شبکیه چشم بخشی از چشم است که نور در نهایت بر روی آن متمرکز میشود. شبکیه مسئول تولید پیامهای عصبی مرتبط با تصویر است که در نهایت به مغز ارسال شده و تصویر ایجاد میگردد. با توجه به نقش بسیار مهم شبکیه و وجود سلولهای عصبی مرتبط با بینایی در آن، آسیب آن میتواند نتایج جبران ناپذیری در پی داشته باشد. آنژیوگرافی شبکیه یکی از روشهای بررسی شبکیه است. در این مطلب قصد داریم تا به معرفی و بررسی این روش بپردازیم.

فلورسین آنژیوگرافی چشم

آنژیوگرافی یا فلورسین آنژیوگرافی فرایندی تشخیصی است که با استفاده از دوربین های ویژه که رنگ خاصی را تشخیص میدهند، جریان خون در شبکیه چشم را بررسی میکند. در این روش، تماس مستقیمی با چشم صورت نمیگیرد و برای انجام آن آسیبی به پوست اطراف چشم یا ساختارهای چشم وارد نخواهد شد. برای انجام این آزمایش از ماده ای ویژه به نام رنگ فلورسین استفاده میشود. رنگ فلورسین از طریق عروق دست با بازو به درون خون تزریق میشود. همزمان با اینکه رنگ فلورسین از عروق خونی چشم عبور میکند، با استفاده از دوربین های ویژه، تصویربرداری از چشم انجام میشود و وضعیت رگهای شبکیه مشخص میگردد. تصاویر میتوانند ناهنجاری ها در عروق شبکیه یا آسیب بافتهای زیرین شبکیه را مشخص کنند.

تصاویری که از رنگ فلورسین گرفته میشوند بصورت سیاه-سفید هستند و بخش سفید یا خاکستری روشن در آنها نشانگر رنگ فلورسین است. در صورتی که عروق خونی شبکیه چشم مسدود شده باشند یا عروق دچار پارگی شده باشند، میزان فلورسین در این نواحی به ترتیب بیشتر و کمتر از حالت معمول خواهد بود و با تفسیر این تصاویر میتوان وضعیت عروق را بررسی کرد. برای مثال، در صورتی که در یک ناحیه عروق چشم مسدود شده باشند، خون که حاوی فلورسین شده است در آن ناحیه با مانعی روبرو خواهد بود. این مانع منجر به تجمع خون در محل انسداد میشود. تجمع خون نیز به معنای تجمع فلورسین بیشتر در آن ناحیه خواهد بود. در صورتی که رنگ فلورسین در یک ناحیه بیشتر از حد مورد نظر باشد رنگ آن ناحیه روشن تر خواهد بود و از این روش میتوان وضعیت عروق شبکیه را فهمید.

آنژیوگرافی چشم برای چیست؟

آنژیوگرافی چشم برای بررسی فرایند درمانی و تاثیر یک روش درمانی بر وضعیت شبکیه انجام میشود. علاوه بر این، میتوان از آنژیوگرافی چشم در موارد زیر استفاده کرد:

• ادم ماکولار (ورم شبکیه)
• رتینوپاتی دیابتیک (آسیب شبکیه در اثر دیابت)
• دژنراسیون ماکولار
• انسداد عروق درون چشم
• چین خوردگی شبکیه
• ملانومای آکولار (نوعی سرطان که چشم را تحت تاثیر قرار میدهد)
• بررسی وضعیت چشم در مراحل مختلف پیشرفت بیماری ها
• مشخص کردن ناحیه درمانی

آمپول آنژیوگرافی چشم

آمپول آنژیوگرافی چشم حاوی ماده ای به نام فلورسین است. این رنگ از طریق رگهای دست وارد جریان خون میشود و در کل بدن گردش میکند. بخشی از آن نیز در رگهای چشم رفته و برای آنژیوگرافی شبکیه استفاده میگردد. حدود 8 تا 20 ثانیه طول میکشد تا ماده فلورسین به چشم برسد و بتوان آن را با دوربین های ویژه تشخیص داد. ماده فلورسین تنها بصورت درون وریدی تزریق شده و شکل خوراکی و ... ندارد.

عوارض آنژیوگرافی چشم

قبل از آنژیوگرافی چشم از قطراتی استفاده می شود که منجر به گشادی مردمک چشم میشوند. این قطرات ممکن است برای چند ساعت عوارضی همچون تاری دید و حساسیت به نور را ایجاد کند. از همین رو توصیه میشود تا از عینک آفتابی پس از آنژیوگرافی استفاده گردد. همچنین لازم است تا فرد با یک همراه در مرکز درمانی حاضر گردد، زیرا امکان رانندگی ایمن تا چند ساعت پس از آنژیوگرافی برای فرد وجود ندارد. علاوه بر این، عوارض زیر ممکن است در اثر آنژیوگرافی شبکیه ایجاد شوند:

• دید افراد کمی تاریک شود و اشیاء تیره تر از حالت طبیعی دیده شوند که معمولا این عارضه پس از چند دقیقه برطرف میشود.
• زردی پوست که معمولا پس از چند ساعت برطرف میشود.
• تغییر رنگ ادرار و نارنجی یا زرد تیره شدن آن که معمولا یک روز پس از تزریق فلورسین از بین میرود.
• در صورتی که هنگام تزریق دارو، مقداری از آن با سطح پوست برخورد کند ممکن است منجر به سوزش پوست شود. این عارضه نیز پس از چند دقیقه رفع میشود.
• حساسیت به رنگ فلورسین که در این حالت ممکن است افراد علائمی همچون سوزش پوست یا ایجاد کهیر در پوست را تجربه کنند. در برخی موارد نیز ممکن است مشکلات جدی تری همچون دشواری تنفس ایجاد شود. برای رفع این عوارض پزشک داروهایی را تجویز میکند و معمولا مشکلی جدی ایجاد نمیشود.

عمل شبکیه چشم

شبکیه چشم را شاید بتوان مهم ترین و حساس ترین بخش چشم نامید. با توجه به اینکه سلولهای عصبی در شبکیه حضور دارند و آسیب آنها قابل ترمیم نیست بنابراین مراقبت از چشم و جلوگیری از آسیب شبکیه بسیار ضروری است. با این حال در برخی افراد ممکن است مشکلاتی شبکیه را درگیر کنند؛ از جمله:

1. جدا شدگی شبکیه
2. خونریزی در شبکیه
3. سوراخ شدن شبکیه
4. رتینوپاتی دیابتی
5. دژنراسیون ماکولار

در صورتی که لایه عصبی شبکیه از لایه رنگدانه دار آن جدا شود جداشدگی یا پارگی شبکیه رخ داده است. این بیماری که در صورت عدم رسیدگی ممکن است منجر به نابینایی دائمی افراد شود توسط جراحی شبکیه درمان میشود. روشهای مختلفی برای عمل شبکیه چشم وجود دارند که بر اساس وضعیت افراد و آسیب شبکیه انتخاب میشوند.

نسخه اصلی مطلب علت انجام آنژیوگرافی شبکیه را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---