لکه های مادرزادی، لکه های رنگی هستند که در زیر یا روی پوست دیده می شوند و از هنگام تولد وجود داشته اند. لکه های مادرزادی در اندازه و شکل های متفاوت وجود داشته و می توانند آبی، سیاه، قهوه ای مایل به قرمز، قهوه ای، صورتی، قرمز، بنفش و سفید باشند. بعضی از آنها صاف و برخی دیگر بزرگ هستند.

تقریباً تمام لکه های مادرزادی بدون درد و بی‎ ضرر هستند. با این حال، برای اطمینان بیشتر، مهم است که یک پزشک لکه های مادرزادی را معاینه کند، به ویژه اگر تغییرات سریع در ظاهر لکه وجود داشته باشد. در اغلب موارد علت اصلی شکل گیری این لکه ها نامعلوم است و شکل گیری آنها به عوامل ژنتیکی مربوط می شود. هیچ راهی برای پیشگیری از بروز خال مادرزادی وجود ندارد و هیچ کار مشخص یا آسیبی در دوران حاملگی نمی تواند باعث بروز این لکه ها شود. لیزر درمانی، روش درمانی موجود برای از بین بردن لکه های ماه گرفتگی یا شرابی است. لیزر درمانی می توان رنگ پوست را در ناحیه لکه شده، روشن تر کند. در این روش برای رفع لکه های ماه گرفتگی از طول موج نوری مخصوصی استفاده می شود که متناسب با رنگ لکه تنظیم شده است. لیزر باعث درهم شکسته شدن رنگ لکه می شود و بدین ترتیب، بدون باقی گذاشتن جای زخم ، لکه به تدریج کم رنگ می شود و رنگ آن در رنگ پوست اطراف محو می شود.

لکه های ماه گرفتگی چه هستند؟

ماه گرفتگی، نوع معمولی از تغییر رنگ روی پوست شماست که در هنگام تولد یا در هفته های اول تولد به وجود می آید. این لکه ها معمولاً غیرسرطانی هستند. این لکه ها روی صورت یا بدن به وجود می آیند. لکه های ماه گرفتگی در رنگ، اندازه، و شکل ظاهری متفاوت هستند، برخی از آنها همیشگی هستند و ممکن است با گذشت زمان بزرگ تر شوند در حالیکه برخی دیگر کاملاً محو می شوند. اغلب لکه های ماه گرفتگی بی خطر هستند، با این وجود برخی از آنها نشانه ای از یک بیماری هستند.

علت ماه گرفتگی

کارشناسان هنوز با قطعیت نمی دانند که چرا برخی از نوزادان دارای لکه های مادرزادی هستند. با این حال، برخی از دلایل احتمالی آن عبارتند از:

• تجمع بیش از حد سلول هایی که لایه داخلی عروق خون نوزاد را تشکیل می دهند.
• در دوران بارداری، ممکن است یک قطعه کوچک از جفت، زودتر از موقع در داخل جنین در حال رشد وارد شده باشد.
• عصب های آسیب دیده ای که گشاد شدن و یا تنگ شدن مویرگ ها را کنترل می کنند، ممکن است لکه های شرابی را ایجاد کنند.
• رگه های مویینه و بسیار ریز در زیر پوست ممکن است موجب لکه ی سالمون شود.
• برخی از پروتئین های تولید شده توسط جفت در دوران بارداری ممکن است با افزایش احتمال برخی از انواع لکه های مادرزادی مرتبط باشد.

علائم ماه گرفتگی

انواع مختلفی از لکه های ماه گرفتگی و خال های مادرزادی وجود دارد و علائم و نشانه ها نيز بسته به نوع ماه گرفتگی متفاوت است. برخی از علائم شایع عبارتند از:

• لک پوست که قبل یا بلافاصله پس از تولد ايجاد می شوند.
• ضایعات قرمز و بثورات (دانه های) پوستي که در هنگام تغييرات دما و يا گريه نوزاد محسوس تر می شوند.

انواع ماه گرفتگی

ماه گرفتگی رنگدانه ای

گونه های مختلفی از ماه گرفتگی از جمله خال های مادرزادی (مول)، لکه های شیرقهوه ای و مغولی در این گروه جای می گیرند. لکه های شیرقهوه ای پیامد تجمع بیش از حد رنگدانه در پوست است. هر چند لکه های شیرقهوه ای محو نمی شوند؛ اما برداشتن خال و درمان آنها نیز ضروری نیست. لکه های مغولی مسطح و به رنگ آبی مایل به خاکستری بیشتر روی پوست کودکان دیده می شود. این خال های مادرزادی معمولاً هنگام مدرسه رفتن کودک ناپدید می شوند.

بدشکلی های عروقی

این بدشکلی ها پیامد رشد غیرطبیعی رگ های خونی و تقریباً همیشه مادرزادی هستند. یکی از شایع ترین گونه های ماه گرفتگی نوعی بدشکلی عروقی به نام خال لکه شرابی است که امکان تشکیل آن روی هر نقطه ای از بدن وجود دارد. خال های لکه شرابی ماه گرفتگی های مسطح و در بدو تولد صورتی کمرنگ هستند که پس از چند سال به رنگ قرمز مایل به بنفش درمی آیند. این خال ها از بین نمی روند و ناپدید نمی شوند. تشکیل شدن این خال ها روی صورت در اطراف یا بالای چشم از آن رو نگران کننده است که احتمال دارد همراه با ناراحتی های چشم یا مغز باشد.

همانژیوم

این ضایعه های پوستی یکی دو هفته پس از تولد روی پوست نوزادان دیده می شود. جمع شدن رگ های خونی بسیار ظریف در کنار یکدیگر دلیل ایجاد همانژیوم است که به سرعت در طول ۶ تا ۹ ماه نخست زندگی رشد می کند. همانژیوم متداول ترین تومور نوزادان است و معمولاً اطراف سر و گردن به چشم می خورد. بعضی همانژیوم ها روی اندام های داخلی، مانند معده، کبد، روده یا کلیه ایجاد می شوند. تغییر رنگ پوست یکی از علائم بارز همانژیوم است که گاهی چند ماه پس از تولد از بین می رود؛ اما در اکثر مواقع ناپدید شدن آن سال ها زمان می برد.

لکه های به شکل ماهی قزل آلا یا سالمون

این لکه های بسیار باریک، صورتی کمرنگ و مسطح معمولاً روی پوست نوزادان یا روی پشت گردن یا روی پلک بالایی شان دیده می شود. اکثر لکه های روی پلک در طول نخستین سال حیات کودک محو می شوند، حال آن که لکه های روی گردن از بین نمی روند.

مزایای لیزر ماه گرفتگی

1. رفع کامل یا کمرنگ کردن ضایعات
2. بهبود و ترمیم بافت پوست
3. افزایش اعتماد به نفس

انواع لیزر رفع ماه گرفتگی

1- ليزر آرگون

اين ليزر نور آبي سبز از خود متسع می کند كه 80% اين امواج طول موج 488-541nm دارند. اگرچه انرژي اين ليزر توسط اكسي هموگلولين جذب می شود؛ اما به درجاتي ملانين اپيدرم و درم را نيز درگير می کند و بنابراين با تغييرات رنگ دانه ای و فيبروز پس از درمان همراه است و براي افراد با پوست تيره مناسب نيست.

2- (Argon pumped tunable dye laser) APTDL

این لیزر، طول موجي بين 488-638nm دارد و بر هموگلوبين اثر می کند. ليزر نيز با عوارضي جانبي از جمله اسكار هيپرتروفيك و تغييرات رنگدانه اي همراه است؛ ولي به نسبت ليزر PDL، هيپرپيگمانتاسيون كمتري دارد و بعضي بيماران ممكن است اين نوع ليزر را ترجيح دهند.

3- ليزر (Potassium titanyl phosphate crystal laser)

اين ليزر از منبع Nd:YAG1064 از درون كريستال KTP خارج مي شود. طول موج آن 532nm است و حداكثر جذب آن توسط اكسي هموگلوبين انجام می شود كه اختصاصاً براي عروق جلدي مفيد است. اين نوع ليزر نيز مانند APTDL، ادم و درد كمتري دارد؛ ولي اثرات درماني ليزر PDL دوام بهتري دارد.

4- Copper Vaper and Copper bromide lasers

اين ليزرها نيز ملانين اپيدرم و درم را هدف قرار می دهند و باعث تغييرات رنگ دانه ای در آنها می شوند. بنابراين مصرف اين نوع ليزرها بايد در افراد با تيپ پوستي روشن محدود شود. ساير عوارض اين ليزرها ايجاد دلمه و تاول است كه طي 2 هفته از بين می رود.

5- Krypton laser

اين نوع ليزر نور سبز با طول موج 520-530nm و همچنين نور زرد با طول موج 568nm متسع می کند. اين نوع ليزر در درمان تلانژكتازي صورت استفاده شده است. عوارض جانبي آن شامل قرمزي، تورم، تاول و دلمه خفيف است.

6- لیزر PDL

لیزر PDL یا Pulsed Dye Laser با طول موج های 585 و 595 نانومتر در درمان ضایعات قرمزرنگ پوست که به طور عمده، ضایعات عروقی هستند و ماه گرفتگی، مورد استفاده قرار می گیرد. این لیزر، هموگلوبین های حاوی اکسیژن در داخل رگ های خونی (اکسی هموگلوبین) می باشد و اشعه لیزر PDL بعد از عبور از لایه های پوست توسط اکسی هموگلوبین جذب شده و با حرارت ایجاد شده، مویرگ های پوست تخریب می گردند. معمولاً بعد از تخریب ضایعات، نواحی مورد هدف لیزر به صورت کبودی دیده می شوند و بعد از حدود 2 تا 4 هفته پوست به حالت طبیعی برمی گردد و بخشی از ضایعات محو می شوند و بسته به میزان و وسعت ضایعه، تعداد جلسات موردنیاز درمانی متفاوت خواهد بود.

درمان ماه گرفتگی با لیزر

ابتدا کرم بیحسی بر روی پوست بیمار مالیده می شود. پس از گذشت زمانی حدود 15 دقیقه تا نیم ساعت که بیحسی مربوطه تأثیر کرد، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و عینک محافظ روی چشمان او قرار می گیرد. مدت زمان انجام لیزر وابسته به نوع و وسعت ضایعه تحت درمان است. لازم به ذکر است که در این عمل، میزان درد، حداقل است. انرژی لیزر توسط عروق خونی زائد یا رنگدانه های پوست شما جذب می شود که نتیجه ی آن تخریب و جدا شدن رنگدانه ها است. با تحریک فرآیند التیام در بدن شما، رنگدانه ها به مرور زمان ناپدید می شوند.

اقدامات قبل از لیزر ماه گرفتگی

• پرهیز از تماس مستقیم با نور خورشید و استفاده روزانه از کرم ضد آفتاب مناسب
• استفاده از داروی روشن کننده پوست با نظر پزشک در صورتی که پوست تیره دارید (یک ماه قبل از انجام لیزر).
• انجام تست لیزر برای پوست های تیره
• مصرف داروی ضد تبخال با نظر پزشک ۲ روز قبل از لیزر تا ۳ روز بعد از آن در صورت داشتن سابقه تبخال در محل لیزر
• تراشیدن موهای منطقه لیزر

اقدامات بعد از لیزر ماه گرفتگی

1. کیسه یخ روی محل لیزر شده برای ۱۵ دقیقه قرار بگیرد.
2. کرم ضدالتهاب مانند فلوئوسینولون روی محل لیزر مالیده شود.
3. ضد آفتاب استفاده شود.

موارد منع استفاده از لیزر ماه گرفتگی

1. اختلالات پوستی خاص
2. وجود پیچ های فلزی در ناحیه ی درمانی
3. زنان باردار یا شیرده
4. وجود زخم یا آسیب (تروما) بر روی پوست
5. افرادی که تحت درمان با داروهای خاص هستند.
6. بیمارانی که مستعد به جا ماندن اثر زخم بر روی پوست (اسکار) هستند.

تعداد جلسات لیزر ماه گرفتگی

بین 3 تا 30 جلسه درمانی با فواصل 6 تا 8 هفته ممکن است نیاز باشد. میزان تأثیر درمان به میزان تیرگی ماه گرفتگی بستگی دارد. بهترین نتایج غالباً برای ماه گرفتگی هایی که کوچک تر و روشن تر هستند حاصل می شود.

هزینه درمان ماه گرفتگی

نمیتوان هزینه ی مشخصی تعیین کرد و هزینه ها بر حسب وسعت ناحیه تحت درمان، شدت لکه های ماه گرفتگی، مهارت و تجربه پزشک معالج، دستمزد پزشک، ناحیه جغرافیایی، در میان افراد گوناگون که متقاضی این درمان هستند متفاوت می باشد.

عوارض لیزر ماه گرفتگی

روش لیزر درمانی نسبت به سایر روش های درمان ماه گرفتگی، عوارض کمتری به دنبال داشته که شامل موارد زیر می شود:

• تغییر رنگ پوست، به صورتی یا قرمز ملایم
• پوسته پوسته شدن و کبودی موقت
• این عوارض معمولاً طی پنج تا هفت روز از بین خواهند رفت.

نسخه اصلی مطلب لکه های ماه گرفتگی چه هستند و چگونه درمان می شوند؟ را در سایت دکتر هما فاتحی بخوانید.

---