آرتروز زانو چیست؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

همانطور که می دانید، یکی از اصلی ترین ارکان حرکتی پا و حتی بدن، زانوها هستند. این عضو به دلیل کارکرد فراوان، تحمل فشار زیاد و برخی اشکالات مادرزادی و اکتسابی، حتی در سنین جوانی، ممکن است دچار آسیب شده و عملکرد صحیح خود را از دست بدهد. یکی از رایج ترین مشکلات زانو آرتروز است که می تواند تأثیر مستقیم بر کاهش کیفیت زندگی افراد داشته باشد.

آرتروز (اُستئوآرتریت) چیست؟

آرتروز یا ساییدگی مفصل زانو ، بیماری پیش رونده ای است که زمینه ساز آن، تخریب و فرسایش غضروف مفصلی است. غضروف بافتی لغزنده است که انتهای استخوان ها را در یک مفصل می پوشاند؛ و به دلیل ماهیت لغزندگی، موجب می شود استخوان ها بر روی هم حرکتی آسان داشته باشند (با توجه به توضیحات ارائه شده، تصور کنید در صورت صدمه به غضروف، چه وضعیتی در حرکت استخوان ها ایجاد خواهد شد).

رفته رفته در اثر پیشرفت تحلیل غضروف مفصلی، مفصل و استخوان های مربوطه نیز درگیر می شوند و التهاب بافت های اطراف را ایجاد می کنند. غضروف بافتی است بدون عروق خونی، و فاقد عصب. به دلیل عدم خونرسانی، ترمیم خود به خودی غضروف امکان پذیر نیست و به دلیل فقدان عصب در صورت آسیب، دردی احساس نخواهد شد؛ به همین دلایل، روند تخریب غضروف سریع و بی علامت خواهد بود.این بیماری بسیار شایع است و در اغلب افراد بالای ۶۵ سال دیده می شود (همه افراد مبتلا به آرتروز، علامت دار نیستند).

این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل بدن را درگیر سازد ولی شایع ترین مفاصل درگیر آرتروز، مفصل ران، ستون فقرات، دست و زانو هستند که البته به جرأت می توان گفت: متداول ترین و ناتوان کننده ترین آرتروز، آرتروز زانو است. در ادامه این مطلب، با این بیماری و دلایل ایجاد آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

آرتروز زانو

هر دو قسمت انتهایی استخوان، از غضروف که بافتی انعطاف پذیر است، ساخته شده. آرتروز زانو هم طبق تعرف کلی آرتروز، با ساییدگی و فرسایش غضروف مفصلی زانو شروع می شود و علت ابتلا به آن نیز، تغییرات تخریبی (دژنراتیو) غضروف انتهای تحتانی استخوان فمور (ران) و غضروف فوقانی استخوان درشت نی است که به تدریج ایجاد می شود.

این تخریب تدریجی، به دلیل عدم قرار گیری استخوان ها در یک راستا و برداشته شدن فشار از مرکز زانو است؛ به همین دلیل فشار وارده بر غضروف تعدیل نشده و به یک سمت (قسمت داخلی یا خارجی زانو)، فشار بیشتری تحمیل می گردد و از همان سمت غضروف زانو، دچار تحلیل و تخریب خواهد شد. بنابراین آرتروز مفصل زانو در دو ناحیه تیبیوفمورال (مفصل بین استخوان ران و ساق) و مفصل کشککی - رانی می تواند ایجاد شود. با پیشرفت بیماری، مفصل نیز دچار فرسایش و تخریب شده و حرکت استخوان ها نیز مشکل خواهد شد.

عوامل زمینه ساز آرتروز زانو

عواملی که موجب ایجاد و سرعت پیشرفت آرتروز زانو خواهند شد، عبارتند از:

• عادات غلطی مانند دوزانو و چهار زانو نشستن، توالت ایرانی و بالا و پایین رفتن مکرر از پله (بخصوص پله های با شیب تند)
• شرایط شغلی نامناسب که فشار مضاعف و بدون استراحت به مفصل زانو وارد می کند
• ابتلا به بیماری های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری عفونی در مفصل و…
• ضربه و فشار ناگهانی به مفصل زانو مانند فشار ناشی از تصادف
• دفورمیتی های مفصل زانو ( پای ضربدری و پای پرانتزی )
• بیماری نرمی غضروف زیر کشکک (کندرومالاسی)
• پارگی رباط ها، منیسک ها و کپسول مفصلی زانو
• در رفتگی ها و شکستگی های درون مفصلی
• منیسک دیسکی شکل و کیست منیسک
• حرکت مفصل زانو به سمت عقب
• بی ثباتی زانو به علت شلی رباط ها
• بیماری استئوکندریت دیسکان
• اضافه وزن
• عوامل ژنتیکی