قلب بعنوان یک عضو حیاتی بدن، ممکن است دچار مشکلات مختلفی در رگ ها، عضلات و یا دریچه ها شود که هر کدام از این مشکلات نیاز به یک روش بررسی خاص خواهد داشت. روش های مختلفی برای سنجش وضعیت قلب ابداع شده است که یکی از آنها اکوکاردیوگرافی است. در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند یا فراصوت) استفاده می شود تا تصاویری زنده از قلب به دست بیاید.

این تصویر که اکوکاردیوگرام نام دارد به پزشک اجازه می دهد تا به بررسی فعالیت قلب و دریچه های آن بپردازند. در اکوکاردیوگرافی با استفاده از پژواک امواج صوتی و پس از تحلیل توسط کامپیوتر، تصاویری از دریچه های قلب، محفظه ها، دیواره و رگ های قلب ایجاد می شود.

کاربردهای اکوکاردیوگرافی

اکوکاردیوگرافی به دلایل مختلفی ممکن است تجویز شود، مثلا زمانی که تست های دیگر نشان دهنده ی اختلال باشند، ضربان قلب غیرطبیعی تشخیص داده شود یا علائم مشکلات قلبی مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس بروز کند. نتایج اکوگاردیوگرافی میتواند اطلاعاتی از موارد زیر را در اختیار پزشک قراردهد:

• اندازه و شکل کلی قلب، و همچنین اندازه، ضخامت و حرکت دیواره های آن
• حرکت کلی قلب
• قدرت پمپاژ قلب و فشار قلب
• بررسی صحت عملکرد دریچه های قلب
• بررسی جریان خود و اینکه آیا خون از دریچه ها به عقب بازمیگردد یا نه (Regurgitation)
• بررسی ضخامت دریچه ها در قلب (بررسی بیماری stenosis که با ضخامت بسیارپایین دریچه های قلب همراه است)
• بررسی وجود تومور یا عفونت در قلب
• بررسی مشکلات رگ های بزرگ ورودی و خروجی قلب
• بررسی وجود لخته های خون در محفظه های قلب
• بررسی وجود ناهنجاری ساختاری بین بخش های مختلف قلب

اکوکاردیوگرافی روشی بسیار مناسب و کلیدی در تعیین سلامت عضلات قلب بویژه پس از حملات قلبی است. همچنین میتواند ما را از وجود ناهنجاری قلبی در جنینی که هنوز به دنیا نیامده آگاه کند.

انواع اکوکاردیوگرافی قلب

اکوکاردیوگرافی Transthoracic

حالت استاندارد و معمول اکوکاردیوگرافی است که تکنسین روی سینه یا ترنسدیوسر را با ژل مخصوصی آغشته می کند و با حرکت ترنسدیوسر بر روی سینه به ثبت تصاویر می پردازد. اگر دنده یا ریه ها در ثبت تصویر اختلال ایجادکنند، ممکن است موادی جهت تسهیل تصویربرداری و ایجاد تصاویری با وضوح بالاتر به داخل رگ تزریق شوند که این مواد کاملا ایمن و بدون خطر هستند.

اکوکاردیوگرافی Transsesophageal

این روش زمانی استفاده می شود که اکوکاردیوگرافی معمولی، تصاویر و وضوح مورد نیاز پزشک را تامین نکند. برای ثبت تصاویری با جزئیات بهتر و جزئئات بیشتر، ابتدا گلو را بی حس کرده و داروی آرام بخش به بیمار تجویز می کنند. سپس یک لوله ی انعطاف پذیر که ترنسدیوسر را حمل می کند به سمت پایین گلو هدایت می شود و در لوله ای که رابط دهان به شکم است (ازوفاگوس) به ثبت تصاویر از قلب می پردازد.

اکوکاردیوگرافی Doppler

این روش برای بررسی سرعت و جهت حرکت جریان خون بکار میرود. این نوع اکوکاردیوگرافی بیشتر بعنوان تکنیک تکمیلی و کمکی در سایر انواع اکوکاردیوگرافی بکار میرود. این روش میتواند برای بررسی فشار خون و مشکلات جریان خون در رگ ها نیز می تواند بکار رود که توسط اکوکاردیوگرافی مرسوم ممکن است قابل تشخیص نباشد.

اکوکاردیوگرافی استرس (Stress)

برخی مشکلات قلبی ازجمله آنهایی که با رگ های مسئول در تغذیه عضلات قلب مرتبط هستند (عروق کرونر) تنها هنگام فعالیت فیزیکی خود را بروز می کنند. در این حالت تصاویر اکوکاردیوگرام قبل و همچنین بلافاصله پس از فعالیت هایی چون راه رفتن روی تردمیل یا استفاده از دوچرخه متحرک گرفته می شوند. اگر توانایی فعالیت فیزیکی ندارید با داروهایی میتوان شرایط فعالیت فیزیکی را برای قلب ایجاد کرد.

پس از اینکه اکوکاردیوگرافی بسته به نوع آن، صورت گرفت معمولا میتوانید فعالیت معمول روزانه خود را از سر بگیرید. اگر نتیجه ی اکوکاردیوگرافی حاکی از سلامتی شما بود معمولا نیازی به تست های بیشتری نخواهدبود.

اکوکاردیوگرافی سه بعدی

در این حالت از اکوکاردیوگرافی Transsesophageal و یا transthoracic استفاده می شود و از زوایای مختلف تصاویری گرفته میشود تا تصویر سه بعدی از قلب به دست آورد. این فرایند معمولا قبل از جراحی قلب توصیه می شود.

اکوکاردیوگرافی نوزاد

معمولا بین هفته ی 18 تا 22ی حاملگی برای بررسی وضعیت قلبی جنین بکار میرود. در این حالت ترنسدیوسر بر روی شکم مادر قرار میگیرد تا به تصویربرداری بپردازد. با توجه به اینکه پرتو ایکس برای جنین خطرناک است این روش بر رادیوگرافی نوزاد ارجحیت دارد.

آمادگی قبل از اکوکاردیوگرافی

هیچ آمادگی خاصی لازم نیست و قبل از اکوکاردیوگرافی میتوانید زندگی طبیعی را داشته باشید،فعالیت، تغذیه و نوشیدن مایعات می تواند بطور طبیعی برقرار باشد.

خطرات اکوکاردیوگرافی

این روش آزمون قلب، تهاجمی نبوده و هیچ آسیبی به بدن نمی رساند و تاکنون هیچ اثر جانبی منفی گزارش نشده است. در صورتیکه اکوکاردیوگرافی Transsesophageal داشته اید تا چند ساعت ممکن است گلوی شما دردناک باشد. در اکوکاردیوگرافی استرس نیز ممکن است فعالیت فیزیکی یا داروها (و نه خود اکوکاردیوگرافی) ممکن است باعث ضربان قلب نامنظم برای مدت زمان کوتاهی گردند. مشکلات بدتری مانند حمله ی قلبی در این نوع اکوکاردیوگرافی به ندرت مشاهده شده است.

نسخه اصلی مطلب اکوکاردیوگرافی قلب به چه منظور انجام میشود؟ را در سایت دکتر امید هاشمی فرد بخوانید.

---