استئونکروز زانو یا نکروز آواسکولار زانو (AVN)

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

استئونکروز زانو (همچنین به عنوان نکروز آواسکولار نیز شناخته می شود) یک وضعیت دردناک است و زمانی رخ می دهد که خون رسانی به بخشی از استخوان ران یا درشت نی (استخوان ساق پا) مختل شود. از آنجایی که سلول های استخوانی برای سالم ماندن به خون نیاز دارند، استئونکروز در نهایت می تواند منجر به تخریب مفصل زانو و آرتریت شدید شود.

هنگامی که استئونکروز زود تشخیص داده می شود، درمان ممکن است شامل مصرف داروهایی برای تسکین درد یا محدود کردن استفاده از زانوی آسیب دیده باشد. با این حال برای بیماران مبتلا به استئونکروز پیشرفته تر، درمان تقریباً همیشه شامل جراحی برای جلوگیری از آسیب بیشتر به استخوان و بهبود عملکرد مفصل است.

آناتومی زانو:

زانوی بزرگ ترین و قوی ترین مفصل بدن است. این استخوان از انتهای تحتانی استخوان ران، انتهای فوقانی استخوان ساق پا و کشکک (کاسه زانو) تشکیل شده است. انتهای این سه استخوان در جایی که با هم تماس دارند با غضروف مفصلی پوشانده شده است. همچنین ماده ای صاف و لغزنده از استخوان ها محافظت می کند و آن ها را قادر می سازد در حین حرکت دادن پا به راحتی روی یکدیگر سر بخورند.

استئونکروز زانو اغلب در قسمت برجسته استخوان ران، در قسمت داخلی زانو (کندیل داخلی فمورال) رخ می دهد. با این حال ممکن است در قسمت بیرونی زانو (کندیل جانبی فمورال) یا در بالای صاف استخوان ساق پا (فلات تیبیا) نیز رخ دهد.

علل:

اگرچه استئونکروز دلایل متعددی دارد، در اکثریت قریب به اتفاق بیماران علت دقیق استئونکروز مشخص نیست. این به عنوان AVN ایدیوپاتیک شناخته می شود. اگرچه مکانیسم دقیق آن به طور کامل شناخته نشده است، AVN ایدیوپاتیک با شرایط بیماری خاصی که در این بخش توضیح داده شده است، مرتبط است.

یک نظریه این است که گلبول های چربی در داخل رگ های کوچک استخوان تشکیل می شوند که منجر به مسدود شدن رگ ها و کاهش گردش خون می شود. علاوه بر این، برخی از بیماران فعالیت یا ضربه خاصی با درد خود دارند و این می تواند در نتیجه کوفتگی استخوان (کبودی استخوان) یا شکستگی باشد. اشاره شده است که اگر فشار داخل استخوان در ناحیه استئونکروز اندازه گیری شود، معمولاً افزایش قابل توجهی در فشار همراه با مغز استخوان بسیار چرب وجود دارد.زنان معمولاً سه برابر مردان مبتلا می شوند و در سنین بالای 60 سال شایع تر است.

شرایطی که با استئونکروز زانو همراه است، عبارتند از:

• چاقی
• کم خونی داسی شکل
• تالاسمی
• لوپوس
• بیماران پیوند کلیه و دیالیزی
• بیماران مبتلا به HIV
• بیماران مبتلا به بیماری های ذخیره چربی مانند بیماری گوچر
• بیمارانی که برای شرایط مختلف پزشکی تحت درمان با استروئید هستند

در تالاسمی و کم خونی داسی شکل، نکروز آواسکولار نتیجه تغییر شکل سلول های خونی است که باعث جمع شدن آن ها و مسدود شدن رگ های کوچک در استخوان می شود.

عوامل خطرساز:

همیشه مشخص نیست که چه چیزی باعث کمبود خون می شود اما پزشکان تعدادی از عوامل خطرساز را شناسایی کرده اند که احتمال ابتلای فرد به استئونکروز را افزایش می دهد.

• جراحت: آسیب زانو (مانند شکستگی یا دررفتگی) همراه با نوعی ضربه به زانو، می تواند به رگ های خونی آسیب برساند و جریان خون را در استخوان آسیب دیده کاهش دهد.
• داروهای کورتیکواستروئید خوراکی: بسیاری از بیماری ها مانند آسم و آرتریت روماتوئید با داروهای استروئیدی خوراکی درمان می شوند. اگرچه دقیقاً مشخص نیست که چرا این داروها می توانند منجر به استئونکروز شوند اما تحقیقات نشان می دهد که بین این بیماری و مصرف طولانی مدت استروئید ارتباط وجود دارد. استئونکروز ناشی از استروئید اغلب مفاصل متعدد بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
• شرایط پزشکی: استئونکروز زانو با شرایط پزشکی مانند چاقی، کم خونی داسی شکل و لوپوس همراه است.
• پیوندها: پیوند اعضا به ویژه پیوند کلیه با استئونکروز همراه است.
• مصرف بیش از حد الکل: مصرف بیش از حد الکل در طول زمان می تواند باعث ایجاد رسوبات چربی در رگ های خونی و همچنین افزایش سطح کورتیزون شود و در نتیجه خون رسانی به استخوان کاهش یابد.

صرف نظر از علت، اگر استئونکروز به موقع شناسایی و درمان نشود، می تواند به آرتروز شدید تبدیل شود.

علائم:

اولین علامت معمولاً درد در قسمت داخلی زانو است. این درد ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد و در اثر یک فعالیت خاص یا آسیب جزئی ایجاد شود. با پیشرفت بیماری، ایستادن و افزایش وزن وارده به زانوی آسیب دیده دشوارتر می شود و حرکت مفصل زانو دردناک است.

علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تورم در جلو و داخل زانو
• حساسیت به لمس اطراف زانو
• محدوده حرکتی محدود در مفصل

ممکن است چند ماه تا بیش از یک سال طول بکشد تا بیماری پیشرفت کند. تشخیص زودهنگام استئونکروز بسیار مهم است، زیرا برخی از مطالعات نشان می دهند که درمان زودهنگام با نتایج بهتری همراه است.

تشخیص:

تشخیص استئونکروز در مراحل اولیه ممکن است دشوار باشد، زیرا اغلب در رادیوگرافی ساده (اشعه ایکس) مشخص نیست. ممکن است برای تشخیص مراحل اولیه بیماری، تصویربرداری پیچیده تر، مانند اسکن استخوان یا اسکن MRI ضروری باشد.
به طور معمول، در مرحله اولیه بیماری (که به عنوان مرحله I نیز شناخته می شود) علائم ممکن است کاملاً شدید باشد و از آنجایی که عکس برداری معمول با اشعه ایکس نشان دهنده وضعیت طبیعی است، اسکن استخوان یا MRI برای تشخیص لازم است.

درمان:

درمان استئونکروز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• مرحله بیماری
• مقدار استخوان تحت تأثیر قرار گرفته
• علت زمینه ای بیماری

درمان غیرجراحی:

درمان در مراحل اولیه استئونکروز، غیرجراحی است. اگر ناحیه آسیب دیده زانو کوچک باشد، درمان غیرجراحی ممکن است تنها چیزی باشد که لازم است. درمان غیرجراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروها: داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، می توانند به کاهش درد و تورم زانو کمک کنند.
• کاهش وزن: برای برخی بیماران برداشتن وزن از زانوی آسیب دیده می تواند آسیب ناشی از استئونکروز را کند کرده و امکان بهبودی را فراهم کند. ممکن است پزشک استفاده از عصا را برای مدتی برای کاهش وزن از روی زانو توصیه کند. در برخی موارد، پوشیدن بریس تخلیه کننده می تواند با جابجایی وزن از قسمت آسیب دیده زانو به کاهش فشار روی سطح مفصل کمک کند.
• ورزش: پزشک یا فیزیوتراپیست ممکن است یک برنامه ورزشی طراحی شده برای کمک به تقویت عضلات ران و حفظ دامنه حرکتی در مفصل آسیب دیده ارائه دهد. در برخی موارد، ورزش در آب ممکن است برای جلوگیری از استرس روی مفصل زانو توصیه شود.
• اصلاح فعالیت: پزشک ممکن است توصیه کند که از فعالیت های خاصی که علائم دردناکی را به همراه دارند، اجتناب کنید.

درمان جراحی:

اگر بخش بزرگی از سطح استخوان تحت تأثیر قرار گرفته باشد یا اگر درد با درمان غیرجراحی بهبود نیابد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. چندین روش مختلف برای درمان جراحی استئونکروز زانو استفاده می شود.

• دبریدمان آرتروسکوپی و میکروشکستگی: در دبریدمان (پاکسازی)، پزشک از یک دوربین کوچک و ابزار جراحی مینیاتوری برای برداشتن قطعات سست استخوان یا غضروف آسیب دیده از داخل فضای مفصل استفاده می کند. برای ضایعات کوچک، او همچنین ممکن است چندین سوراخ یا ریزشکستگی ها را در استخوان زیرین ایجاد کند تا به جریان خون کمک کند و فرآیند بهبودی را هموار کند.
• رفع فشار مغز استخوان: این روش شامل ایجاد یک سوراخ بزرگ تر یا چند سوراخ کوچک تر در استخوان برای کاهش فشار روی سطح استخوان و ایجاد کانال هایی برای عروق خونی جدید برای تغذیه نواحی آسیب دیده زانو است.

هنگامی که استئونکروز زانو به موقع تشخیص داده می شود، رفع فشار مغز استخوان اغلب در جلوگیری از فروپاشی استخوان و ایجاد آرتریت موفقیت آمیز است.

• پیوند استئوکندرال (استخوان و غضروف): رفع فشار مغز استخوان اغلب با پیوند استخوان و غضروف ترکیب می شود تا به بازسازی استخوان سالم و حمایت از غضروف در مفصل زانو کمک کند. استخوان پیوندی، بافت استخوانی سالمی است که به ناحیه ای از بدن که به آن نیاز است، پیوند زده می شود. این بافت ممکن است از یک اهدا کننده (آلوگرافت) یا از استخوان دیگری در بدن فرد (اتوگرافت) گرفته شود. امروزه چندین پیوند استخوان مصنوعی نیز وجود دارد.
• کاشت کندروسیت اتولوگ (ACI): این یک روش دو مرحله ای است. در مرحله اول، پزشک یک روش آرتروسکوپی را برای برداشتن تعداد کمی از سلول های غضروف ساز (کندروسیت ها) از زانو انجام می دهد. این سلول های غضروفی به آزمایشگاه فرستاده می شوند و در آن جا به مدت 6 هفته کشت داده شده (تکثیر می شوند) تا سلول های بیشتری بدست آید.
• در مرحله دوم، پزشک روش دیگری را برای کاشت سلول های غضروفی در ناحیه آسیب دیده زانو انجام می دهد. سپس سلول ها در مفصل رشد کرده و غضروف سالم را جایگزین غضروف آسیب دیده می کنند.
• استئوتومی: در استئوتومی ، پزشک بخشی از استخوان را از استخوان ساق پا یا استخوان ران برمی دارد تا به کاهش وزن از ناحیه آسیب دیده زانو کمک کند. کاهش وزن از سمت آسیب دیده مفصل به تسکین درد و بهبود عملکرد کمک می کند.
• تعویض کامل یا جزئی زانو: اگر بیماری تا جایی پیش رفته باشد که استخوان فرسوده شده باشد، ممکن است برای تعویض قسمت های آسیب دیده زانو به جراحی نیاز داشته باشید. در تعویض زانو ، پزشک استخوان و غضروف آسیب دیده را برداشته و سپس سطوح فلزی یا پلاستیکی جدیدی را برای بازگرداندن عملکرد زانو قرار می دهد.