امروزه با افزایش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، در کلینیک ها و پاراکلینیک های قلب، همواره تلاش میشود؛ مبتلایان به این دسته از بیماری ها کاهش یابند. برای کاهش بیماری های قلبی عروقی، نیاز است؛ عوامل خطر شناسایی و در صورت امکان کنترل شوند. لازم به ذکر است برخی از عواملی که ممکن است سبب مبتلا شدن به بیماری های قلبی شوند؛ قابل کنترل هستند؛ حال آنکه برخی دیگر از کنترل ما خارج میباشند.

البته داشتن یک یا چند عامل خطر اصلی بیماری های قلبی عروقی به این مفهوم نیست که فرد بطور حتم مبتلا به بیماری های قلبی عروقی شده یا جان بیمار در اثر این عوامل مورد تهدید قرار میگیرد. در واقع هر چه تعداد این عوامل خطر بیشتر باشد، فرد به احتمال بیشتری به بیماری قلبی عروقی مبتلا خواهد شد. با آگاهی از عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، می توان میزان خطرات احتمالی را در حد امکان کاهش داد.

عوامل تشدید کنده احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی به دو بخش تقسیم میشوند که عبارتند از:

1. عوامل قابل کنترل
2. عوامل غیر قابل کنترل

عوامل قابل کنترل تشدید کنده احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی

چاقی و اضافه وزن

یکی از تاثیرگذارترین عوامل در مبتلا شدن به بسیاری از بیماری ها مانند بیماری های قلبی عروقی، اضافه وزن و چاقی است. افزایش وزن بدن در ایجاد خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی مستقل از سایر عوامل خطر دخیل می باشد؛ چرا که سبب افزایش فشار مضاعف به قلب می گردد. چاقی، فشارخون را افزایش داده؛ اثرات مضری برروی کلسترول می گذارد و در ایجاد بیماری قند خون (دیابت) دخیل مستقیم دارد.

فشار خون بالا

فشارخون بالا خطر ایجاد بسیاری از بیماری های قلبی - عروقی مانند بیماری سرخرگ های کرونری، نارسایی احتقانی قلب، نارسایی کلیه، حمله قلبی، و سکته مغزی را افزایش می دهد. سایر عوامل مانند چاقی، سوء مصرف مواد مخدر و الکل، رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت جسمانی نیز می توانند در ایجاد فشارخون بالا دخیل باشند، البته ممکن است به دلایل گوناگون، از جمله ژنتیک برخی از افراد بدون وجود هیچ یک از علائم عنوان شده به فشار خون بالا مبتلا شوند.

کلسترول خون بالا

افزایش سطح کلسترول خون بطورمستقیم خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. کلسترول ماده چربی مانندی است که درخون حمل می شود، البته کلسترول اضافی از طریق غذاهایی با منشاء حیوانی مثل گوشت، تخم مرغ و لبنیات وارد بدن می شود.

عدم تحرک کافی و فعالیت جسمانی مناسب

شیوه زندگی غیرفعال و نداشتن برنامه ورزشی مستمر و مداوم، سبب افزایش خطر ابتلا به اضافه وزن، بالا رفتن سطح کلسترول خون، فشارخون بالا و دیابت (بیماری قند خون) می شود. ثابت شده است که ورزش منظم حتی درحد متوسط، سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می شود.

دیابت نوع 2

ابتلا به دیابت، فرد را در معرض خطر جدی قرار می دهد. طبق آمار درصد بالایی از افراد دیابتی، به علت ابتلا به بیماری های قلبی عروقی جان خود را از دست میدهند. به همین دلیل کنترل دیابت ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را نیز کاهش داده یا کنترل کند .

مصرف دخانیات

افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری علاوه بر افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه، در معرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی نیز می باشند. استعمال سیگار سبب افزایش تعداد ضربان قلب و انقباض سرخرگ ها شده و در انسداد سرخرگ ها توسط پلاک دخالت نموده و ممکن است منجر به ضربان نامنظم قلب (آریتمی) شود. همچنین سبب افزایش میزان خطر لخته شدن خون و در نتیجه حمله قلبی و سکته مغزی می گردد. حتی تماس با دود سیگار موجب افزایش میزان بروز بیماری های قلبی عروقی در افراد غیرسیگاری می گردد.

یائسگی زودرس

زمانی که یک زن دچار یائسگی زودرس می شود؛ چه یائسگی به دلایل جراحی رخ دهد یا علل دیگر، فرد را درمعرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری سرخرگ های کرونری قرار می دهد.

استرس

به نظر می رسد استرس سبب افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می شود. شاید علت این افزایش میزان خطر، بالا رفتن تعداد ضربان قلب، فشارخون و آسیب به سرخرگ ها در زمان استرس باشد که در گذر زمان و به تدریج رخ میدهد. همچنین ممکن است استرس با ایجاد سایر رفتارهای مخاطره آمیز مانند تغذیه بیش از حد، استعمال دخانیات و سوء مصرف الکل به ریسک بیشتر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی کمک نماید.

مصرف مداوم الکل

نوشیدن الکل می تواند فشارخون را افزایش داده و اثر منفی بر روی سطح کلسترول و تری گلیسرید (چربی خون) داشته باشد و ممکن است منجر به ایجاد ضربان نامنظم قلبی (آریتمی) گردد؛ و به دلیل ایجاد این عوارض به قلب و عروق نیز آسیب وارد نماید.

عوامل غیرقابل کنترل تشدید کنده احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی

ژنتیک

بیماری های قلبی عروقی در خانواده ها به شکل ژنتیکی بوده و افرادیکه دارای پدر و مادر یا برادر و خواهر دچار بیماری سرخرگ کرونری هستند به احتمال بیشتری به این بیماری ها مبتلا می شوند. افزایش خطر زمانی بیشتر است که فرد سابقه ای از مرگ در یکی از اعضای خانواده بدلیل ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در سنین پایین را داشته باشد (یعنی مرگ ناشی از بیماری های قلبی عروقی در سن زیر 55 سال در مردان و زیر 65 سال در زنان).

جنسیت

مردان نسبت به زنان در سنین پایین تری دچار حملات قلبی می شوند. زنان پیش از یائسگی بدلیل وجود هورمون های جنسی خاص خود، در مقابل بیماری های قلبی عروقی محافظت می شوند. با این حال هنوز هم بیماری های قلبی عروقی علت اصلی مرگ و میر در زنان می باشند. پس از یائسگی خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در زنان شروع به افزایش می کند. پس از 65 سالگی خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در زنان مشابه مردان همسن خود بوده و حتی پس از 75 سالگی، زنان نسبت به مردان همسن خود در معرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می باشند.

افزایش سن

با افزایش سن خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی افزایش می یابد. بیش از 80 درصد افرادیکه بدلیل ابتلا به بیماری های قلبی عروقی جان خود را از دست میدهند؛ بالای 65 سال هستند. با افزایش سن، عملکرد قلب ضعیف تر می شود، دیواره های قلب ضخیم تر شده و قدرت پمپاژ خون در قلب کاهش مییابد. همچنین دیواره های سرخرگ ها ممکن است سفت و باریک تر شوند. علاوه بر سفت و سخت شدن سرخرگ ها (تصلب شرایین یا آترواسکلروز)، ابتلا به سایر بیماری ها مانند فشارخون بالا نیز ممکن است مشکل را تشدید کند. پر واضح است که این روند علاوه بر افزایش سن، تحت تأثیر سبک زندگی از جمله رژیم غذایی و فعالیت جسمانی است.

نسخه اصلی مطلب راههای پیشگیری و کنترل بیماری های قلبی عروقی را در سایت دکتر امید هاشمی فرد بخوانید.

---