برص یا لک و پیس یک بیماری پوستی خودایمنی است که در آن سلول های رنگدانه (melanocytes) از بین می رود و منجر به ایجاد لکه های سفید نامنظم بر روی پوست می شود.
در بیماری لک و پیس هر قسمت از بدن ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد ولی محل های معمول شامل صورت، گردن، چشم ها، نوک سینه ها، ناف، اندام تناسلی، زیر بغل و کشاله ران می باشد. در محل های ضربه به پوست نیز ضایعه به وجود می آید. بیماری لک و پیس گاهی اطراف خال های پوستی به وجود می آید. در این بیماری گاهی موها درگیر می شود که می تواند موهای سر، ابرو و مژه را درگیر کند.

علت بیماری لک و پیس چیست؟

ملانین رنگدانه است که تعیین کننده رنگ پوست، مو و چشم است. این رنگدانه در سلولی به نام ملانوسیت تولید می شود. اگرملانوسیت نتواند ملانین تولید کند یا اگر تعداد ملانوسیت ها کاهش پیدا کند، رنگ پوست روشن تر می شود. علت بیماری لک و پیس شناخته شده نیست. گاهی این بیماری به دنبال صدمه فیزیکی از قبیل آفتاب سوختگی، یا استرس عاطفی ایجاد می شود. سه نظریه در مورد علت بیماری لک و پیس وجود دارد:

1- سلول های رنگدانه ای توسط اختلال عملکرد سلول های عصبی آسیب می بیند.
2- گاهی یک واکنش خودایمنی در برابر سلول های رنگدانه ای ایجاد می شود و سلول های رنگدانه ای را به عنوان بافت خارجی نابود می کند.
3- سلول های رنگدانه ای خودشان باعث تخریب خود می شوند.

شدت بیماری لک و پیس در هر فرد متفاوت است. افرادی که پوست روشن دارند معمولا در طول تابستان متوجه از دست رفتن رنگدانه می شوند چون تابش آفتاب باعث اختلاف رنگ بین پوست بیمار و سالم می شود. افراد با پوست تیره ممکن است هر زمان متوجه شروع این بیماری پوستی بشوند. در موارد شدید بیماری ممکن است رنگ کل بدن از دست برود. هیچ راهی برای پیش بینی اینکه بیماری لک و پیس چقدر پیشرفت می کند وجود ندارد. از دست رفتن رنگدانه در هر پلاک بیماری لک و پیس متفاوت است بدین معنی که ممکن است رنگ های مختلفی از قهوه ای تا سفید در پلاک لک و پیس وجود داشته باشد. وجود چند رنگ در یک پلاک لک و پیس به نام لک و پیس سه رنگ یا trichrome گفته می شود.

بیماری لک و پیس اغلب با از دست دادن سریع رنگدانه در یک ضایعه آغاز می شود و معمولاً به مدت طولانی بدون تغییر باقی می ماند. در مراحل بعد، از دست دادن رنگدانه ممکن است دوباره آغاز شود و دوباره متوقف شود. چرخه از دست رفتن رنگدانه و ثبات ممکن است به طور نامحدود ادامه داشته باشد.
افراد مبتلا به بیماری لک و پیس باید مراقب باشند تا آسیب و صدمه به پوست آنها حداقل باشد چرا که امکان ایجاد ضایعه جدید در محل آسیب زیاد است. هر آسیبی شامل برش، خراش و سایش می تواند باعث ایجاد ضایعه جدید شود.

علائم بیماری لک و پیس

علائم و نشانه های پیسی عبارتند از:

• از بین رفتن رنگ طبیعی پوست به صورت لک و پیس که معمولاً ابتدا در دست ها، صورت (لک و پیس صورت) و نواحی اطراف دهانه های بدن و اندام تناسلی ظاهر می شوند.
• سفیدی زودرس رنگ موهای سر، مژه ها، ابروها یا ریش
• از بین رفتن رنگ طبیعی بافت هایی داخل دهان و بینی (غشاهای مخاطی)

چه کسانی مستعد ابتلا به بیماری لک و پیس هستند؟

بیماری لک و پیس حداقل 1 درصد از جمعیت را درگیر می کند. این بیماری در همه نژادها رخ می دهد. در نیمی از مبتلایان، بیماری قبل از سن 20 سالگی آغاز می شود. در یک پنجم مبتلایان، سایر اعضای خانواده نیز مبتلا هستند. اگر چه بیشتر افراد مبتلا به بیماری لک و پیس از سلامت عمومی خوبی برخوردار هستند ولی احتمال ایجاد بیماری های دیگر خود ایمنی، از قبیل دیابت، بیماری تیروئید، کم خونی، بیماری آدیسون ( بیماری های غده آدرنال ) و کچلی منطقه ای در آنها بیشتر است.

تشخیص بیماری لک و پیس

به منظور تشخیص عارضه ی پیسی، پزشک نواحی آسیب دیده ی پوست را مورد معاینه قرار می دهد و سابقه ی اختلالات خانوادگی احتمالی بیمار را بررسی می کند. ممکن است آزمایش خونی با هدف بررسی بیماری های خود ایمنی تیروئید و یا بیوپسی بافت مبتلا از بیمار به عمل آید. افرادی که به تغییر رنگ چشم یا گوش مبتلا هستند، ممکن است به مراجعه به پزشکان مربوطه و انجام معاینات لازم، نیاز داشته باشند.

آیا حفاظت در مقابل خورشید برای مبتلایان به بیماری لک و پیس لازم است؟

بیماران مبتلا به لک و پیس به حفاظت با ضد آفتاب و پوشش در برابر آفتاب نیاز دارند، زیرا پوست سفید تنها دچار آفتاب سوختگی می شود و تیره نمی شود. پوست نرمال نیز نیاز به حفاظت دارد چون با آفتاب سوختگی پوست طبیعی میزان تضاد بین پوست نرمال و پوست سفید زیاد می شود.

مناطق ایجاد لک و پیس

مناطقی از پوست که تحت تأثیر پیسی قرار می گیرند شامل موارد زیر هستند:

• دهان و چشم
• انگشتان و مچ دست
• زیر بغل
• کشاله ران
• دستگاه تناسلی
• ناف
• سوراخ بینی
• درون دهان
• نواحی اطراف مقعد
• همچنین گاهی اوقات می تواند در جایی که ریشه مو وجود دارد مانند روی پوست سر ایجاد شود.

درمان این بیماری چیست؟

در حال حاضر درمان های بیماری لک و پیس باید به طور منظم و طولانی استفاده شوند تا نتیجه بخش باشند. این درمان ها عبارتند از:

کرم موضعی استروئید

استفاده ازیک کرم کورتونی ضد التهابی قوی به مدت چند هفته ممکن است روند بیماری را متوقف کند.

مهار کننده های Calcineurin و پیمکرولیموس و تاکرولیموس

اخیراً نشان داده شده است که این داروها موثر هستند، به خصوص در صورت و گردن که در آنها کرم استروئیدی ممکن است باعث نازکی پوست شود، مفید هستند. UVB Narrowband phototherapy -: یا استفاده از اشعه ماورائ بنفش با طیف نوری خاص که در بسیاری از بیماران موثر است.این روش باید حتماً در مرکز درمانی انجام شود. استفاده از اشعه ماورائ بنفش به ویژه همراه با calcineurin یکی از موثرترین درمان های لک و پیس است.

اشعه ماوراء بنفش (UVA)

این نوع درمان نیاز به استفاده از دارو توسط بیمار و سپس استفاده از نور ماوراء بنفش (UVA) دارد. پیدایش رنگدانه تدریجی و جزئی است اما به تدریج بخش عمده ای از ضایعه پر رنگ می شود. درمان جراحی: در بعضی از مراکز درمانی توسط روشهای مختلف لایه های سطحی پوست را از بین می برند و آن با پوست طبیعی جایگزین می کنند. این روش به خصوص دربیماری لک و پیس پایدار موثر است.

درمان با از بین بردن رنگ پوست طبیعی

اگر فردی دارای پوست تیره باشد و بیماری لک و پیس بخش بزرگی از پوست او را درگیر کرده باشد این روش برای او مفید است. نکته مهم اینکه چون اثر این کار معمولاً دائمی است بیمار باید به درستی در مورد استفاده از این روش تصمیم بگیرد.

نسخه اصلی مطلب ویتیلیگو یا بیماری لک و پیس چیست ؟ را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---