سونوگرافی ترانس واژینال یا سونوگرافی داخلی رحم (endovaginal ultrasound) یک روش تصویربرداری از داخل رحم بیماران است. در واقع سونوگرافی داخلی واژن، نوعی از سونوگرافی لگن است که پزشک با فرو بردن پروب در واژن بیمار، به بررسی اندام های تولید مثل زنانه شامل رحم، لوله های فالوپ، تخمدان ها، گردن رحم و مهبل می پردازد.

در سونوگرافی با استفاده از امواج فراصوت از اندام های داخلی بدن، تصویربرداری می شود. امواج فراصوت هیچ ضرری برای بدن ندارند و به کمک آن ها می توان بیماری های بسیاری را تشخیص داد. برخلاف سونوگرافی رایج شکم و لگن که پروب دستگاه روی بدن بیمار قرار می گیرد، در سونوگرافی واژن، رادیولوژیست، پروب دستگاه را حدود 5 الی 8 سانتی متر وارد کانال واژن می کند. پروب واژینال با سایر پروب های سونوگرافی تفاوت دارد و میله ای شکل است. در واقع سونوگرافی ترانس واژینال (transvaginal) یک معاینه داخلی از راه واژن است. کل این پروسه تصویربرداری حدود 15 الی 30 دقیقه طول می کشد.

علت تجویز سونوگرافی واژینال

سونوگرافی ترانس واژینال یک سونوگرافی داخلی از طریق واژن است که برای تشخیص موارد زیر تجویز می شود:

• کیست تخمدان یا تومورها
• بررسی مشکلات ناباروری در زنان
• خونریزی های شدید قاعدگی
• فیبروم های رحمی
• دردهای شدید در ناحیه لگن

چگونی انجام سونوگرافی واژینال

پس از اینکه بیمار بر روی تخت معاینه دراز کشید، باید زانوهای خود را خم کند. در برخی تخت های معاینه جایگاه ویژه ای برای قراردادن پاها وجود دارد که بیمار در آن ها احساس راحتی بیشتری می کند.
پروب سونوگرافی واژینال با سایر پروب های سونوگرافی تفاوت دارد. این پروب حالت میله ای شکل دارد تا بتواند وارد رحم بیمار شود. در ابتدا پزشک یک کاور استریل از جنس لاتکس را بر روی پروب واژینال قرار می دهد و پس از آغشته کردن به ژل سونوگرافی، آن را وارد واژن بیمار می کند.

در صورتی که بیمار به لاتکس حساسیت داشته باشد باید حتماً این موضوع را به پزشک یا اپراتور اطلاع دهد. دختران مجرد به دلیل داشتن پرده بکارت نمی توانند سونو واژینال انجام دهند. برای دختران باکره، سونوگرافی رکتال جایگزین سونوگرافی ترانس واژینال انجام می شود.

زمانی که پروب وارد واژن بیمار می شود، امواج فراصوت به اندام های داخلی برخورد می کنند و انعکاس می یابند. امواج منعکس شده به کامپیوتری که در دستگاه سونوگرافی وجود دارد منتقل می شوند و فرایند پردازش بر روی آن ها انجام می گیرد. این فرایند در نهایت باعث ایجاد تصویر از دستگاه تناسلی بیمار بر روی مانیتور دستگاه می شود. با توجه به اینکه نتیجه تصویربرداری داخل رحمی بلافاصله بر روی مانیتور نمایش داده می شود، جواب سونوگرافی واژینال همزمان با انجام تست، مشخص می شود.

اهمیت سونوگرافی ترانس واژینال در دوران بارداری

سقط در سه ماه اول بارداری در بین زنان شایع است و باعث خونریزی واژن می شود. سونوگرافی ترانس واژینال در چنین شرایطی برای مادر باردار مفید است. این سونوگرافی بین هفته ششم تا هفته دهم بارداری انجام می شود. در این زمان، جنین بسیار کوچک است و در قسمت پایینی شکم قرار دارد، به همین دلیل به وضوح دیده نمی شود. انجام سونوگرافی ترانس واژینال به پزشک اجازه می دهد که رشد جنین را بررسی کرده و ضربان قلب او را مشاهده کند. اگر متخصص تشخیص دهد که به بررسی های بیشتری در ناحیه لگن و رحم نیاز است، روش های خاصی مانند سونوگرافی SIS و سونوهیستروگرافی برای بیمار در نظر گرفته می شود.

سونوگرافی ترانس واژینال از آزمایش های مهمی است که در زمان بارداری به دلیل بررسی موارد زیر انجام می شود:

• بررسی ضربان قلب جنین
• بررسی وضعیت غیرعادی جفت
• تشخیص امکان سقط جنین
• بررسی علت درد و لکه بینی در بارداری
• مشخص شدن تاریخ بارداری
• میزان بررسی رشد جنین در اوایل بارداری
• تشخیص بارداری خارج رحمی
• تشخیص پارگی زودرس کیسه آب جنین و نشت مایع آمنیوتیک

آمادگی های لازم قبل از انجام سونوگرافی واژینال

برای انجام سونوگرافی واژینال به آمادگی خاصی نیاز نیست. معمولاً بیمار پس از ورود به اتاق سونوگرافی، لباس پایین تنه خود را در می آورد و روپوش مخصوص سونوگرافی را می پوشد. سونوگرافی داخل رحم ممکن است با مثانه پر یا خالی انجام گیرد. این موضوع به دستورالعمل پزشک معالج بستگی دارد؛ اما معمولاً آزمون تصویربرداری داخل واژن با مثانه خالی انجام می گیرد. در صورتی که بیمار در دوره قاعدگی یا لکه بینی قرار دارد و از تامپون یا نوار بهداشتی استفاده می‎کند، باید قبل از انجام سونوگرافی واژینال آن ها را بردارد.

عوارض سونوگرافی ترانس واژینال

از آنجایی که در سونوگرافی ترانس واژینال، از اشعه استفاده نمی شود، یک روش امن و بی خطر است و حتی دوران بارداری برای مادر و جنین خطری ندارد. در حین انجام کار ممکن است کمی احساس ناراحتی داشته باشید و اگر این کار توسط پزشک ماهر و مجرب انجام شود، هیچ درد و خونریزی نخواهید داشت. قبل از انجام سونوگرافی با متخصص سونوگرافی یا پزشکی که این کار را انجام می دهد، حرف بزنید و اگر مشکل خاصی دارید، حتماً به آن ها اطلاع دهید.

نسخه اصلی مطلب چگونی انجام سونوگرافی واژینال را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---