بسیاری از افراد دندان های نامنظمی دارند که علت این مشکل می تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. با ارتودنسی می توان دندان ها را صاف کرد و فاصله بین دندان ها را از بین برد و به این ترتیب به سلامتی دندان، لثه و همچنین مفاصل فک کمک بسزایی کرد. در بین روش های ارتودنسی، یک مدل رایج به نام ارتودنسی متحرک وجود دارد که نسبت به روش های معمولی بهتر است. نام این نوع روش ارتودنسی کاملاً واضح است که به امکان خارج نمودن دستگاه ارتودنسی از داخل دهان اشاره دارد. بسیاری از افراد هستند که به دلیل اینکه باید مدت زمان طولانی در حدود دو سال، دستگاه ارتودنسی که متشکل از براکت ها و سیم ارتودنسی است را در داخل دهان خود تحمل کند بسیار نگران بوده و حتی همین نگرانی ها آنها را از شروع درمان ارتودنسی منصرف می کند. برای اینگونه افراد در صورتی که با توجه به تشخیص متخصص ارتودنسی نوع ناهنجاری دندانی چندان شدید نباشد، درمان با ارتودنسی متحرک می تواند بهترین روش درمانی باشد. ارتودنسی متحرک انواع مختلفی داشته و در نتیجه برای درمان ناهنجاری های متفاوتی کاربرد دارد. علاوه بر درمان مشکلات دندانی می توان از دستگاه های ارتودنسی متحرک برای اصلاح رشد فک نیز استفاده کرد.

کاربرد ارتودنسی متحرک

• درمان مشکلات فکی و اسکلتی در کودکان و نوجوانان
• برطرف کردن مشکلات جزئی دندانی در بیماران
• به عنوان درمان نگهدارنده پس از پایان درمان ارتودنسی ثابت در همه سنین
• استفاده برای افرادی که نمیتوانند به طور تمام وقت از دستگاه ارتودنسی استفاده کنند.

انواع ارتودنسی متحرک

ارتودنسی متحرک محدود به یک نوع نمی شود. انواع مختلفی از این دستگاه های متحرک وجود دارند. هرکدام از آنها ویژگی خاصی داشته و برای ناهنجاری های خاصی مناسب اند.

۱. پلاک نامرئی

پلاک نامرئی یا الاینر شفاف نوعی پلاک است که حالت شیشه ای داشته و روی دندان ها را می گیرد. این نوع ارتودنسی براکت و سیم فلزی ندارد. تقریباً هر ۲ هفته یک بار پلاک تعویض می شود تا به دندان ها فشار وارد کند. به دلیل نامرئی بودن این پلاک ها، بسیاری از افراد تمایل به استفاده از ارتودنسی نامرئی دارند.

۲. پلاک متحرک با فنر زد

از پلاک متحرک با فنر Z برای اصلاح دندان های قدامی که عقب هستند، استفاده می کنند. با استفاده از این پلاک دندان به سمت جلو حرکت کرده و با دندان های دیگر در یک ردیف قرار می گیرد.

۳. پلاک فانکشنال

این نوع ارتودنسی علاوه بر صاف کردن دندان ها به بهبود وضعیت فک بالا و پایین هم کمک می کند. اگر فضای فک بالا یا پایین کوچک باشد، دندانپزشک می تواند به جای کشیدن دندان ها از پلاک فانکشنال استفاده کند. این پلاک متحرک بوده و با فشار به فک باعث حرکت استخوان ها می شود.

۴. ریتینر (تثبیت کننده ارتودنسی)

پس از اتمام ارتودنسی ثابت لازم است برای تثبیت درمان از ریتینرها استفاده شود. بدون استفاده از این پلاک ها ممکن است دندان ها کج شده و به حالت قبل بازگردند. تثبیت کننده های ارتودنسی خود به دو نوع تقسیم می شوند.

ریتینر هاولی: از سال ۱۹۲۰ برای تثبیت دندان های فک بالا از آن استفاده می شود. جنس آن پلاستیک و سیم خم شونده است.

ریتینر شفاف: این نوع از تثبیت کننده ها شبیه به الاینر شفاف هستند. به دلیل نامرئی بودن، طرفداران زیادی دارند.

معایب و مزایای ارتودنسی متحرک

مزایا

• تنظیم پلاک متحرک آسان تر از مزایای ارتودنسی متحرک است، سیم ها به راحتی خم می شود و پایه آکریلیک را می توان به راحتی دستکاری کرد یا به کناره آن اضافه کرد.
• احتمال آسیب دیدن دندان ها کمتر است، برای مثال تحلیل ریشه که پی آمد اعمال نیروی شدید بر دندان است و از عوارض رایج ارتودنسی ثابت محسوب می شود، در ارتودنسی متحرک کمتر اتفاق می افتد.
• پایه آکریلیکی را می توان ضخیم کرد تا صفحه های تخت بایت روی دندان های قدامی یا عقبی فک بالا ایجاد شود.
• پلاک متحرک هم به عنوان نگه دارنده غیرفعال (پسیو) و هم پلاک فعال کاربرد دارد.
• پلاک متحرک را می توان برای انتقال نیروها به گروه های دندانی به کار برد.
• مسواک زدن راحت است؛ زیرا پلاک را از دهان در می آورید و همانند همیشه مسواک می زنید.
• تمیز کردن وسیله ارتودنسی متحرک نیز ساده است. فقط کافی است این وسیله را از دهان در بیاورید و با مسواک آن را زیر شیر آب تمیز کنید.
• احتمال پوسیدگی دندان و عفونت لثه کمتر است؛ زیرا به راحتی می توانید دندانها و وسیله ارتودنسی را تمیز کنید.
• برخلاف ارتودنسی ثابت، در دندان ها لکه های سفید ایجاد نمی شود. در ارتودنسی ثابت در محل چسباندن براکت یا بند، ممکن است به دلیل تمیز نشدن کامل دندان ها، در بخش هایی از دندان پلاک و باکتری جمع شده و در نتیجه در اثر فعالیت باکتری ها دندان مواد معدنی خود را از دست بدهد. در این مناطق لکه های سفید در دندان ایجاد می شود که ماندگار است.
• هر زمانی که ضرورت داشته باشد می توانید وسیله ارتودنسی را از دهانتان در بیاورید.
• هنگام غذا خوردن می توانید دستگاه ارتودنسی غیر ثابت را از دهان در بیاورید و هر چیزی که می خواهید بخورید. در حالی که در ارتودنسی ثابت باید خوردن برخی مواد غذایی و خوراکی ها را کنار بگذارید؛ زیرا ممکن است باعث صدمه دیدن وسیله ارتودنسی شود.
• اگر از الاینر به جای براکت استفاده می کنید از مزیت نامرئی بودن آن و در نتیجه عدم تأثیر ارتودنسی بر زیبایی لبخند بهره می برید.

معایب

• زمانی که الاینر در دهانتان قرار دارد نباید هیچ چیزی بخورید. تنها چیزی که می توانید مصرف کنید آب آشامیدنی است. جویدن با الاینر باعث خراب شدن آن می شود.
• در مورد پلاکهای شفاف اگر مراقب نباشید و نوشیدنی هایی بخورید که رنگی هستند، پلاک بد رنگ و کدر می شود.
• همیشه به جز مواقع غذا خوردن و مسواک زدن تا حد ممکن (۲۲ساعت در روز) پلاک ارتودنسی در دهانتان باشد. اگر دائماً فراموش کنید آن را در دهان بگذارید یا از این کار سر باز بزنید نه تنها نتیجه ای در درمان حاصل نمی شود بلکه ممکن است وضعیت دندان های تان را بدتر کنید. اگر فکر می کنید ممکن است الاینر را دائماً فراموش کنید و نتوانید به استفاده از وسیله ارتودنسی متحرک متعهد باشید بهتر است از ارتودنسی ثابت بهره ببرید.
• هنگامی که پلاک را از دهان در می آورید باید آن را بشویید و فقط در جعبه مخصوص خود بگذارید. در غیر این صورت احتمال زیادی دارد که آن را گم کنید یا جا بگذارید.

مراحل ارتودنسی متحرک

به طور کلی مراحل ارتودنسی متحرک شامل سه بخش شده که به ترتیب مراحل زیر میباشد:

• مشاوره

در این جلسه مشاوره و ارزیابی اولیه صورت می گیرد و ارتودنتیست به طور کامل شرایط دهان و دندان بیمار را با استفاده از معاینه فیزیکی و همچنین عکس های رادیولوژی ارزیابی می کند. در صورتی که تشخیص داده شد که ارتودنسی متحرک می تواند برای شما گزینه مناسبی باشد، در ادامه در رابطه با مراحل درمان، طول درمان، هزینه آن و ... با شما صحبت می شود و جلسات مراجعه تنظیم می شوند.

• قالب گیری از دندان ها

برای ساخت پلاک اختصاصی لازم است تا از دندان ها قالب گیری شود که به دو روش سنتی و دیجیتال قابل انجام است. قالب گیری برای ارتودنسی اغلب به روش سنتی و در مدت زمان کوتاهی (معمولاً 10 الی 15 دقیقه) قابل انجام است. بعد از انجام این کار متخصص قالب تهیه شده را برای ساخت پلاک مورد نظر به لابراتوار ارسال می کند که این مرحله بین یک الی دو هفته زمان می برد.

• گذاشتن پلاک ها روی دندان ها

در این مرحله برای ارزیابی پلاک ساخته شده، بیمار به مطب مراجعه کرده و ارتودنتیست پلاک را روی دندان های بیمار قرار می دهد. در ادامه توضیحات لازم برای نحوه استفاده از دستگاه، مدت زمان استفاده و نحوه مراقبت از آن را برای بیمار شرح می دهد.

• مراجعات منظم به مطب ارتودنسی

این مرحله می تواند از چند ماه تا چند سال زمان ببرد که بستگی به نوع و میزان ناهنجاری، سن بیمار و ... دارد. با این حال درمان ارتودنسی به این نیاز دارد که بیمار به صورت منظم به کلینیک ارتودنسی مراجعه کرده و تحت نظارت متخصص خود قرار داشته باشد.

• استفاده کردن از نگهدارنده ارتودنسی

بعد از اتمام دوره درمان ارتودنسی، لازم است تا از نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر برای تثبیت این درمان استفاده شود. ریتینر از نظر ظاهری به پلاک ارتودنسی متحرک شباهت دارد؛ اما عملکرد آن متفاوت بوده و همچنین مدت زمان متفاوتی برای هر بیمار دارد.

مراقبت های پس از انجام ارتودنسی متحرک

پس از مشخص شدن روش درمان با با ارتودنسی متحرک، لازم است مراقبت هایی برای حفظ دندان ها و حصول بهترین نتیجه برای بیمار، انجام شود. از جمله مراقبت های لازم برای ارتودنسی متحرک می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. بریس ها باید به نحوی که پزشک توصیه کرده تنظیم شوند تا پروسه درمان به شکل درست پیشرفت کند.
2. در ابتدا ممکن است تا زمان عادت کردن به دستگاه ارتودنسی یا همان بریس، درد خفیفی داشته باشید. این درد بعد از چند روز کاهش می یابد. برای دریافت بهترین نتیجه از درمان لازم است این درد را تحمل کنید.
3. نحوه صحیح گذاشتن و برداشتن پلاک یا همان بریس را به درستی از دندانپزشک خود یاد بگیرید.
4. فقط برای خوردن غذا یا مسواک زدن، بریس را از دهان خود خارج کنید.
5. پلاک ارتودنسی یا بریس باید روزانه حداقل دو مرتبه شسته شود.
6. در طول دوره درمان و به ویژه هنگامی که پلاک درون دهان شما است، از خورد غذاهای شیرین و چسبنده و نوشیدنی های گاز دار پرهیز کنید.
7. پس از هر وعده غذایی، برای تمیز کردن پلاک، آن را با یک برس نرم شستشو دهید.
8. برای شستن بریس ها از یک شوینده ملایم مثل صابون و آب ولرم استفاده کنید. همچنین برای شستن پلاک ها از خمیردندان استفاده نکنید. خمیر دندان باعث ساییده شدن سطح پلاک می شود و ممکن است به بدنه آن آسیب وارد کند.
9. با حرکات دایره ای پلاک را به آرامی بشویید و سطح دستگاه را کاملاً تمیز کنید.
10. از بازی کردن با بریس ها و و عقب جلو دادن آنها خودداری کنید؛ زیرا باعث لق شدن بریس ها می شود و به مرور زمان و با طولانی شدن طول درمان ممکن است آسیب ببیند و شکسته شود.
11. از خوردن برخی خوراکی ها خودداری کنید. از جویدن آدامس و خوردن خوراکی های سفت بپرهیزید، زیرا مصرف این خوراکی ها می تواند باعث آسیب دیدن بریس ها شوند و فرآیند تخریب را آغاز کنند.
12. بریس ها همیشه باید در دهان باشند و تنها برای تمیز کردن و یا انجام ورزش های گروهی از دهان خارج شوند. بریس های متحرک را باید به محض خارج کرن از دهان درون جعبه ی مخصوص خود قرار دهید تا گم نشده و آسیب نبینند.

طول درمان ارتودنسی متحرک

طول مدت درمان بستگی زیادی به وضعیت دندانها دارد. در مورد ریتینر اگر درمان ارتودنسی پیچیده ای داشته اید یا دندان ها فاصله زیادی را حرکت کرده اند، احتمال برگشت دندان ها بیشتر است. در نتیجه معمولاً مدت زمان بیشتری باید ریتینر استفاده کنید. در مورد الاینر نیز طول دوره درمان بستگی به وضعیت دندان ها دارد. معمولاً برای صاف و مرتب کردن همه دندان ها یک تا دو سال زمان لازم است.

هزینه ارتودنسی متحرک

هزینه یا قیمت درمان ارتودنسی هم ارتودنسی ثابت و هم ارتودنسی متحرک بسیار متنوع است. عوامل متعددی در قیمت درمان ارتودنسی متحرک نقش دارند از جمله نوع و شدت مشکل دندانی یا اسکلتی .تبعاً هرچه مشکل پیچیده تر باشد درمان سخت تر و طولانی تر خواهد بود. ممکن است بیمار نیاز به چندین نوع دستگاه ارتودنسی متحرک داشته باشد که در نتیجه هزینه بیشتری خواهد داشت .

نسخه اصلی مطلب ارتودنسی متحرک چیست و طول درمان آن چقدر است؟ را در سایت دکتر پدرام دانش کاظمی بخوانید.

---