عقب ماندگی رشد جنین در رحم یکی از مشکلات شایع بارداری است که می تواند تأثیرات جدی بر سلامت جنین و نوزاد داشته باشد. این عارضه زمانی رخ می دهد که جنین به دلایل مختلف نتواند به طور طبیعی رشد کند و اندازه اش در مقایسه با سن بارداری کمتر از حد انتظار باشد. عواملی مانند مشکلات جفت، بیماری های مزمن مادر، عفونت های جنینی و ناهنجاری های ژنتیکی می توانند به کاهش تامین اکسیژن و مواد مغذی منجر شده و رشد جنین را مختل کنند. در این مقاله به بررسی علل اصلی عقب ماندگی رشد جنین در رحم و اهمیت تشخیص زودهنگام آن خواهیم پرداخت.

علت عقب ماندگی رشد جنین در رحم

IUGR علل مختلفی دارد. یکی از علل شایع آن وجود مشکل در جفت است. جفت بافتی است که به مادر و جنین اتصال دارد و اکسیژن و سایر مواد مغذی را به جنین رسانده و مواد زائد را از بدن جنین خارج می کند.
IUGR می تواند ناشی از وجود برخی مشکلات در بدن مادر باشد، مشکلاتی نظیر:

• وزن کمتر از 45 کیلوگرم
• تغذیه ی نامناسب در بارداری
• نقایص کروموزومی
• مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر
• فشار خون بالای ناشی از بارداری
• مشکلات جفتی
• مشکلات بند ناف
• بارداری چندقلویی
• دیابت بارداری
• الیگوهیدرآمنیوس یا سطح پایین مایع آمنیوتیک
• بیماری قلبی
• عفونت ها مانند سرخجه، سایتومگالوویروس، توکسوپلاسموز و سیفلیس
• بیماری کلیوی یا ریوی
• سوءتغذیه یا کم خونی
• کم خونی سلول داسی شکل.

علائم عقب ماندگی رشد جنین در رحم

علامت اصلی IUGR ،کوچک بودن جنین نسبت به سن دقیق بارداری است، که در این حالت وزن تخمینی جنین کمتر از صدک 10 باشد. بر اساس علت به وجود آورنده ی IUGR، ممکن است جنین کاملاًکوچک یا نمایانگر وجود سوء تغذیه باشد. ممکن است جنین لاغر، رنگ پریده و دارای پوست خشک و شل باشد و بند ناف نیز در این حالت اغلب نازک است. تمامی نوزادانی که در هنگام تولد کوچک هستند IUGR نیستند و لازم است علت کوچک بودن جنین نسبت به سن حاملگی به طور دقیق بررسی و شناسایی شود.

عوارض عقب ماندگی رشد جنین در رحم

تأخیر رشد، کودک را در معرض خطر برخی مشکلات در طول بارداری، زایمان و پس از زایمان قرار می دهد، مشکلاتی نظیر:

• وزن کم هنگام تولد
• افزایش زایمان سزارین
• افزایش هیپوکسی (فقدان اکسیژن در زمان تولد نوزاد)
• افزایش آسپیراسیون مکونیوم (جنین اولین ضایعات روده ی خود را می بلعد) که می تواند باعث اتساع آلوئول ها و عفونت پنومونی و مشکلات تنفسی شود.
• پلی سیتمی (افزایش گلبول های قرمز خون)
• هیپرویسکوزیتی (کاهش جریان خون به علت افزایش تعداد سلول های قرمز خون)
• افزایش خطر بروز مشکلات عصبی
• مدیریت سخت مشکلات حین زایمان طبیعی
• هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
• مقاومت کم در برابر عفونت
• پایین بودن نمره ی آپگار (تستی که بلافاصله پس از تولد، شرایط فیزیکی نوزاد را ارزیابی و نیاز به مراقبت های ویژه را تعیین می کند).
• وجود مشکل در حفظ درجه ی حرارت بدن.

آمادگی های لازم قبل از انجام سونوگرافی

با توجه به نوع سونوگرافی ممکن است از فرد خواسته شود مایعات زیادی بنوشید یا از ادرار کردن قبل از سونوگرافی خودداری کند.

نحوه سونوگرافی iugr

از دو روش برای ارزیابی جنین استفاده می شود که به شرح زیر می باشند:
سونوگرافی واژینال یک نوع سونوگرافی است که در آن دستگاه، درون واژن قرار داده می شود تا امواج صدا به سمت جنین فرستاده شوند و عکس العمل جنین را به صفحه مانیتور انتقال دهد. معمولاً از این سونوگرافی بیشتر در ماه های اول بارداری استفاده می شود. معمولاً از این سونوگرافی در مواردی درخواست می شود که سونوگرافی شکمی نتواند اطلاعات کافی را در اختیار پزشک قرار دهد.
سونوگرافی شکمی نیز روشی است که با حرکت دادن دستگاه روی شکم انجام خواهد شد.

عوارض جانبی سونوگرافی

سونوگرافی، خطری برای مادر و جنین ندارد. همچنین سونوگرافی، خطر بارداری های پر خطر را کاهش می دهد.

پیشگیری از محدودیت رشد داخل رحمی

با این وجود که محدودیت رشد داخل رحمی ممکن است حتی در صورت سالم بودن مادر اتفاق بیفتد. با انجام برخی اقدامات می توان خطر ابتلا به آن را پایین آورد و احتمال داشتن بارداری و نوزادی سالم را افزایش داد:

1. معاینات بارداری را به شکل منظم انجام دهید: انجام منظم معاینات بارداری، احتمال تشخیص زودهنگام مشکلات مرتبط با رشد جنین و امکان درمان زودهنگام آن را فراهم می کند.
2. حرکات جنین را تحت نظر بگیرید: اگر جنین کم تحرک است یا حرکتی ندارد، احتمالاً مشکلی وجود دارد. هر نوع تغییر در حرکات جنین را باید به پزشکتان اطلاع دهید.
3. داروها را فقط با نظر پزشک مصرف کنید: گاهی یکی از داروهایی که مادر باردار برای بیماری خاصی مصرف می کند ممکن است باعث بروز عارضه ای در جنین شود. بهتر است هیچ دارویی را بدون مشورت پزشک بارداری خود مصرف نکنید.
4. مواد غذایی سالم استفاده کنید: غذاهای سالم و پرکالری باعث رسیدن مواد مغذی کافی به جنین می شود.
5. استراحت کافی داشته باشید: استراحت کردن باعث می شود احساس بهتری داشته باشید و حتی به رشد بهتر جنین نیز کمک می کند. سعی کنید هر شب هشت ساعت یا بیشتر بخوابید.
6. از روش های زندگی غیر سالم دوری کنید: اگر الکل یا مواد مخدر مصرف می کنید یا سیگار می کشید، برای سلامت فرزندتان این عادت را ترک کنید.

نسخه اصلی مطلب علت عقب ماندگی رشد جنین در رحم را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---