتواند راهنمای این افراد شود تا با قلبی احیا شده زندگی خوبی را در پیش گیرند.

كتابی كه پیش روی شماست حاصل ترجمة كتابی است تحت عنــــوان تغذیه سالم برای قلب شما از بنیاد قلب انگلستان (British Heart fondation) كه با توجه به اهمیت موارد مطرح شده در آن ، استفادة آن هم به بیماران قلبی و هم به افرادی كه در معرض این بیماری قرار دارند توصیه میشود. به امید روزی كه دیگر هیچ انسانی به دلیل بیماری قلبی با زندگی زیبای خویش وداع نگوید.
در انتها جا دارد از جناب آقای دكتر رامین عمیقیان كه در جمعآوری اصل متون ما را یاری كردند تشكر نمائیم. بیشك بدون همكاری و مساعدت ایشان این كتاب اكنون پیش روی شما نبود.

تغذیه صحیح برای قلب
آماده شدن برای ایجاد تغییرات :
اگر بیماری كرونری قلب دارید ، شاید قبلاً پزشك ، پرستار یا متخصص تغذیه شما اطلاعاتی را در مورد تغذیه سالم برای قلب به شما داده اند. شاید از قبل تغییرات را در تغذیه خود شروع كرده اید. شاید تلاش برای ایجاد تغییرات را انجام داده اید ولی دوباره به عادت های قبلی بازگشته اید. شاید هم ، بیشتر اطلاعات موجود در این كتاب برای شما جدید است.

همیشه ایجاد تغییر در تغذیه شما دارای منافع و مضراتی میباشد. بررسی این سود و زیان (سبك و سنگین كردن) كمك میكند تا تصمیم بگیرید كه میخواهید چه بكنید. اگر دلایل خوبی برای ایجاد تغییرات داشته باشید ، ایجاد آنها خیلی راحتتر خواهد بود.
تغذیه سالم سلامت عمومی را بهبود خواهد بخشید. اگر بیماری كرونری قلب هم دارید كه منافع مهم دیگری هم خواهد داشت.

خوب خوردن میتواند:
ـ كمك كند تا وزن سلامتی خود را حفظ كنید یا بدست آورید (و فشار برروی قلب خود را كاهش دهید).
ـ كمك كند تا سطح كلسترول خون خود را كاهش دهید.
ـ كمك كند تا فشار خون خود را كاهش دهید.
ـ كمك كند تا از اتروم (ماده چربی) كه در دیوارة داخلی شریانها ساخته میشود پیشگیری كنید.
ـ كمك كند تا از تشكیل لختههای خون پیشگیری كنید.
ـ شانس بقای شما را پس از حمله قلبی افزایش دهد و خطر سكته مغزی را در شما كاهش دهد.
در مورد اینكه با خوب خوردن (تغذیه سالم) چه چیزهائی بدست میآورید ، فكر كنید. داخل جداول صفحة بعد را پركنید گاه به گاه به آن رجوع كنید تا دلایل ایجاد تغییرات را به خود یادآوری كنید. این كمك خواهد كرد كه تصمیم خود را مبنی بر سالمتر خوردن حفظ كنید.

كاهش وزن: منافع و زیانها
اگر من تغییر كنم . . .
چه چیزی بدست میآورم؟
برای مثال:
خطر حمله قلبی دیگر را كاهش میدهم.
این كمك میكند تا فشار خون خود را كاهش دهم.

ممكن است چه چیزی از دست بدهم؟
برای مثال ،
اگر مثل دوستانم چیز نخورم ممكن است آنها فكر كنند كه من ارتباط با آنها را دوست ندارم.

اگر همانطوری كه هستم بمانم . ..
برای مثال:
میتوانم خوردن غذاهای مورد علاقه خودم را به همان زیادی كه الان میخورم ادامه دهم.

چیزهای نه چندان خوب
برای مثال:
سنگینتر (چاقتر) از آن چیزی كه باید ، خواهم شد.

بیماری كرونری قلب چیست؟
پروسه (روند) بیماری كرونر قلب وقتی شروع میشود كه با ایجاد تدریجی مواد چربی در دیوارة داخلی شریانهای كرونری ، آنها تنگ میشوند. این وضعیت « اتروسكلروز » و مواد چربی « اتروم » نامیده میشوند.

در این موقع شریان آن قدر تنگ میشود كه قادر نیست خون حاوی اكسیژن را در موقع نیاز ـ مثل موقعی كه ورزش میكنید ـ به عضله قلب برساند (تحویل دهد) و این آنژین است.
درد آنژین به علت كمبود اكسیژن عضله قلب میباشد.
بیماری كرونری قلب میتواند جدیتر شود و اگر شریان كرونری تنگ شده توسط یك لخته خون بسته شود این منجر به حملة قلبی میشود.
فشار خون بالا یك فشار اضافی به قلب وارد كرده و میتواند بیماری كرونری قلب را بدتر كند.

چگونه چیزهائی كه میخورید و میآشامید بر روی قلب تأثیر میگذارند.
پیروی از یك رژیم سالم ، اساساً خطر پیشرفت بیماری قلبی را كاهش خواهد داد و نیز میتواند شانس بقای پس از یك حمله قلبی را افزایش دهد. چیزهائی كه میخورید و میآشامید از چندین راه بر روی پروسه (روند) بیماری كرونر قلب تأثیر خواهد گذاشت.

میوهجات و سبزیجات
خوردن حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات در روز خطر بیماری كرونر قلب را كاهش میدهد ، (احتمالاً با كمك به پیشگیری از ایجاد اتروم در دیوارة داخلی شریانهای كرونری).

چربیها و كلسترول:
كاهش مقدار كلی چربی كه میخورید ، میزان چربی خون را كاهش میدهد.
جایگزین كردن چربیهای اشباع با چربیهای اشباع نشده با باند یگانه و چندگانه (Mono unsaturated ,Poly unsaturated) كمك میكند تا نسبت كلسترول « محافظت كننده » را به كلسترول « مضر » در خون بهبود بخشید. (ما انواع كلسترول راتوضیح خواهیم داد)

ماهی و چربی ماهی : مصرف ماهی چرب بصورت منظم خطر بیماری كرونری قلب را كاهش و نیز شانس بقای پس از حمله قلبی را افزایش میدهد )ما دقیقاً نمیدانیم كه چگونه كمك میكند(. ممكن است به منظم نگاه داشتن ضربان قلب ، كاهش سطح تریگلسیرید (ماده چربی كه در خون یافت میشود) و پیشگیری از تشكیل لختههای خون در شریانهای كرونری كمك كند.

حفظ وزن سلامت : اگر شما اضافه وزن دارید ، كاهش وزن فشار كاری قلب شما را كاهش خواهد داد و كمك میكند تا فشار خون شما در حد پائین حفظ شود.

نمك : كاهش نمك مصرفی نیز به حفظ فشار خون شما در حد پائین كمك خواهد كرد

مصرف بیشتر میوهها و سبزیجات : شواهد خوبی مبنی بر اینكه مصرف رژیم غنی از سبزیجات و میوهجات خطر بیماری قلبی را كاهش میدهد ، وجود دارد. علت دقیق این تأثیر خوب میوهها و سبزیجات مشخص نیست. ممكن است به علت آنتیاكسیدانها (ویتامینها و سایر مواد درمیوهها و سبزیجات باشد) آنتیاكسیدانها از اكسیداسیون ـ فعل و انفعالات شیمیائی كه به كلسترول اجازه میدهد در دیواره داخلی شریانهای كرونری ایجاد اتروم بنماید ـ (صفحة 47 را ببینید) جلوگیری میكنند.

بهرحال ، شواهدی مبنی بر این كه مصرف قرصهای ویتامین هم همان تأثیر را داشته باشند ، وجود ندارد. میوهها و سبزیجات همچنین از لحاظ پتاسیم غنی هستند ـ مادة معدنی كه به كنترل فشارخون كمك كرده و از ریتمهای نامنظم قلبی پیشگیری میكند. میوهها و سبزیجات با برگ سبز از نظر اسیدفولیك نیز غنی هستند. اسیدفولیك سطح خونی مادهای بنام هوموسیستئین كه خودش ممكن است یك عامل خطر برای بیماری قلبی باشد را كاهش میدهد. در هر حال ، تحقیقات بیشتری برای فهم این كه آیا مصرف بیشتر اسیدفولیك ، به تنهائی خطر بیماری قلبی را كاهش خواهد داد ، نیاز خواهد بود.

مصرف حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات در روز را هدف خود قرار دهید. بطور متوسط ، مردم فقط 3 وعده در روز میخورند. 5 وعده ممكن است زیاد به نظر برسد ولی در برخی كشورها مردم بطور متوسط 8 تا 9 وعده در روز مصرف دارند. تلاش كنید تا میوه و سبزی را بصورت خیلی متنوع استفاده كنید. آنها میتوانند تازه ، فریز شده (یخزده) یا كمپوت باشند. آب میوه هم فقط به اندازه یك وعده در روز میتواند استفاده شود. سیبزمینی منبع خوبی برای نشاسته است ولی جزو « 5 وعده در روز » محاسبه نمیشود.

هدف مصرف حداقل 5 وعده از میوهها و سبزیجات در روز است:
یك « وعده » چه مقدار است؟
میوه: سیب ، پرتغال یا موز یك میوه
میوههای خیلی بزرگ (برای مثال هندوانه ، آناناس) یك قطعه بزرگ
میوههای كوچك (نظیر كیوی ، آلو) 2 میوه
توت ، توت فرنگی و انگور 1 لیوان
سالاد میوه تازه یا میوه كمپوت شده و پخته شده 2 تا 3 قاشق غذاخوری
میوه خشك شده نصف تا 1 قاشق غذاخوری
آب میوه 3/2 لیوان (150 میلیلیتر)
سبزیجات خام ، پخته ، فریز شده ، كنسرو شده 2 قاشق غذاخوری
سالاد 1 كاسه دسرخوری

ادامه دارد ...