هرگاه فردی به یک شی منفرد نگاه کند و آن را بصورت دو شی مستقل ببیند یا در کنار آن هاله یا سایه هایی از تصویر شی مشاهده کند در این حالت فرد دچار دوبینی یا دیپلوپی است. تصویر اضافی ممکن است در هر سمتی ایجاد شود. در حالت طبیعی، زمانی که به یک شی نگاه می کنیم تصویر آن در هر دو چشم بر روی یک نقطه ی مشابه بر روی شبکیه ی هر دو چشم می افتد و مغز برای ایجاد تصویر، تصویر ایجادشده بر روی هر دو چشم را روی هم می اندازد و یک تصویر ایجاد می کند.

در صورتی که به هر دلیلی تصویر ایجادشده در چشم ها در نواحی متناظر هم بر روی شبکیه ی دو چشم نیفتد، تصویر ایجادشده در مغز نیز روی هم نمی افتد بنابراین از یک شی، دو تصویر ایجاد و درک می شود. دوبینی معمولا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می دهد اما گاهی نیز تنها در یک چشم ایجاد شده و چشم دیگر سالم است. دوبینی زمانی که تنها یک چشم را درگیر کند، دوبینی تک چشمی و زمانی که هر دو چشم را درگیر کند دوبینی دوچشمی نام دارد. نحوه ی تشخیص این دو نیز می تواند توسط یک آزمایش ساده صورت بگیرد، به این صورت که هنگامی که فرد دچار دوبینی می شود، به ترتیب چشم ها را یکی یکی می پوشاند.

در صورتی که دوبینی با پوشاندن هر دو چشم (بصورت یکی یکی) از بین برود، دوبینی دوچشمی است و در صورتی که دوبینی تنها با پوشاندن یک چشم از بین برود و پوشاندن یک چشم دیگر تاثیری در وضعیت دوبینی ایجاد نکند، دوبینی از نوع تک چشمی است. اهمیت تشخیص نوع دوبینی این است که روش درمانی و نتایج آن را تحت تاثیر قرار می دهد، بنابراین لازم است تا برای انتخاب رو درمانی مناسب، تشخیص نوع و دلایل ایجاد دوبینی به درستی صورت بگیرد.

دوبینی تک چشمی

این نوع دوبینی که از نوع دیگر آن کمتر بروز می کند زمانی ایجاد می شود که تنها یک چشم در ایجاد دوبینی دخیل باشد. معمولا در این حالت، تصویر ایجاد شده توسط یکی از چشم ها شفاف و واضح و تصویر ایجاد شده توسط چشم دیگر دارای هاله و غیرشفاف خواهدبود. اصلی ترین دلایل ایجاد این حالت شامل موارد زیر هستند:

• آستیگمات شدید
• قوز قرنیه (کراتوکنوس)
• آب مروارید
• خشکی چشم
• ناخنک

دوبینی دوچشمی

علت وجود این نوع دوبینی ناهماهنگی دو چشم در ایجاد تصویر منفرد است. معمولا در این حالت تصویر ایجاد شده توسط هر دو چشم بصورت منفرد، شفاف و واضح است اما زمانی که هر دو چشم باهم باز باشند تصویر یک شی دوتا دیده می شود. اصلی ترین دلایل ایجاد این نوع دوبینی شامل موارد زیر هستند:

• آسیب عصبی
• دیابت
• بیماری هایی همچون میاستنی گراوی، گریوز (Graves) و ....
• انحراف چشم (استرابیسم)

درمان دوبینی

همانگونه که اشاره گردید، برای اینکه روش درمانی مناسبی انتخاب شده و بکار گرفته شود لازم است تا تشخیص نوع و علت ایجاد دوبینی به درستی صورت بگیرد. باید توجه داشت که گر چه تشخیص نوع دوبینی کاری ساده است اما تشخیص علت ایجاد آن دشوار است و نیاز به بررسی پزشک متخصص دارد. گاهی علت ایجاد دوبینی، عارضه مستقلی است که با رفع آن، دوبینی نیز از بین می رود. روش های درمانی مرسوم برای دوبینی دوچشمی شامل موارد زیر هستند:

لنزهای تصحیح کننده دو بینی

برخی عینک ها با عدسی های مخصوص وجود دارند که بر روی آنها ساختارهای منشوری وجود دارد. این عدسی ها باعث می شوند تا نور قبل از ورود به چشم، خمیده شود و این شکست نور باعث می شود تا در ناحیه مناسبی بر روی شبکیه بیفتد. لنزهای تصحیح کننده دو بینی معمولا برای موارد زیر دارای نتایج مثبت هستند و به کار می روند:

• زمانی که مشکلی در عضلات مربوط به چشم باعث ایجاد دوبینی شوند مانند بیماری های گریوز، میاستنی گراوی یا انحراف بینایی.
• مواردی که مربوط به آسیب مغزی و نورولوژیک هستند. مانند آسیب به سر، سکته، میگرن یا وجود تومور.
• مشکلاتی که همراه آسیب به عصب هستند مانند بیماری ام-اس (مالتیپل اسکلروزیس) یا دیابت.

انسداد مسیر بینایی با کاور چشمی

این روش برای دوبینی تک چشمی به کار می رود و در طی آن از یک کاور یا پوشش بر روی یک چشم استفاده می شود تا بینایی چشم سالم را مسدود کنند. این روش درمانی روشی طولانی مدت نیست و تا زمانی به کار می رود که دوبینی مدیریت شود تا روش درمانی دائمی برای دوبینی چشم فرد پیدا شود. در طی این روش درمانی، ممکن است هر 2 تا 3 ماه نیاز به بررسی چشم توسط پزشک متخصص وجود داشته باشد. بهبود بیماری به تدریج در طی چند هفته قابل احساس خواهد بود اما بهبود کامل چشم بیشتر طول می کشد.

ورزش های مخصوص چشم

این روش درمانی معمولا زمانی استفاده می شود که علت ایجاد دوبینی، ضعف یا کشیدگی در عضلات چشم باشد. با پیروی از روش های پیشنهادی پزشک برای ورزش چشم ها به تدریج وضعیت دوبینی بهبود می یابد.

جراحی دو بینی چشم

در صورتی که روش های غیرتهاجمی بیان شده تاثیری در بهبود وضعیت دوبینی نداشته باشند جراحی پیشنهاد می شود. روش های جراحی بر اساس نوع مشکل موجود، متفاوت خواهند بود. در صورتی که فرد به استرابیسم یا انحراف چشم (لوچی) مبتلا باشد با استفاده از جراحی می توان عضلات اطراف چشم را ترمیم کرده و عملکرد صحیح آنها را به دست آورد. این روش جراحی نیاز به بیهوشی عمومی دارد. در صورتی که علت ایجاد دوبینی، آب مروارید باشد در این حالت جراحی علاوه بر درمان آب مروارید باید بتواند دوبینی را بنز ترمیم کند.

نسخه اصلی مطلب دو بینی چیست و چگونه تشخیص داده و درمان میشود؟ را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---