تشخیص محدودیت رشد جنین در داخل رحم با سونوگرافی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

پزشک در طی ویزیت های دوران بارداری، اندازه ی رحم را بررسی می کند . به این ترتیب که فاصله ی بالاترین نقطه ی رحم تا سمفیز پوبیس و نیز دور شکم را به کمک یک متر اندازه گیری کرده و سپس عدد آنها را با سن بارداری و اعداد مربوط به ویزیت قبل مقایسه می کند . اگر این اعداد از حد انتظار کمتر باشند، ممکن است نشان دهنده رشد نا مناسب جنین باشد. محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) اختلالی است که وزن جنین کمتر از 10 درصد وزن مناسب سن حاملگی باشد که این اختلال از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است. این حالت با عنوان «کوچک برای سن بارداری» (SGA) و یا «محدودیت رشد جنین» نامیده می شود.

سونوگرافی، روش اصلی برای بررسی رشد جنین در رحم و اندازه های سر و شکم جنین است که با مقایسه این اندازه ها با نمودار رشد، می توان وزن جنین را تخمین زد. در این روش با استفاده از امواج صوتی، تصویری از جنین گرفته می شود و پزشک می تواند جنین را در رحم مشاهده کند. از سونوگرافی برای اندازه گیری میزان مایع آمنیوتیک نیز می توان استفاده کرد. کم بودن مایع آمنیوتیک می تواند نشان دهنده محدودیت رشد جنین در رحم باشد. باید حداقل یک سونوگرافی در حدود پایان سه ماهه ی دوم تا آغاز سه ماهه ی سوم برای بررسی وزن جنین انجام شود.

علل محدودیت رشد جنین

یکی از عوامل ایجاد کننده ی تأخیر رشد داخل رحمی، کمبود مواد غذایی و اکسیژن برای جنین است. در موارد نادری، اختلالات ژنتیکی می توانند سبب محدودیت رشد داخل رحمی IUGR شوند. از سایر علل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناهنجاری های جفت Abnormalities in the placenta: جفت عامل انتقال مواد غذایی و اکسیژن از مادر به جنین و نیز انتقال مواد زائد از جنین به مادر است. اگر جفت به درستی کار نکند، به خوبی تکامل پیدا نکرده باشد، شروع به جدا شدن از دیواره ی رحم کرده باشد (شرایطی که به آن دکلومان جفت گفته می شود) و یا در قسمت های پایین رحم قرار داشته باشد (جفت سرراهی) احتمال بروز محدودیت رشد داخل رحمی IUGR در جنین کمی افزایش می یابد.
• بیماری های مادر مانند فشار خون مزمن Chronic hypertension و پره اکلامپسی Preeclampsia خصوصاً اگر پره اکلامپسی شدید بوده و در سه ماهه ی دوم بارداری بروز کرده باشد، مشکلات قلبی و کلیوی، اختلالات انعقادی خون، سندروم آنتی فسفولیپید و بیماری های تنفسی شدید.
• نواقص کروموزومی مانند سندروم داون، برخی نواقص هنگام تولد مانند آنانسفالی Anencephaly، اختلالات کلیوی و نواقص دیواره ی شکم.
• دوقلویی و یا چند قلویی
• مصرف سیگار، الکل و یا اعتیاد به سایر مواد مخدر
• عفونت های جنین که از مادر به او منتقل می شوند مانند توکسوپلاسموز Toxoplasmosis، سیتومگالوویروس CMV، سیفلیس Syphilis و سرخچه Rubella.
• برخی از داروها مانند داروهای ضد انعقاد
• سوء تغذیه ی شدید
• بعلاوه بانوانی که پیش از بارداری کمبود وزن داشته و در دوران بارداری نیز افزایش وزن مناسبی ندارند و نیز مادران بارداری که در ارتفاعات خیلی بالا زندگی می کنند (به علت کاهش فشار هوا و مقدار اکسیژن موجود در هوا) احتمال بیشتری برای ابتلای جنین به محدودیت رشد داخل رحمی IUGR دارند.

سونوگرافی iugr چگونه انجام میشود؟

از دو روش برای ارزیابی جنین استفاده می شود که به شرح زیر می باشند:

1. سونوگرافی واژینال یک نوع سونوگرافی است که در آن دستگاه، درون واژن قرار داده می شود تا امواج صدا به سمت جنین فرستاده شوند و عکس العمل جنین را به صفحه مانیتور انتقال دهد. معمولاً از این سونوگرافی بیشتر در ماه های اول بارداری استفاده می شود. معمولاً از این سونوگرافی در مواردی درخواست می شود که سونوگرافی شکمی نتواند اطلاعات کافی را در اختیار پزشک قرار دهد.
2. سونوگرافی شکمی نیز روشی است که با حرکت دادن دستگاه روی شکم انجام خواهد شد.

درمان محدودیت رشد جنین

برخی از راه های درمانی این مشکل عبارتند از:

• بهبود تغذیه مادر و استفاده از مواد مغذی مناسب
• استراحت مطلق، طبق تجویز پزشک در بیمارستان و یا در منزل
• زایمان زودرس با تشخیص پزشک

عوارض جانبی سونوگرافی

سونوگرافی، خطری برای مادر و جنین ندارد. همچنین سونوگرافی ، خطر بارداری های پر خطر را کاهش می دهد. در هفته های نخست بارداری انجام سونوگرافی واژینال توصیه نمی شود.