چشم یکی از مهم ترین اعضای بدن است. با توجه به اینکه ساختارهای درون چشم از اهمیت عملکردی بسیاری برخوردارند، ساختارهای محافظتی مختلفی برای چشم ایجاد شده اند تا ساختارهای درونی تر را حفظ کنند. پلک و پوست اطراف چشم از جمله این ساختارها هستند. با توجه به اینکه پلک در طول روز در معرض عوامل مختلف بیرونی قرار میگیرد ممکن است آسیب های مختلفی را تجربه کند و این مسئله زیبایی ظاهری افراد را تحت تاثیر قرار دهد.
برجستگی های روی پلک از مشکلات مرتبط با پلک چشم هستند که ممکن است مشاهده آنها بر روی پلک افراد را نگران کند. برجستگی های روی پلک که بصورت کلی، کیست چشم (eye cyst) نامیده میشوند انواع مختلفی دارند که ممکن است شکل بی خطر و یا گاهی سرطانی داشته باشند. بنابراین لازم است تا در صورت وجود برجستگی غیرطبیعی روی پلک چشم به پزشک مراجعه کرده و روند درمانی مناسب را پی گرفت.
شالازیون چشم یکی از برجستگی های شایع روی پلک است. اگرچه شالازیون شباهت بسیاری به کیست های دیگر پلک مانند گل مژه و ... دارد اما علت ایجاد آن متفاوت از سایر کیست ها است. در این مطلب قصد داریم تا توضیحاتی کلی در مورد شالازیون ارائه کنیم؛ بنابراین تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

علت شالازیون چشم

همانگونه که اشاره شد، از نظر ظاهری و علائم، شالازیون و سایر کیست ها و برجستگی های روی پلک شباهت بسیاری به یکدیگر دارند و تفاوت اصلی آنها در علت ایجاد آنها است. بصورت طبیعی در هر پلک چندین غده کوچک روغنی وجود دارند. این غدد کمک میکنند تا چشم مرطوب بماند. در صورتی که منافذ این غدد مسدود شود، به تدریج شروع به انباشت چربی و ورم میکنند و شالازیون تشکیل میشود. شالازیون به تدریج و با گذر زمان سفت تر شده و بصورت برجسته بر روی پلک نمایان میشود.
از جمله بیماریهایی که با انسداد غدد زیر پلک و ایجاد شالازیون مرتبط هستند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• بلفاریت مزمن و التهاب پلک
• بیماری روزاسه که با قرمزی و ایجاد آکنه همراه است
• بیماری توبرکولوزیس
• بیماری درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis)
• برخی عفونتهای ویروسی

درمان شالازیون چشم

شالازیون یکی از انواع کیست چشم است که خطر جدی به همراه ندارد. در بسیاری از موارد میتوان شالازیون را در منزل نیز درمان کرد. همچنین بسیاری از موارد ابتلا به شالازیون بصورت خودبخودی رفع میشوند و نیازی به فرایند درمانی خاصی ندارند. با این حال بهتر است برای بررسی روند درمانی مناسب با پزشک مشورت شود. بصورت کلی میتوان برای درمان شالازیون موارد زیر را مدنظر قرار داد:

• هرگز سعی نکنید با شالازیون مانند جوش صورت برخورد کنید؛ هرگز سعی نکنید شالازیون را فشار داده با بترکانید. این کارها میتوانند به چشم آسیب بزنند.
• میتوان برای رفع سریعتر شالازیون کمپرس آب گرم را به آرامی روی محل ایجاد برجستگی قرار داده و پس از 15 دقیقه آن را برداشت. این کار را میتوان سه بار در روز یا بیشتر انجام داد.
• ماساژ ملایم و بدون ایجاد فشار زیاد بر روی شالازیون نیز میتواند منجر به بهبود سریعتر شالازیون گردد. میتوان در روز چندین بار و هر بار به مدت 5 دقیقه یا کمتر محل برجستگی را ماساژ داد تا غدد مسدودشده سریعتر باز شوند.
• دوری از مواد آرایشی و پاکیزه نگه داشتن شالازیون نیز منجر به بهبود سریعتر شالازیون خواهدشد.
• در صورتی که موارد ذکرشده منجر به رفع شالازیون نگردند لازم است تا از فرایندهای پزشکی جدی تری استفاده کرد. گاهی ممکن است پزشک محتوای درون غدد را با یک جراحی کوچک و ایجاد یک منفذ ریز تخلیه کند. گاهی نیز ممکن است از داروهای استروئیدی برای کاهش ورم و التهاب شالازیون استفاده کرد. معمولا داروهای استروئیدی به محل برجستگی تزریق میشوند.

جراحی شالازیون

همانگونه که اشاره شد، در بسیاری از موارد شالازیون بصورت خودبخودی رفع میشود اما در موارد بسیار کمی لازم است تا فرایندهای پزشکی بر روی شالازیون اعمال شوند. اگر شالازیون پس از 2 تا 8 هفته بصورت خودبخودی رفع نشود و یا با بینایی افراد تداخل ایجاد کند ممکن است نیاز به جراحی برای رفع شالازیون باشد.
جراحی شالازیون معمولا در بیمارستان انجام میگیرد اما گاهی ممکن است برخی درمانگاه ها نیز امکانات لازم برای این جراحی را داشته باشند. برای جراحی شالازیون ابتدا داروهای آرام بخش به افراد تجویز میشود تا در حین جراحی دردی را احساس نکنند. سپس از یک کلمپ برای باز نگه داشتن چشم استفاده میشود. در صورتی که شالازیون بزرگ باشد برشی در بخش داخلی پلک و در صورتی که شالازیون کوچک باشد برشی در روی بیرونی پلک ایجاد میشود. از طریق برش ایجادشده محتوای شالازیون تخلیه میشود و برش ها با بخیه های جذب شونده بسته میشوند. کل فرایند جراحی 45 دقیقه تا یکساعت طول میکشد که از این زمان، تنها 15 دقیقه آن مربوط به فرایند جراحی است و باقی آن مربوط به مراحل آماده شدن، بیهوشی و ... است.
جای زخم جراحی شالازیون بین 7 تا 10 روز پس از جراحی ترمیم می یابند اما توصیه میشود به مدت دو هفته از فعالیت های سنگین و کارهایی که ممکن است به چشم آسیب بزنند دوری شود. همچنین استفاده از لنزهای تماسی به مدت حداقل یک هفته پس از جراحی ممنوع بوده و آرایش صورت و اطراف پلک نیز به مدت یک ماه ممنوع است.
در صورتی که فردی مدام شاهد ایجاد شالازیون بر روی پلک خود باشد لازم است تا محتوای بیوپسی شالازیون بررسی شود. بیوپسی برش کوچکی از بافت است که برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود. این آزمایش میتواند برای آگاهی از وجود بیماری ها یا دلایل زمینه ای مفید باشد.

بلفاریت چشم

بلفاریت چشم اصطلاحی پزشکی برای التهاب پلک است. بلفاریت چشم معمولا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار میدهد و در لبه های پلک ها علائم التهاب را ایجاد میکند. بلفاریت معمولا زمانی ایجاد میشود که غدد چربی که در نزدیکی پایه مژه ها قرار دارند مسدود شوند. این انسداد میتواند التهاب، قرمزی و ورم لبه پلک را ایجاد کند. بلفاریت معمولا یک شرایط مزمن بوده و درمان آن نیز دشوار است. اگرچه علائم بلفاریت ممکن است آزاردهنده باشند اما معمولا به بینایی آسیبی نمیزند. بلفاریت یکی از دلایل ایجاد شالازیون است. در مورد تفاوت شالازیون و بلفاریت چشم میتوان چنین گفت: شالازیون یک برجستگی سفت بر روی پلک است و بلفاریت چشم نوعی بیماری و التهاب است که میتواند منجر به ایجاد شالازیون نیز شود. علائم شایع بلفاریت چشم شامل موارد زیر است:

1. اشک آلود شدن چشم
2. قرمزی چشم
3. قرمزی لبه پلک ها
4. احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن در چشم
5. روغنی شدن ظاهر پلک ها
6. حساس شدن پلک ها به لمس
7. ورم پلک
8. تاری دید
9. پلک زدن بیش از حد
10. حساسیت به نور

در نهایت اشاره به این نکته نیز لازم است که تشخیص هر نوع برجستگی بر روی چشم بهتر است تحت نظر پزشک متخصص باشد. علائم مشابه انواع برجستگی های پلک منجر میشوند تا تشخیص آنها توسط خود افراد بسیار دشوار باشد. برخی برجستگی ها نیز ممکن است برخلاف شالازیون یا گل مژه، تومور باشند و نیاز به فرایندهای درمانی ویژه داشته باشند. اگرچه این موارد بسیار کمتر از شالازیون یا گل مژه رخ میدهند اما توصیه میشود در صورت وجود برجستگی بر روی پلک به پزشک متخصص مراجعه شود تا تشخیص دقیق صورت بگیرد.

نسخه اصلی مطلب شالازیون (Chalazion)چشم چیست؟ را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---