بیضه ها مهم ترین عضو تولیدمثل مردانه هستند و وظیفه تولید اسپرم و هورمون های جنسی را بر عهده دارند که باعث ایجاد خصوصیات مردانه در کودکان پسر میشود. بیضه ها در دوران جنینی داخل شکم جنین تکامل می یابند و با افزایش سن، از مسیر مشخص پایین می آیند و داخل کیسه بیضه قرار می گیرند. اگر پایین آمدن بیضه در هر قسمت از مسیر طبیعی متوقف شود، به آن «عدم نزول بیضه» یا «بیضه نزول نکرده» می گویند. این مشکل میتواند یک طرفه(80%) یا دوطرفه باشد و شیوع آن در نوزادان پسر 5-3% میباشد؛ اما این میزان در نوزادان نارس 30% گزارش شده است. علت مشخصی برای ایجاد این مشکل وجود ندارد و بیشتر مشکلات ژنتیکی و هورمونی علت این بیماری مطرح شده است. بیضه نزول نکرده خطر ناباروری، سرطان بیضه، فتق و پیچ خوردگی بیضه را افزایش می دهد. همچنین کیسه بیضه خالی با بزرگ تر شدن کودک می تواند سبب ایجاد استرس روانی در او گردد. در نتیجه بنابر دلایل گفته شده، درمان زودهنگام بیضه نزول نکرده امری بسیار مهم است.

علل بیضه نزول نکرده

علت دقیق نهفته بودن بیضه داخل شکم مشخص نیست. ترکیبی از عامل های ژنتیکی، سلامت مادر و دیگر عوامل محیطی تعادل هورمونی را به هم می زند و تغییرات جسمی و فعالیت عصبی تأثیرگذار بر رشد بیضه را مختل می کند.

عوامل خطر بیضه نزول نکرده

عوامل زیر احتمال پایین نیامدن بیضه نوزاد را افزایش می دهد:

• وزن پایین نوزاد
• زایمان زودرس
• سابقه خانوادگی بیضه نزول نکرده یا دیگر مشکلات مربوط به رشد دستگاه تناسلی
• عارضه های دوران جنینی مانند سندرم داون یا نقص دیواره شکم که رشد را محدود می کند.
• مصرف الکل توسط مادر در دوران بارداری
• کشیدن سیگار توسط مادر یا قرار گرفتن مادر در معرض دود دخانیات
• قرار گرفتن والدین در معرض بعضی حشره کش ها و آفت کش ها

انواع بیضه نزول نکرده

• داخل شکمی
• در كانال
• بالای کیسه ی بیضه
• بیضه ی غیر قابل لمس

تشخیص بیضه نزول نکرده

پزشک ممکن است قادر به لمس کردن بیضه نزول نکرده در شکم باشد. در موارد دیگر، بیضه را نمی توان احساس کرد. در برخی موارد، بیضه کلاً موجود نیست. یک آزمایش رادیوگرافی یا سونوگرافی می تواند به پزشک در تشخیص بیضه نهفته در شکم کمک کند. اسکن های تصویربرداری، از جمله ام آر آی با رنگ کنتراست، می تواند وجود یا عدم وجود بیضه را تأیید کنند.

عوارض بیضه نزول نکرده

ابتدا باید توجه کنیم که علت خروج بیضه ها از حفره شکمی و قرار گرفتن آنها درون کیسه های بیضه این است که بیضه ها برای داشتن رشد و عملکرد مناسب، به دمایی کم تر از دمای طبیعی بدن یعنی 37 درجه نیاز دارند. کیسه بیضه این دما را برای آنها فراهم می کند. پس وقتی بیضه نزول کامل نداشته باشد عوارضی ایجاد می شوند که تعدادی از آنها عبارتند از:

سرطان بیضه:

سرطان بیضه به طور معمول در سلول هایی که تولید اسپرم نابالغ درون آنها مشاهده می شود، رخ می دهد. علتی که سبب سرطانی شدن این سلول ها می شود هنوز شناخته نشده است؛ اما در مردانی که بیضه نزول نکرده دیده می شود، احتمال این سرطان افزایش می یابد.

آمارها نشان داده است که احتمال سرطان وقتی بیضه درون شکم باشد بیش تر از وقتی است که بیضه درون کشاله ران قرار دارد. دو طرفه بودن بیضه ای اختلال نیز، این احتمال را افزایش می دهد.

مشکلات در باروری

بیضه نزول نکرده سبب کاهش تعداد و کیفیت اسپرم ها می شود، در نتیجه باروری فرد درگیر نیز کم می شود. هرچه درمان این حالت به تعویق بیفتد، این خطر افزایش می یابد.

تروما

در صورتی که بیضه در کشاله ران قرار گیرد، می تواند با ایجاد فشار به استخوان پوبیس و یا استخوان شرمگاهی آسیب بزند.

دیگر عوارض عدم نزول بیضه شامل موارد زیر می شوند:

• افزایش یافتن احتمال چرخش بیضه
• وارد شدن آسیب به دلیل فشار ناشی از لگن
• فتق کشاله ران
• احساس درد در بیضه
• کوچک شدن بیضه

درمان بیضه نزول نکرده

جهت جلوگیری از ایجاد عوارض برگشت ناپذیر، تأکید می شود طفل باید قبل از ١ سالگی و ترجیحاً تا ٦ ماهگی درمان شود. درمان شامل درمان هورمونی و درمان جراحی می باشد.

• درمان هورمونی

در این روش با استفاده از گونادوتروپین های جفتی خونرسانی بیضه را افزایش می دهند و فقط در نهان بیضگی حقیقی اثر دارد، از GNRH نیز کمک گرفته میشود که از طریق اسپری داخل بینی استفاده میشود. به علت تأثیر كم و محدود درمان هورمونی امروزه نقش این درمان كمرنگ شده و درمان اصلی جراحی می باشد. (درمان هورمونی کمتر از ۲۰ درصد اثر دارد).

• درمان جراحی

در عمل جراحی اركیدوپكسی، بیضه را تثبیت می کنند و در موارد بیضه تحلیل رفته، مخصوصاً پس از بلوغ اگر قادر به تثبیت بیضه نباشند آن را حذف می کنند.

نسخه اصلی مطلب بیضه نزول نکرده (بیضه پنهان یا نهفته داخل شکم) را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید.

---