کچلی قارچی سر یک عفونت رایج پوست سر است (قارچ پوستی) که توسط نوعی قارچ مشابه با قارچ کپک ایجاد می شود که درماتوفیت نام دارد. بدن ما به طور عادی می تواند میزبان بسیاری از میکرو ارگانیزم های مختلف از جمله باکتری ها، قارچ های کپک مانند (درماتوفیت ها) و قارچ های مخمر مانند (مانند قارچ کاندیدا) باشد. برخی از این میکروارگانیزم ها برای بدن مفید هستند، اما برخی دیگر ممکن است با سرعت بسیار زیادی تکثیر شوند و منجر به بروز علائمی در بدن ما شوند. کچلی قارچی سر یک اختلال پوستی است که به طور تقریباً انحصاری در کودکان ایجاد می شود. عامل این بیماری ممکن است در بدن شخص باقی بماند. این بیماری مسری است. بروز این بیماری بعد از سن بلوغ زیاد شایع نیست. کچلی قارچی یک بیماری مسری است و می تواند از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده انتقال پیدا کند.

علت کچلی قارچی سر

کچلی سر و یا عفونت قارچی پوست سر به وسیله قارچ ها ایجاد می شود. به طور طبیعی، قارچ در افراد سالم نیز وجود دارد. قارچ در سلول های مرده ای که سرتاسر بدن را می پوشانند وجود دارد. پوست تمیز و خشک اجازه ی رشد قارچ را نمی دهد. بااین حال، وجود شرایط گرم و مرطوب موجب افزایش رشد و تکثیر قارچ می گردد. قارچ کپک مانند، متعلق به هر رده از تریکوفیتون و یا میکروسپوروم در مناطق گرم و مرطوب منتشرشده و باعث بروز بیماری در پوست سر می شود.

کچلی پوست سر توسط عوامل ذیل گسترش می یابد:

• تماس مستقیم با افراد آلوده
• حیوان خانگی آلوده
• استفاده از وسایل مشترک
• برخی شرایط پزشکی که با سرکوب سیستم ایمنی همراه هستند، مانند سرطان.
• داشتن رژیم غذایی ناسالم و مصرف بیش از حد مواد غذایی قندی و نشاسته دار.
• زندگی در محیط های گرم و مرطوب که زمینه را برای رشد قارچ ها فراهم می سازد.

علائم کچلی سر قارچی

• قارچ معمولاً ریشه مو (فولیکول) و بدنه مو را تحت تأثیر قرار می دهد که نهایتاً موجب شکنندگی، ریزش مو و بروز الگوهایی از نقاط سیاه رنگ و پوسته پوسته بر روی سر می شود.
• سوزش و خارش پوست ، تشدید احساس سوزش، تشکیل کیسه های قرمزرنگ (ظاهر کیسه مانند) و ضایعات حاوی مایع بر روی سطح سر
• با گذشت زمان پوست سر دچار شکاف شده و پوست می اندازد و پوست حساس اولیه و بافت داخل آن به طور دردناکی متورم می شود.
• هنگامی که تاول ها پاره می شوند، ساختارهای زبری قابل مشاهده بوده و همچنین موها کرکی شده و بقایای سلول های مرده دیده می شوند.

راه های سرایت کچلی سر

این بیماری می تواند به روش های زیر انتقال یابد:

انسان به انسان

قارچ پوست سر بیشتر از راه تماس مستقیم پوستی با فرد آلوده منتقل می شود.

حیوان به انسان

می توان با لمس حیواناتی که مبتلا به پوست سر قارچی هستند، به این نوع عفونت مبتلا شد.

اشیاء به انسان

این امکان وجود دارد که قارچ پوست سر از راه تماس با اشیا یا سطوحی که فرد یا حیوان آلوده اخیراً آنها را لمس کرده است، گسترش یابد. این اشیاء مواردی مانند لباس، حوله، ملحفه و یا شانه را در بر می گیرد.

عوامل خطر قارچ سر

عوامل خطر برای ابتلا به قارچ سر عبارتند از:

• سن: قارچ پوستی بیشتر در کودکان نوپا و در سنین مدرسه مشاهده می شود.
• تماس با کودکان دیگر: قارچ سر در مدارس و مهدکودک ها شایع است؛ زیرا در این مکان ها تماس نزدیک بدنی میان کودکان وجود دارد.
• تماس با حیوانات خانگی: یک حیوان خانگی مانند گربه یا سگ می تواند بدون نشان دادن علائم، به قارچ پوستی مبتلا باشد. کودکان با لمس یا نوازش حیوان می توانند به این عفونت مبتلا شوند.

تشخیص کچلی قارچی سر

پزشک در صورتی به ابتلای بیماری به کچلی قارچی مشکوک می شود که نشانه هایی از پوسته پوسته شدن سر و ریزش مو به صورت ناحیه ای، در سر مشاهده کند. استفاده از لامپ وود می تواند به تشخیص کچلی قارچی کمک کند؛ اما نمی تواند به طور قطع ابتلا به کچلی قارچی را نشان دهد؛ چرا که در مواردی ارگانیزم مورد نظر در برابر نور ماوراءبنفش به رنگ سبز دیده نمی شود و از طرفی در مواردی، رنگ سبز بر اثر عوامل دیگری (غیر از قارچ) دیده می شود. برای تشخیص قطعی کچلی قارچی لازم است یکی از موها از ریشه کنده شود و به آزمایشگاه فرستاده شود تا در زیر میکروسکوپ ارزیابی شود. گاهی اوقات نیز، تشخیص کچلی قارچی، بر اساس ویژگی های هیستوپاتولوژی که در نمونه های پوسته های سر دیده می شود، انجام می شود.

درمان قارچ کچلی سر

برای درمان قارچ سر، پمادها و شامپوهای ضد قارچ از سوی پزشک تجویز می شود و مصرف داروهای ضد قارچ مانند فلوکونازول نیز می تواند اثربخشی خوبی را داشته باشد. از جمله درمان های دارویی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورتی که شدت عفونت کم باشد، شامپوهای ضد قارچ که حاوی مواد فعالی مانند سلنیوم سولفاید هستند، برای فرد در نظر گرفته می شوند.
• استفاده از شامپوهای ضد قارچ حاوی کتوکونازول ۲ درصد، به صورت روزانه یا چند مرتبه در هفته تجویز می شود.
• نکته ای که در خصوص شامپوها و کرم های ضد قارچ باید در نظر داشته باشید این است که این قبیل داروها نمی توانند عفونت قارچی را به طور کامل از بین ببرند؛ چرا که قارچ ها، ساقه مو را هدف قرار می دهند؛ اما کرم ها و شامپوها به این قسمت از مو نفوذ نمی کنند، به همین دلیل، تنها در برداشت قارچ ها از پوست سر مؤثر عمل می کنند.
• گریزئوفولوین، اولین خط درمان دارویی عفونت قارچ سر است و معمولاً دوره درمان در حدود هشت تا دوازده هفته خواهد بود و مهم است که دوره درمان کامل شود. مصرف این دارو برای کودکان بالای چهار سال در نظر گرفته می شود و ممکن است برخی افراد با علائمی از قبیل سردرد، حساسیت به نور، تهوع و استفراغ روبرو شوند.
• تربینافین، داروی ضد قارچ دیگری است که آنزیم های مورد نیاز برای ساخت غشای سلولی قارچ را مهار می کند، در نتیجه باعث از بین رفتن سلول های قارچی می شود. این دارو می تواند عفونت ناشی از تریکوفایتون را طی چهار هفته و عفونت های میکروسپوروم را طی هشت هفته به طور کامل برطرف کند. از جمله عوارض جانبی مصرف این دارو می توان به تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد و خستگی اشاره کرد.
• فلوکونازول، داروی ضد قارچی است که آنزیم های قارچی مورد نیاز برای سنتز غشای سلولی قارچ را مهار می کند و طول دوره درمان می تواند کوتاه و در حدود ۲۰ روز باشد. عوارض جانبی مصرف این دارو عبارت است از: تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد و راش های پوستی.
• ایتراکونازول، همانند فلوکونازول با انسداد آنزیم ها، جلوی سنتز و تشکیل غشای سلولی قارچ ها را می گیرد و مصرف دو تا چهار هفته ای این دارو می تواند به ریشه کن شدن عفونت قارچ سر کمک کند. از جمله عوارض جانبی می توان به مواردی از قبیل اسهال، مشکلات دستگاه گوارش و هم چنین تغییر در آنزیم های کبدی اشاره کرد.

پیشگیری از قارچ کچلی سر

معمولاً پیشگیری از بروز عفونت کرم حلقوی سر کار سختی است؛ چراکه قارچ هایی که عامل بروز این عفونت هستند، بسیار شایع هستند و به شدت منتقل می شوند؛ اما با این حال، رعایت یک سری نکات و مراقبت ها می تواند احتمال بروز و ابتلا به این نوع عفونت را به حداقل برساند. از جمله:

• شست و شوی منظم پوست سر به خصوص بعد از کوتاه کردن موها
• شستن دست ها به منظور پیشگیری از پخش شدن عفونت. نواحی که از آنها استفاده مشترک می شود نیز باید تمیز نگه داشته شوند.
• دوری از حیوانات آلوده. توجه داشته باشید که عفونت به صورت یک تکه پوستی بدون مو مشخص می شود؛ اما ممکن است در برخی موارد متوجه علائم بیماری نشوید، به همین دلیل، توصیه می شود حتماً حیوان خانگی خود را بررسی کنید.
• عدم استفاده از وسایل مشترک مانند لباس، برس و شانه و این که به کودکان خود یاد بدهید که وسایل شخصی خود را در اختیار دیگران قرار ندهند.

نسخه اصلی مطلب بیماری قارچی کچلی سر را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---