دیواره رحم از سه لایه آندومتر، میومتر و پری متر ساخته شده است. آندومتر درونی ترین لایه رحم است که خود از دو بخش لایه قاعده ای یا بازال که در زیر قرار گرفته و لایه اسفنجی یا فانکشنال که در سطح قرار گرفته، تشکیل شده است. آندومتر بافتی است که لایه داخلی رحم را می پوشاند و برای تولید مثل ضروری است؛ زیرا لانه گزینی جنین در آن اتفاق می افتد. در نتیجه برای وقوع یک بارداری موفق، جنین باید به بافت آندومتر رسیده و در آن لانه گزینی کند. هورمون استروژن، به ضخیم شدن دیواره رحم برای لانه گزینی جنین کمک می کنند. با پیشرفت بارداری، تمام تغذیه ای که برای رشد جنین لازم است توسط غدد موجود در دیواره رحم تأمین می شود و در صورت نبود ضخامت مناسب آندومتر، وقوع بارداری دشوار خواهد بود. ضخامت لایه آندومتر رحم مسئله بسیار مهمی در سلامتی دستگاه تولید مثلی بانوان و نیز قدرت باروری آنها است. اگر ضخامت آندومتر زیاد باشد، می تواند مشکلات بسیار زیادی را برای فرد ایجاد کند. هایپرپلازی آندومتر یک اصطلاح پزشکی برای شرایطی است که در آن آندومتر خیلی ضخیم می شود. رشد بی رویه بافت داخلی رحم یا آندومتر به سطوح بیش از حد استروژن یا ترکیبات شبه استروژنی و همچنین کمبود پروژسترون مربوط می شود. این بیماری سرطان نیست؛ اما می تواند به پیشرفت سرطان منجر گردد به همین سبب تعیین دقیق علت ضخیم شدن آندومتر اهمیت بسیار زیادی دارد. احتمال درمان سرطان آندومتر در صورت تشخیص زودرس، بالا است. با سونوگرافی ضخامت آندومتر رحم اندازه گیری می شود و روش تشخیصی مفیدی است. سونوگرافی به گونه ای از روش های تصویربرداری می گویند که با استفاده از امواج صوتی می تواند ضخیم شدن رحم را تشخیص دهد.

علت ضخیم شدن دیواره رحم

ضخامت آندومتر در چرخه قاعدگی فرد تغییر می کند؛ اما سایر عوامل نیز می توانند باعث تغییراتی شوند. یکی از شایع ترین دلایل تغییر در ضخامت آندومتر بارداری است. زنانی که بارداری خارج رحمی دارند و یا کمتر از 5 هفته از آنها باردار هستند، ممکن است علائمی از آندومتر ضخیم نشان دهند.

سایر عوامل مؤثر در ضخامت بیشتر آندومتر عبارتند از:

• چاقی
• جایگزینی هورمون درمانی (HRT)
• تاموکسیفن
• فشار خون بالا مزمن
• پولیپ آندومتر
• دیابت
• بافت اسکار
• هایپرپلازی آندومتر

علائم ضخیم شدن دیواره رحم

علائم اولیه هایپرپلازی آندومتر، خونریزی غیرطبیعی قاعدگی است. اگر تجربه چنین خونریزی را دارید، با پزشک خود در ارتباط باشید.

خونریزی قاعدگی که سنگین تر و یا طولانی تر از معمول است.

1. دوره های قاعدگی (میزانی از زمان در بین دوره ها) کمتر از 21 روز است.
2. خونریزی قاعدگی در بین دوره های قاعدگی
3. عدم داشتن یک دوره (پیش از یائسگی)
4. خونریزی قاعدگی پس از یائسگی

ضخامت طبیعی آندومتر

اندازه ضخامت دیواره رحم برای سن های مختلف متفاوت است و مواردی مانند یائسگی، سن و چرخه قاعدگی روی آن تأثیر می گذارد و ضخامت آندومتر یک پارامتر استاندارد معمول اندازه گیری شده می باشد. میزان ضخامت آندومتر برای اطفال، قبل از یائسگی، بارداری و بعد از زایمان با هم متفاوت است و به صورت زیر می باشد.

1. اطفال

در سن های قبل از قاعدگی ضخامت آندومتر انقدر نازک است که حتی ممکن است به وسیله ی سونوگرافی هم دیده نشود و مانند یک خط بسیار نازک می باشد.

2. قبل از یائسگی

خانم هایی که در سن باروری هستند و پریودی را هر ماه تجربه می کنند ضخامت آندومتر طبق چرخه قاعدگی ضخیم و نازک می شود. در طی دوران باروری یک خانم دیواره رحم می تواند نازک تر از یک میلیمتر یا بزرگتر از 16 میلی متر می باشد. اندازه آندومتر در طول سیکل قاعدگی به صورت زیر می باشد:

• در طول قاعدگی بین 2 تا 4 میلیمتر
• در مرحله اولیه تکثیر بین 5 تا 7 میلیمتر
• مرحله نهایی تکثیر تا 11 میلیمتر
• در مرحله ترشح تا 16 میلیمتر

3. در مرحله بارداری

زمانی که بارداری اتفاق می افتد و یک تخمک بارور می شود دیواره رحم ضخیم تر می شود در دوران حاملگی دیواره رحم محلی برای لانه گزینی می باشد. قبل از باروری تخمک دیواره رحم برای لانه گزینی و رشد جنین ضخیم می شود و در صورتی که حاملگی رخ دهد دیگر پریودی و ریزش دیواره رحم اتفاق نمی افتد. این دیواره توسط جفت و ساک حاملگی به طور کامل در طی حاملگی پوشیده می شود. بعد از زایمان دیواره رحم ضخیم تر از همیشه می باشد؛ زیرا لخته های خون و دیواره تشکیل شده می تواند بعد از زایمان باقی بمانند و به عنوان ضخامت در آندومتر گزارش شود. معمولاً در زایمان هایی که با سزارین انجام می شوند ضخامت آندومتر بیشتر است. بعد از زایمان دوباره بدن به حالت طبیعی خود و چرخه طبیعی سیکل قاعدگی بر می گردد و رحم دوباره شروع به نازک شدن می کند.

ضخامت آندومتر در یائسگی

در افراد یائسه سالم، ضخامت آندومتر به طور معمول حدود 5 میلی متر یا کمتر است که با قطعی شدن وقوع یائسگی در سن مناسب برای فرد، طبیعی تلقی می شود.

افراد مستعد در زیاد شدن ضخامت آندومتر

• زنانی که اضافه وزن دارند.
• زنانی که سن آنها بالای 35 سال است.
• زنانی که پوست سفید دارند.
• زنانی که بیماری هایی مثل دیابت را داشته اند.
• زنانی که در سن بالا یائسگی را تجربه می کنند.
• زنانی که در سن کم قاعدگی را تجربه می کنند.
• زنانی که سیگار می کشند.
• زنانی که سابقه خانوادگی در سرطان تخمدان، روده بزرگ یا رحم را دارند.

انواع هایپرپلازی آندومتر یا ضخیم شدن دیواره رحم

هایپرپلازی آندومتر شرایطی است که آندومتر (آستررحم) بطور غیرعادی ضخیم است و چهارنوع هایپرپلازی آندومتر وجود دارد:

• هایپرپلازی آندومتر ساده
• هایپرپلازی آندومتر پیچیده
• هایپرپلازی آندومتری ساده غیرمعمول
• هایپرپلازی آندومتر غیرمعمول پیچیده

عوارض ضخیم شدن دیواره رحم

سرطان آندومتر یا تخمدانها یکی از شدیدترین شرایطی است که می تواند منجر به افزایش ضخامت آندومتر شود. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، سرطان آندومتر شایعترین سرطان است که روی سیستم های تولید مثل فرد تأثیر می گذارد.

درمان ضخیم شدن دیواره رحم

اگر ضخامت آندومتر زیاد باشد درمان با پروژسترون و یا قرص جلوگیری ارجح است و در مواردی که ضخامت آندومتر کمتر از 5 میلی متر است درمان با استروژن بهترین نتیجه را خواهد داشت.

آمادگی برای سونوگرافی رحم

• در صورت انجام سونوگرافی شکمی ، لازم است مثانه شما پر باشد. زمانی که مثانه کاملاً پر باشد، باعث می شود که اندام شما در تصویر واضح تر دیده شود.
• برای سونوگرافی واژینال ، باید مثانه خود را درست قبل از آزمایش خالی کنید.

انواع روش های سونوگرافی رحم

• سونوگرافی شکمی (Abdominal ultrasound):

سونوگرافی (Abdomen) از روی شکم انجام می شود. برای بهتر شدن کیفیت تصاویر از مقداری ژل مخصوص سونوگرافی در سطح پوست استفاده می شود.

• سونوگرافی واژینال (Transvaginal ultrasound):

در این نوع از سونوگرافی از یک مبدل فراصوت کوچک تر استفاده می شود. این مبدل وارد واژن شده و بعد از آن تصویری دقیق تر و واضح تر از فضای داخلی به دست می آید.

عوارض سونوگرافی رحم

از استفاده از مبدل سونوگرافی به پوست در هنگام سونوگرافی از طریق شکم، هیچ اشعه ای استفاده نمی شود و به طور کلی هیچگونه ناراحتی وجود ندارد. ممکن است با قرار دادن مبدل ترانس واژینال در واژن، احساس ناراحتی جزئی داشته باشید. سونوگرافی از طریق واژینال نیاز به پوشاندن مبدل سونوگرافی در یک غلاف پلاستیکی یا لاتکس دارد که ممکن است در بیماران با آلرژی به لاتکس، واکنش ایجاد کند.

---