از آنجایی که برخی از درمان های ارتودنسی ممکن است تا 2 سال طول بکشد، باید به تمام کسانی که مایل به انجام درمان ارتودنسی هستند تاکید شود که رعایت بهداشت دهان و دندان چه قبل، چه در حین و چه بعد از درمان ضروری است. ذرات غذا و پلاک می توانند در اطراف براکت های ارتودنسی، سیم ها، فنرها، پیچ ها و الاستیک های دستگاه های ارتودنسی ثابت انباشته شوند که منجر به افزایش خطر پوسیدگی دندان، بیماری لثه، کلسیم زدایی مینا و بوی بد دهان می شود. اگر بهداشت دهان و دندان در ابتدا ضعیف باشد، این امر با وسایل ارتودنسی ثابت و متحرک تشدید می شود.

بیماران اغلب مدت زمان لازم برای انجام مراقبت های بهداشتی دهان و دندان را دست کم می گیرند و باید به آنها توصیه شود که حداقل 5 دقیقه، ترجیحاً سه بار در روز را صرف تمیز کردن دندان های خود کنند. استفاده از تایمر برای نظارت بر زمان مسواک زدن، توسط بیمار مفید است. توصیه می شود دندان ها را بعد از غذا و قبل از خواب تمیز کنید و از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.

وسایل و ابزار نوین کمکی بهداشت دهان و دندان بعد از ارتودنسی

• مسواک:

مسواک های دستی با سر کوچک و متوسط تا نرم توصیه می شوند، در حالی که برخی از مسواک های ارتودنسی دارای رشته های برش V شکل برای تمیز کردن آسان هستند. موهای مسواک باید با زاویه ۴۵ درجه از سطح اکلوزال به سمت بالای براکت ها، سپس از لبه لثه به سمت براکت ها و در نهایت از براکت ها به سمت حاشیه لثه، با استفاده از حرکات دایره ای کوچک دندانها تمیز می شوند. بنابراین لثه را همزمان ماساژ می دهید. مسواک زدن درناحیه ی تلاقی دندان و لثه بسیار مهم است، زیرا این جایی است که پلاک میکروبی به طور ویژه در معرض تجمع است. همچنین سرهای تخصصی برای کسانی که مسواک های برقی را ترجیح می دهند وجود دارد.

• مسواک های بین دندانی:

مسواک های بین دندانی برای تمیز کردن بین دندان ها و اطراف براکت ها و زیر سیم های ارتودنسی در دسترس هستند. آنها در اندازه های مختلف موجودند که سایزهای 3 یا 4 برای بیماران ارتودنسی توصیه می شوند. در صورتی که مشکلات پریودنتال یا خونریزی بین دندانی ایجاد شود، می توان آنها را در ژل کورسودیل فرو کرد. مسواک های بین دندانی یک مکمل مفید برای تمیز کردن براکت ها و سیم ها هستند.

• نخ دندان مخصوص ارتودنسی (سوپرفلاس):

از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان ها استفاده شود. می توان آن را از سمت لثه به پشت سیم منتقل کرد، سپس با رد کردن سیم و وارد کردن نخ به فضای بین دندانی بعدی و به همین ترتیب در سراسر دهان برد.

مهم است که به همه بیماران ارتودنسی یادآوری شود که مرتباً وسایل مسواک زدن را تعویض کنند، زیرا وسایل می توانند باعث افزایش سایش شوند.

• دستگاه شستشوی ارتودنسی (واترجت):

علاوه بر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، دستگاه های شستشوی با آب با نوک ارتودنسی و برس مخروطی قابل توجه هستند. دستگاه های شستشو می توانند ذرات غذا و پلاک را از براکت ها و بین دندان ها جدا کنند و در عین حال لثه ها را به آرامی ماساژ دهند و به کاهش خونریزی کمک کنند. اجتناب از فشار زیاد بسیار مهم است، در غیر این صورت ممکن است آسیب به بافت های نرم ایجاد شود.

• محلول و قرص رنگ آمیزی:

اگر بهداشت دهان ضعیف باشد، می توان از محلول یا قرص های افشان برای رنگ آمیزی پلاک های میکروبی تجمع کرده روی دندان ها استفاده کرد تا شناسایی مناطقی که تمیز کردن آن دشوار است برای بیمار واضح تر شود. برای اطمینان از حذف کامل پلاک ها و بقایای مواد غذایی، رنگ آمیزی منظم در خانه و استفاده از آینه ای با نور مناسب توصیه می شود.

توصیه های غذایی

در مورد کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین و همچنین آب میوه ها توصیه های غذایی خاصی وجود دارد. در سال های اخیر مصرف نوشیدنی های انرژی زا افزایش یافته و اسموتی ها رواج یافته اند. مردم اغلب گمراه می شوند و فکر می کنند این ها گزینه های سالمی هستند، اما غلظت بالایی از قند و اسید دارند که اگر در طول روز جرعه جرعه مصرف شوند، می تواند به ویژه برای مینای دندان مضر باشد.

محدود کردن این نوشیدنی ها فقط به وعده های غذایی و مسواک زدن قبل یا یک ساعت بعد از نوشیدن برای محافظت در برابر اثرات مخرب اسیدی آنها توصیه می شود. شستشو با آب پس از نوشیدن این محصولات نیز می تواند مفید باشد. فراپاچینو در حال تبدیل شدن به یک نوشیدنی محبوب است. آنها حاوی قهوه، یخ، شیر و شربتی با طعم شیرین هستند که در صورت مصرف مکرر می توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند.

دستگاه های ظریف ارتودنسی ممکن است در اثر مصرف غذاهای سفت و چسبناک آسیب ببینند. توصیه های غذایی باید شامل پرهیز از نان های ترد و خشک، آجیل، شیرینی های چسبنده، عدم گاز زدن سیب و خیار و در نهایت عدم مصرف میوه ها با هسته باشد. چسبیدن تافی، آدامس و شکلات های جویدنی می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در بریس ها شود. بهتر است در صورت مصرف ابتدا به قسمت های نازک بریده شده و سپس با احتیاط مصرف شوند. خوردن لقمه های کوچک غذا و جویدن دقیق با دندان های عقب نیز توصیه می شود.

پیشگیری از پوسیدگی و کلسیم زدایی دندان

برای محافظت از دندان ها در برابر دمینرالیزاسیون، درمان های فلوراید ممکن است در نظر گرفته شود. یک بررسی نشان داد که دهانشویه های روزانه حاوی 05/0 درصد سدیم فلوراید (230 قسمت در میلیون (ppm) فلوراید) ارجحیت دارند. دهانشویه فلوراید باید در زمان متفاوتی از مسواک زدن استفاده شود، یک دقیقه دهانشویه شود و سپس از دهان خارج شود. این محصول برای کودکان و بیمارانی که دهانشویه بدون الکل را ترجیح می دهند مانند زنان باردار مناسب است.

برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در بیماران بالای 10 سال می توان خمیردندان با فلوراید بالا را توصیه کرد. برای نوجوانان (بالای 16 سال) و بیماران ارتودنسی بزرگسال که در معرض خطر پوسیدگی های متعدد هستند، می توان از خمیر دندان حاوی 5000 ppm فلوراید استفاده کرد.

برای محافظت از دندان ها در برابر دکلسیفیکاسیون و پوسیدگی، ممکن است توصیه شود که از فیشورسیلانت یا وارنیش فلوراید موضعی در طول درمان ارتودنسی استفاده شود.

مطلب پیشنهادی : موارد منع انجام ارتودنسی دندان

رفع التهاب لثه

تجمع پلاک میکروبی در اطراف براکت های ارتودنسی و لثه ها ممکن است منجر به دکلسیفیکاسیون مینا شود که به صورت ضایعات لکه ای سفید رنگ و بیماری لثه دیده می شود. هیپرپلازی (افزایش حجم) لثه ممکن است ناشی از تجمع بیوفیلم پلاک باشد. در حالی که التهاب لثه برگشت پذیر است، در صورت از دست دادن ارتفاع چسبندگی پریودنتال و استخوان نگهدارنده، سلامت دندان در آینده ممکن است به خطر بیفتد، زیرا این تغییرات دائمی هستند.

اگر التهاب لثه در زیر یک دستگاه متحرک یا اطراف یک بریس ثابت وجود داشته باشد، شستشوی با دهانشویه کلرهگزیدین گلوکونات توصیه می شود، اگرچه خطر رنگ گرفتن دندان ها با محصول کلرهگزیدین وجود دارد. از طرف دیگر، برای بزرگسالان و کودکان بالای 12 سال از دهانشویه های جوشان (10 میلی لیتر به مدت حدود 1 دقیقه، تا چهار بار در روز بعد از غذا و قبل از خواب) یا یک دهانشویه پراکسید هیدروژن توصیه می شود. با یک لیوان آب گرم، دهان را 2 تا 3 بار در روز بشویید. آزاد شدن اکسیژن به حذف مواد زائد کمک می کند و می تواند هرگونه مشکل به وجود آمده از آسیب ناشی از دستگاه ارتودنسی را تسکین دهد.

*هشدار: استفاده طولانی مدت از دهانشویه های پراکسیل و پراکسید هیدروژن ممکن است منجر به هایپرتروفی برگشت پذیر پاپیلا بر روی زبان (زبان مودار سیاه) شود.

همچنین باید توجه داشت که خونریزی نشانه بیماری لثه است. وسوسه کاهش مسواک زدن به دلیل خونریزی وجود دارد، اما باید توجه داشت که این اتفاق به معنای آن است که این ناحیه باید بیشتر مسواک شود تا علت تحریک از بین رفته و به بهبودی لثه ها و قطع خونریزی کمک شود.

جهت به حداقل رساندن تحریک ناشی از وسایل ارتودنسی روی لب ها، گونه ها یا زبان، استفاده از موم ارتودنسی مفید است. توصیه می شود ابتدا دندان و براکت یا سیم تیز را با دستمال خشک کنید و با یک انگشت تمیز، یک توپ کوچک موم را روی ناحیه مشکل قرار دهید.

مراقبت حین درمان با انواع دستگاه های ارتودنسی

• دستگاه های ارتودنسی ثابت:

هنگام انجام درمان با دستگاه ارتودنسی ثابت، براکت ها روی دندان ها چسبانده می شوند که از کامپوزیت های مخصوص برای چسباندن آنها استفاده می شود.

همانطور که قبلا ذکر شد، سیمها، براکت ها، پیچ ها و فنرهای سیمی ظریف به عنوان تله مواد غذایی عمل می کنند، بنابراین باید بعد از غذا کاملا تمیز شوند تا از پیشرفت پوسیدگی و ایجاد لثه های متورم و حساس جلوگیری شود.

پس از برداشتن دستگاه، قرمزی و تورم ناپدید می شود، اما اگر در طول درمان ارتودنسی تجمع پلاک ایجاد شود، ممکن است باعث آسیب طولانی مدت به لثه های بسیار متورم شود.

• دستگاه های انکوریج موقت یا مینی اسکرو:

دستگاه های انکوریج موقت (TADs) پیچ ها یا ایمپلنت های تیتانیومی کوچکی هستند که ممکن است برای تسهیل حرکت دندان ها از طریق انکوریج اسکلتی استفاده شود. پیچ ها مستقیماً در استخوان فک قرار می گیرند و دندان ها از طریق کش ها یا فنرها به کمک TAD حرکت می کنند. TAD پس از استفاده برای انکوریج برداشته می شود. کنترل روزانه پلاک برای سالم نگه داشتن بافت نرم اطراف لازم است، در غیر این صورت ممکن است التهاب ایجاد شود. یک مسواک دستی و خمیر دندان با سر کوچک برای تمیز کردن اطراف مینی اسکرو توصیه شده و شستشو با دهانشویه کلرهگزیدین دو بار در روز به مدت 5 روز پس از قرار دادن دستگاه توصیه شود.

• دستگاه های متحرک ارتودنسی:

دستگاه های متحرک باید طبق دستور ارتودنتیست استفاده شوند. اکثر آنها استفاده از دستگاه را در تمام روز و شب، بجز هنگام غذا خوردن و مسواک زدن و انجام ورزش های فیزیکی یا شنا توصیه می کنند. در مورد نحوه مراقبت از دستگاه متحرک لازم است بعد از هر وعده غذایی یا میان وعده، دستگاه برداشته شده و در آب سرد و صابون شسته شود. تمیز نکردن کافی پلاک می تواند منجر به پوسیدگی دندان های مجاور و استوماتیت دندان مصنوعی شود که در آن عفونت کاندیدا ممکن است باعث التهاب لثه زیر دستگاه شود.

هنگام مسواک زدن سطوح داخلی و خارجی، دستگاه متحرک باید در کف دست قرار گیرد. فشار به پلاک، می تواند منجر به اعوجاج فنرها شود که منجر به ناراحتی یا حرکات ناخواسته دندان شود. بنابراین، باید مراقب تمیز کردن پلاک های متحرک به دلیل ماهیت ظریف آنها بود.

هنگام تمیز کردن دستگاه، باید از آب داغ یا آب جوش خودداری کرد زیرا ممکن است شکل و تناسب پلاستیک را مخدوش کند.

یک محصول ارتودنسی متحرک که در سال های اخیر توسعه یافته، اینویزیلاین است. اینها یک سری الاینرهای متحرک سفارشی شفاف هستند که هر 2 هفته یکبار تعویض می شوند و دندان ها را کم کم صاف می کنند و بر خلاف بریس های ثابت هیچ سیم یا براکتی وجود ندارد و بنابراین تقریباً نامرئی به نظر می رسند. یک مزیت آنها این است که قابل جابجایی هستند و بنابراین تمیز کردن دندان ها راحت تر است. به بیماران توصیه می شود که در هنگام خوردن یا نوشیدن الاینرها را جدا کنند. قبل از قرار دادن مجدد الاینرها باید بهداشت دهان و دندان را رعایت کرد. خود الاینرها با مسواک زدن و شستشو در آب سرد با استفاده از قرص های تمیز کننده مخصوص تمیز می شوند. بیماران باید هر دو ماه یکبار توسط متخصص ارتودنسی معاینه شوند.

• نگهدارنده های ثابت و متحرک:

ارتودنتیست ها پس از درمان ارتودنسی ثابت، یک نگهدارنده غیرفعال را به منظور صاف نگه داشتن دندان ها و جلوگیری از برگشتن آنها به موقعیت اصلی خود تجویز می کند، یا اگر یک دستگاه متحرک پوشیده شده باشد، ممکن است به صورت غیرفعال استفاده شود. چنین نگهدارنده هایی به طور تمام وقت حدود 6 ماه و سپس برای 5/1 سال دیگر فقط در شب پوشیده می شوند.

ممکن است از یک نگهدارنده ثابت سیمی بسیار ظریف متصل به سطوح پشتی دندان ها (قابل استفاده در هر دو قوس) استفاده شود که نیاز به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دقیق دارد. در این مورد لازم است که از خوردن غذاهای چسبناک و سفت پرهیز شود زیرا ممکن است باعث جدا شدن سیم شود.

نسخه اصلی مطلب وسایل و ابزار نوین کمکی بهداشت دهان و دندان بعد از ارتودنسی را در سایت دکتر پدرام دانش کاظمی بخوانید.

---