اسپیرونولاکتون(Spironolactone) یا آلداکتون نوعی داروی ادرار آور بازجذب کننده پتاسیم است که از جذب سدیم زیاد بدن جلوگیری کرده و از کاهش سطح پتاسیم بدن جلوگیری می کند. اسپیرونولاکتون دارای فعالیت ضد آندروژن است. آندروژن ها گروهی از هورمون ها هستند که در به وجود آمدن صفات مردانه و فعالیت تولید مثل نقش دارند. اسپیرونولاکتون می تواند از بروز علائمی که به علت افزایش آندروژن در بدن به وجود می آید جلوگیری کند، مانند پرمویی در زنان، ریزش مو، آکنه . تجویز و تعیین دوز مصرفی این دارو به عهده پزشک است.

کاربرد اسپیرونولاکتون

1) آکنه

برای زنانی که از آکنه شدید رنج میبرند، اسپیرونولاکتون یک درمان مؤثر است. استفاده کوتاه مدت و طولانی مدت آن، ایمن ارزیابی شده است، اگرچه تحقیقات بیشتر برای زنانی که می خواهند از اسپیرونولاکتون به عنوان یک درمان طولانی مدت آکنه استفاده کنند مفید خواهد بود.

2)ادم (Edema)

ادم تجمع مایعات در بدن است که به تعدادی از بیماری های جدی پزشکی از جمله نارسایی قلبی و کلیه مربوط می شود. طبق مقاله علمی که در سال 2010 در مجله کلینیکی انجمن نفرولوژی آمریکا منتشر شد، از اسپیرونولاکتون به طور مؤثر در دوزهای کم برای درمان ادم استفاده شده است.

3) درمان رشد موهای زائد در زنان

هیرسوتیسم، که به عنوان رشد بیش از حد مو (رشد موهای زائد) نیز شناخته می شود، یک علامت شایع در زنانی است که از سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) رنج می برند. رشد موهای زائد در بدن زنان در اثر مقدار بیش از حد آندروژن مانند DHT در بدن ایجاد می شود و ثابت شده است که اسپیرونولاکتون به طور موثری سطح آندروژن های موجود را کاهش می دهد و هیرسوتیسم را معکوس می کند. در نتیجه موهای زائد و ضخیمی که طبیعی نیستند کم کم نازک و از بین می روند

4) نارسایی قلبی

5) فشار خون بالا

در بیماران مبتلا به فشار خون بالا کنترل نشده، اسپیرونولاکتون می تواند یک درمان مؤثر و مفید باشد.

6) درمان ریزش مو ( الگوی طاسی مردانه و ریزش آندروژن زنانه)

DHT یا دی هیدروتستسترون هورمونی است که فولیکولهای مو به آن حساس هستند. دی اچ تی در نزدیکی فولیکولهای موی سر نیز وجود دارد و باعث ریزش موها در مردان و زنان می شوند. قرص اسپیرونولاکتون با کاهش سطح دی اچ تی باعث کاهش و قطع ریزش موها می گردد.

اسپیرونولاکتون و تیرگی پوست

عموماً هورمون های جنسی در ایجاد تیرگی پوست تأثیر گذار است، لذا اسپیرونولاکتون میتواند در تنظیم این هورمون ها مؤثر عمل کند.

اسپیرونولاکتون و منافذ پوست

افزایش سبوم ناشی از میزان بیش از حد آندروژن (تستوسترون) یا حساسیت به آن است. اسپیرونولاکتون این آندروژن ها را برای کاهش سبوم و بستن منافذ مسدود می کند.

رفع جوش با اسپیرونولاکتون

این دارو تستوسترون های اضافی که می تواند منجر به بروز آسیب های پوستی شود را به حداقل می رساند. اسپیرونولاکتون به طور موقت اثرات محرک های هورمونی را متوقف می کند. برای بسیاری از خانم ها آکنه به آرامی از بین می رود؛ اما برای برخی محرک های هورمونی مانع از بهبود جوش می شوند. معمولاً پزشک این دارو را ابتدا در یک بازه یک ماهه برای بیمار تجویز می کند و در نوبت مراجعه بعدی با بررسی شدت کاهش جوش ها تصمیم به ادامه یا افزایش دوز می کند.

قرص اسپیرونولاکتون برای ریزش مو

به تازگی برخی پزشکان این دارو را با هدف درمان ریزش موی زنانه ای تجویز می کنند که در اثر هورمون های مردانه ایجاد می شود. این نوع ریزش مو با تولید بیش از حد هورمون های جنسی مردانه در بدن، ارتباط دارد. قرص اسپیرونولاکتون معمولاً هنگامی تجویز می شود که درمان های دیگر همچون ماینوکسیدیل با شکست مواجه شوند. اسپیرونولاکتون، ریزش مو در مردان را درمان نمی کند.

نحوه ی مصرف اسپیرونولاکتون

1. مقدار مصرف روزانه ی این دارو از 25 تا 200 میلی گرم بسته به شرایط و نیاز بیمار در روز می تواند متفاوت باشد لذا دارو را دقیقاً مطابق با تجویز پزشک خود مصرف کنید و از کم یا زیاد کردن آن خودداری نمایید.
2. بهترین زمان مصرف دارو همراه یا پس از غذا می باشد . در صورتی که یک بار در روز تجویز شده باشد بهتر است صبح ها پس از صبحانه مصرف شود.در صورتی که بیشتر از یک نوبت در روز تجویز شده باشد،بهتر است دوز دوم پیش از غروب (6 بعد از ظهر) مصرف شود تا افزایش ادرار موجب برهم زدن خواب بیمار نشود.
3. در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو به محض یادآوری ،آن را مصرف نمایید؛ اما در صورتی که از ساعت 6 عصر گذشته باشد،دارو را مصرف نکنید و نوبت بعدی را طبق برنامه قبلی مصرف نمایید.

ملاحظات مصرف اسپیرونولاکتون

• در هنگام مصرف اسپیرونولاکتون هرگز الکل مصرف نکنید. مصرف الکل می تواند عوارض جانبی خاصی را افزایش دهد.
• از مکمل های پتاسیم یا جایگزین های نمک استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد.
• از رژیم غذایی سرشار از نمک خودداری کنید. نمک زیاد باعث می شود بدن شما آب را حفظ کند و این می تواند اثر دارو را کم کند.

موارد منع مصرف اسپیرونولاکتون

مردان نباید اسپیرونولاکتون مصرف کنند؛ زیرا می تواند عوارض جانبی مربوط به اثرات ضد آندروژنی آن را ایجاد کند. این موارد شامل ناتوانی جنسی ، بزرگ شدن سینه ها و از دست دادن میل جنسی است. زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند نباید از اسپیرونولاکتون استفاده کنند؛ زیرا می تواند باعث نقایص مادرزادی ، به ویژه زنانه شدن جنین نر شود.

قبل از تجویز دارو، پزشک را در صورت وجود موارد زیر مطلع کنید:

• حساسیت به این دارو، یا دیگر داروها و مواد
• بارداری یا قصد باردار شدن
• شیردهی
• مشکلات کلیوی
• مشکلات غدد آدرنال (فوق کلیوی)
• مشکلات کبدی
• بیماری های قلبی
• مشکل در دفع ادرار
• اختلال در میزان الکترولیت های بدن
• دیابت

عوارض اسپیرونولاکتون

• برخی عوارض جانبی آن شامل استفراغ، حالت تهوع، دل درد، خشکی دهان و تشنگی بیش از حد می شود.
• اسپیرونولاکتون می تواند فشار خون را کاهش داده و باعث سرگیجه شود. مهم است که همراه دارو مقدار زیادی آب بنوشید.
• در دوزهای بالا می تواند باعث بی نظمی در چرخه قاعدگی شود.
• از دیگر عوارض جانبی آن حساس و بزرگ شدن سینه است.

عوارض قطع ناگهانی قرص اسپیرونولاکتون

از عوارض قطع ناگهانی این دارو می توان به ریزش مو، قاعدگی نامنظم و بازگشت جوش و آکنه های پوستی در صورت مصرف برای از بین بردن آنها اشاره کرد. البته همه افرادی که به صورت ناگهانی مصرف این دارو را قطع می کنند این علائم را تجربه نمی کنند؛ اما بهتر است قبل از قطع این دارو با پزشک مشورت کنید

نسخه اصلی مطلب کاربرد و عوارض اسپیرونولاکتون برای پوست را در سایت دکتر هما فاتحی بخوانید.

---