تشخیص بیماریهای کبد و کیسه صفرا با سونوگرافی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

سونوگرافی یک روش بدون عارضه و بدون درد برای تشخیص برخی از بیماری ها و بررسی اندازه طبیعی کبد در سونوگرافی است. در این روش به جای استفاده از اشعه های مضر، از امواج صوتی استفاده می شود. انجام سونوگرافی کبد نسبت به سایر روش های تصویربرداری و تشخیصی نسبتاً سریع و ارزان تر است. از آنجایی که برخی از بیماری های کبدی از جمله سرطان کبد در مراحل اولیه بدون علامت هستند، انجام سونوگرافی می تواند به پیدا کردن و شناسایی تومورهای بدخیم و خوش خیم کمک کند.

همچنین اگر بیماران دچار ضایعات کبدی شده باشند و یا کبد به بیماری هایی از جمله کبد چرب و سیروز کبدی مبتلا شده باشند، سونوگرافی می تواند بهترین روش تشخیصی باشد.

کبد و کیسه صفرا

کبد یکی از ارگان های حیاتی بدن است که نقش بسیار مهمی در تنظیم متابولیسم و تصفیه مواد مضر و اضافی موجود در خون به عهده دارد. سلول های کبد به طور دائم در حال تولید و ترشح ماده ای زرد رنگ به نام صفرا هستند که این ماده از طریق مجاری کبدی به سمت مجرای مشترک کبد و کیسه صفرا هدایت می شود و به درون کیسه صفرا می ریزد. زمانی که غذا از مجرای انتهایی معده وارد ابتدای روده بزرگ می رسد، صفرای تولید شده توسط کبد از کیسه صفرا به درون روده بزرگ می ریزد و نقش مهمی در هضم و تجزیه مواد غذایی ایفا می کند.

کیسه صفرا یک عضو کوچک بدن است که در زیر قسمت تحتانی کبد قرار گرفته است و از طریق مجرای صفراوی به کبد متصل است. وظیفه این کیسه نگه داری مایع زرد رنگ صفرا است. این مایع به هنگام ورود مواد غذایی به معده از کبد ترشح می شود و سپس از طریق مجرایی به کیسه صفرا انتقال می یابد. صفرای تولید شده در کبد در مجاری صفراوی جمع آوری می شود. این مجاری، مجاری صفراوی داخل کبدی نامیده می شوند و هنگامی که خارج می شوند آن ها را خارج کبدی می نامند. صفرا توسط مجرای مشترک صفرا مستقیماً وارد دوازدهه (روده کوچک) می شود و یا توسط مجرای سیستیک موقتاً در کیسه صفرا ذخیره می شود. صفرا وظیفه کمک به گوارش و جذب چربی ها و دفـع مــواد زائد را بر عهده دارد. کار این مایع ایجاد تغییراتی روی چربی های غذاست که در روده کوچک انجام می گیرد.

تشخیص بیماری کبد و کیسه صفرا

علائم احتمالی بیماری کبدی شامل زردی، شکم متورم در ناحیه کبد است. اگر پزشک شما فکر می کند ممکن است بیماری کبد داشته باشید سعی خواهد کرد که عوامل خطر را که ممکن است در معرض آن قرار داشته باشید تعیین کند.

• تجویز یا استفاده از داروهای بدون نسخه.
• داشتن انتقال خون در گذشته.
• فعالیت جنسی.
• مصرف الکل.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی.
• سابقه خانوادگی بیماری کبد.
• استفاده یا آزمایش با داروهای تزریقی.

موارد استفاده از سونوگرافی کبد و کیسه صفرا

• بررسی علت درد شکم
• مشاهده آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف
• سنگ صفرا و مجاری صفراوی
• بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز
• بزرگی و تورم شکم به صورت غیر عادی
• آزمایش خون غیر طبیعی مربوط به کبد
• مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد
• کمک به پزشکان برای پی بردن به روند درمان بیماری
• بیوپسی یا نمونه برداری تحت گاید سونوگرافی از بافت کبد

مزایای سونوگرافی کبد و کیسه صفرا

• غیرتهاجمی
• بدون درد
• در دسترس و قابل استفاده برای همه ی بیماران حتی نقاط محروم
• امن و بدون اشعه
• تصاویر دقیق و با جزئیات
• روش عالی برای هدایت جهت انجام پروسه های تهاجمی همانند بیوپسی

چگونگی انجام سونوگرافی کبد و کیسه صفرا

۱. رادیولوژیست با استفاده از لوله داخل وریدی، مقدار بسیار کمی مواد رادیواکتیو با نام «ردياب های پرتوزا» را به خون فرد تزریق می کند.

۲. ردیاب پرتوزا در کبد و طحال جمع می شود.

۳. ابزار خاصی به نام «دوربین گاما» محل دقیق ردیاب پرتوزا را به دقت مورد هدف قرار می دهد.

۴. این ابزار تصویری ۳ بعدی و بسیار دقیق از کبد و طحال و نحوه عملکرد آن ها، روی مانیتور نشان می دهد. (نقاطی که میزان مواد رادیواکتیو در آن کم است، به صورت نقاط سیاه دیده می شود. نقاطی هم که میزان مواد ردیاب پرتوزا در آن بیشتر است، روشن تر است).

۵. رادیولوژیست می تواند با سونوگرافی تشخیص دهد که در کبد تومور، عفونت، هماتوم یا کیست وجود دارد یا خیر. همچنین تصویر سونوگرافی می تواند نشان دهد که کبد یا طحال بزرگ شده است.

نکات قبل از انجام سونوگرافی کبد و کیسه صفرا

بیمار باید از شب قبل (از 10 ساعت قبل) از خوردن غذاهای چرب پرهیز نمایید. در روز انجام سونوگرافی، حتماً بیمار باید ناشتا باشد. (استثناء افرادی که بیماری قند و یا تیروئید دارند می توانند فقط کمی نان خالی با عسل میل نمایند). خوردن دارو بلامانع است.