کبد به عنوان دومین عضو مهم بدن، با عبور مواد غذایی از خود فاکتورهای مضر مواد غذایی را می گیرد و بدون اینکه ضرری ایجاد کند آنها را به سیستم های دیگر بدن وارد خواهد کرد. در واقع کبد وظیفه جذب مواد مغذی و در عین حال دفع سموم و چربی ها و مواد خطرناک از بدن را دارد. از آنجایی که برخی از بیماریهای کبدی از جمله سرطان کبد در مراحل اولیه بدون علامت هستند، انجام سونوگرافی می تواند به پیدا کردن و شناسایی تومورهای بدخیم و خوش خیم کبد کمک کند.

همچنین اگر بیماران دچار ضایعات کبدی شده باشند و یا کبد به بیماری هایی از جمله کبد چرب و سیروز کبدی مبتلا شده باشند، سونوگرافی می تواند بهترین روش تشخیصی باشد. در این روش به جای استفاده از اشعه های مضر، از امواج صوتی استفاده می شود. رادیولوژیست بر طبق تصاویری که مشاهده می کند، نتایج سونوگرافی کبد را برای پزشک گزارش می دهد.

کاربرد سونوگرافی کبد

در سونوگرافی کبد چندین مورد مهم قابل شناسایی و ارزیابی است:

• بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز.
• مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد یا طحال.
• کمک به پزشکان برای فهمیدن علت و روند پیشرفت بیماریهای کبد.
• مشاهده و ارزیابی روند درمان.
• مشاهده آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف.
• بررسی علت هر درد غیر قابل تشریح.

چه زمانی پزشک سونوگرافی کبد را توصیه می کند؟

معمولا در زمان مشاهده علائمی که در ادامه بیان می شود، پزشک سونوگرافی کبد تجویز می کند. می توان از دستگاههای سونوگرافی کلینیکی یا سونوگرافی جیبی برای بررسی موارد زیر استفاده کرد.

• درد شکم
• بزرگی و تورم شکم به صورت غیر عادی
• آزمایش خون غیر طبیعی مربوط به کبد
• بزرگی کبد
• جهت بیوپسی کبد

آمادگی قبل از سونوگرافی کبد

لازم است بیمار از شب قبل از انجام سونوگرافی ناشتا باشد. به طوری که شب قبل و صبح روز انجام سونوگرافی لازم است غذا نخورید. همچنین بیمار روز قبل از انجام سونوگرافی از مصرف غذاهای چرب خودداری کند. با این حال مصرف مایعات مانند آب، آبمیوه و چای مانعی ندارد.

روش انجام سونوگرافی کبد

جهت سونوگرافی از بافت کبد ، پزشک از شما می خواهد دراز بکشید و پس از استعمال ژل جهت افزایش کیفیت عبور امواج روی پوستتان روند کار را آغاز می کند. برای این کار، کنسول سونوگرافی با نام ترانس دو سر را روی شکم شما به آرامی فشار داده و حرکت می دهد. امواج به رایانه دستگاه مخابره شده و با آنالیز داده ها تصاویری به دست می آید.

تفسیر نتایج سونوگرافی کبد

این روش تشخیصی می تواند تصاویری از آناتومی و وجود ناهنجاری های کامل را در کبد نشان دهد. پزشکان برای تمایز بین کیست هایی که از مایعات پر شده اند و یا توده های جامد بدخیم، به سونوگرافی کبد نیاز پیدا می کنند. در نتایج روش سونوگرافی رادیولوژیست ها آنچه را که در تصاویر مشاهده می کنند، می نویسند. به طور کلی بیماری های زیر با کمک سونوگرافی کبد مشخص می شوند:

• وجود توده های بدخیم یا کلسیفیکاسیون

وجود توده های توپر حاوی سلول و جریان خون می تواند نشانه ای از وجود سرطان کبد است. توده های متصل (ندول)، کلسیفیکاسیون و یا بافت های نواری شکل می توانند نشانه ای از وجود توده های بدخیم سرطانی باشند. رادیولوژیست تصویر و توده هایی را که در آن دیده می شود، از نظر جریان خون و یا تو پر بودن یا حاوی مایع بودن بررسی می کند.

• مشاهده توده های خوش خیم

برخی از توده ها کیستیک و پر از مایعات هستند که به عنوان توده های خوش خیم و بی خطر شناخته شده اند. سونوگرافی با کنتراست یکی از جدیدترین روش ها برای تشخیص بیماری های کبدی است. در این روش به داخل ورید ماده حاجب تزریق می شود. این روش به تصویربرداری و قدرت تشخیص رادیولوژیست در توده های بدخیم و خوش خیم کمک زیادی می کند.

• درجه بندی کبد چرب

رادیولوژیست ها می توانند با کمک تصاویری که از این روش تشخیصی بدست می آورند، گرید کبد چرب بیماران را هم تشخیص دهند. در این اختلال تجمع چربی می تواند باعث بروز التهاب و مرگ سلولی و ایجاد بافت اسکار شود و در صورتی که بافت اسکار ایجاد شده درمان نگردد می تواند منجر به فیبروز کبدی شود که در این اختلال جریان خونرسانی به کبد کاهش پیدا می کند و بافت اسکار تشکیل می شود. عدم درمان فیبروز کبدی باعث بروز سیروز کبدی، نارسایی کبدی و سرطان کبد خواهد شد. رادیولوژیست ها برای درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی، از اعداد و علائم زیر استفاده می کنند:

1. F0: این عدد در درجه بندی نشان می دهد کبد فرد سالم است و هیچ نشانه ای از وجود توده و یا فیبروز یا چربی در آن دیده نمی شود.
2. F1 یا گرید 1 (NASH): ساده ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می گردد.
3. F2 یا گرید 2: در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت تر و پیچیده تر می شود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
4. F3 یا گرید 3: این علامت نشانه فیبروز شدید کبد است. این گرید کبد چرب به اسکار فیبروز در اطراف سلول های کبد و رگ های خونی اشاره دارد. البته میزان آن زیاد نیست و قسمت های از کبد برای عملکرد طبیعی آن سالم است.
5. F4 یا گرید 4: به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری، پیوند کبد برای فرد احتیاج می شود.

عوارض جانبی سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد، روش ایمن برای بررسی بیمار و دریافت تصاویر حیاتی بدون خطر ابتلا به اشعه است.

نسخه اصلی مطلب تفسیر نتایج سونوگرافی کبد را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---