پروستات (Prostate) یکی از غدد سیستم تناسلی مردان است که همزمان با بلوغ، شروع به رشد کرده و در حدود سن 20 سالگی به اندازه کامل خود می رسد. این غده که در لگن خاصره، ابتدای مجرای ادرار قرار گرفته است. غده برون ریز پروستات علاوه بر اینکه با تولید و ترشح مایعی، باعث تغذیه و حفاظت اسپرم در دستگاه تناسلی می شود، به دلیل محل قرارگیری و بافت خاص خود در عملکرد دستگاه ادراری نیز نقش قابل توجهی دارد. به همین دلیل، بیشتر علائم بیماری های پروستات، به مشکلات ادراری در مردان منجر می شود.

به طور کلی سونوگرافی یک روش بی خطر و بدون درد است که با استفاده از امواج صوتی تصاویری از داخل بدن تولید می کند. در سونوگرافی از ژل و یک پروب یا مبدل که مستقیماً بر روی پوست ناحیه مورد بررسی قرار می گیرد، استفاده می شود و امواج صوتی با فرکانس بالا از طریق ژل به داخل بدن منتقل می شوند. سپس این کاوشگر صداهایی که به عقب باز می گردند را جمع آوری نموده و رایانه از آن امواج صوتی برای ایجاد تصاویر استفاده می کند.

کاربردهای سونوگرافی پروستات

سونوگرافی پروستات برای آزمایش غده پروستات و بافت های اطراف آن در مردان انجام می شود. در صورتی که بیمار شرایط زیر را داشته باشد توصیه می شود:

• سن بیمار بالای چهل سال باشد.
• در معاینات فیزیکی رکتال (مقعدی) ناهنجاری و موارد غیر معمول مشاهده شود.
• بیمار در معرض ریسک ابتلا به سرطان پروستات قرار داشته باشد.

برخی از علائمی که ممکن است پزشک را متقاعد به تجویز آزمایش سونوگرافی پروستات کند عبارتند از:

• مشکلات در دفع ادرار
• مشاهده خون در ادرار
• وجود توده ها و بافت های اضافه در اطراف ناحیه مقعد
• نتایج غیر معمول در آزمایش های خون یا ادرار
• کاهش تعداد اسپرم ها در نتیجه آزمایش های باروری در مردان
• علاوه بر این، سونوگرافی پروستات می تواند به دکتر برای برداشتن بافت نمونه، یا بیوپسی از پروستات کمک کند.

شرایط قبل از سونوگرافی پروستات

برای انجام سونوگرافی پروستات عموماً کار خاصی لازم نیست انجام شود و این آزمایش ظرف مدت کمتر از نیم ساعت در مراکز معتبری که تجهیزات لازم برای انجام این سونوگرافی را دارند انجام می شود. به طور کلی، دستورالعمل های زیر برای کسب نتیجه بهتر از آزمایش سونوگرافی پروستات وجود دارد:

• چند ساعت قبل از انجام آزمایش غذا نخورید. ترجیح بر این است که برای سونوگرافی پروستات ناشتا باشید.
• از داروهای ملین یا شیاف برای پاکسازی روده ها قبل از آزمایش استفاده کنید.
• از مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا آسپرین تا یک هفته قبل از انجام آزمایش خود داری کنید، خصوصاً اگر در طول انجام سونوگرافی، نیاز به نمونه برداری بیوپسی از بافت پروستات باشد.
• ممکن است برای حفظ آرامش در طول انجام سونوگرافی پروستات، پزشک، داروهای آرام بخش مانند لورازپام تجویز کند.

انواع سونوگرافی پروستات

در سونوگرافی پروستات با تاباندن امواج فراصوت به این غده و بافت اطراف آن از زوایای مختلف، تصاویر سیاه و سفیدی به دست می آید که ناهنجاری ها و مشکلات این عضو، از جمله سرطان پروستات را برای پزشک قابل تشخیص می کند.

سونوگرافی پروستات از روی شکم

در برخی از موارد به تشخیص پزشک، این سونوگرافی از روی شکم انجام می شود. در این روش به دلیل اینکه پروستات در محوطه لگن قرار دارد برای کیفیت بهتر تصاویر سونوگرافی، مثانه باید پر باشد.

سونوگرافی ترانس رکتال

سونوگرافی ترانس رکتال که از طریق مقعد انجام می شود، روش دقیق تری است. از بیمار خواسته می شود به پشت یا پهلو بر روی تخت دراز بکشد و زانوهای خود را خم کند. پروب یا مبدل آغشته به ژل از طریق مقعد وارد بدن شده و از زوایای مختلف پروستات تصویربرداری می کند.

عوارض سونوگرافی پروستات

• سونوگرافی پروستات یک روش دقیق و مطمئن برای تشخیص ناهنجاری های ناحیه پروستات و مجاری ادراری در مردان است و به دلیل عدم استفاده از پرتوهای رادیواکتیو هیچگونه خطر و عوارضی به همراه ندارد.
• در صورتی که مرکز معتبری برای انجام سونوگرافی پروستات انتخاب کرده باشید، هیچ گونه خطری سلامتی شما را تهدید نمی کند. پیش از مراجعه به مرکز سونوگرافی، از تمیز بودن تجهیزات، رعایت پروتکل های بهداشتی و تخصص تکنسین های سونوگرافی آن مرکز اطمینان حاصل کنید.
• تجربه مقداری درد و ناراحتی ناحیه مقعد تا چند روز پس از انجام سونوگرافی پروستات مقعدی یا رکتال کاملاً طبیعی است و برای تسکین آن می توانید از داروهای مسکن رایج در داروخانه ها مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.

نسخه اصلی مطلب شرایط قبل از سونوگرافی پروستات را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---