الاستیستی یا سفتی (Stiffness) خصوصیت بیولوژیک و مکانیکی یک بافت نرم است که بستگی به اجزای مولکولی و ساختمان داخلی آن دارد. سفتی بافت (Tissue Stiffness) ارگان های بدن انسان با پروسه های فیزیولوژیک و پاتولوژیک آنها ارتباط دارد. الاستوگرافی یکی از روش های جدید و بسیار کاربردی است که امروزه برای تشخیص توده های سرطانی مختلف در نقاط متفاوت بدن از این روش جدید و نوین استفاده می کنند. نام دیگر الاستوگرافی، ارتجاع نگاری نیز می گویند. با استفاده از روش الاستوگرافی پزشک می تواند میزان نرمی و سفتی بافت را مشخص نماید. بافت توده های سرطانی نسبت به سایر بافت های سالم بدن بافتی سفت تر دارند. الاستوگرافی یکی از جدیدترین روش های تصویربرداری سونوگرافی در دنیای امروز برای تعیین بافت های سرطانی پستان، کبد، تیروئید و پروستات استفاده می شود. این روش یکی از روش های غیر مداخله ای و همچنین غیرتهاجمی برای تشخیص توده های سرطانی است. در تکنیک الاستوگرافی در واقع اطلاعات کمی و کیفی بیشتری برای تشخیص پاتولوژی ضایعات به دست می آید و در نتیجه در بسیاری موارد از انجام نمونه برداری جلوگیری می شود.

روش انجام الاستوگرافی

جابجایی نسبی بافت، داده پایه مورد استفاده در الاستوگرافی می باشد که به کمک امواج فراصوت صورت می پذیرد. در این روش، میدان جابجایی ابتدا از تصویر بافت اصلی تهیه شده و سپس پس از اعمال اندکی تحریک مکانیکی با تصویر قبل از تحریک مکانیکی، مقایسه می شود. بر اساس نحوه ایجاد تحریکات مکانیکی در بافت، الاستوگرافی با امواج فراصوت به الاستوگرافی استاتیک، دینامیک، موج برشی و غیرفعال تقسیم بندی می شوند. در نوع استاتیک، به دلیل وابستگی به نحوه اعمال نیرو به بافت و مهارت پزشک، نتایج قابل استناد نیست.

در نوع دینامیک حرکت بافت توسط لرزاننده خارجی به صورت ممتد انجام می شود که برای جلوگیری از تداخل تحریکات باید از سیستم های تصویربرداری سریع بهره گرفت که پرهزینه می باشد. الاستوگرافی مبتنی بر موج برشی که امروزه به عنوان روش غالب در سیستم های الاستوگرافی استفاده می شود، مانند روش دینامیکی دارای لرزاننده خارجی بوده ولی چون تحریک به صورت لحظه ای اعمال می شود، مشکل تداخل تحریکات را ندارد. الاستوگرافی غیر فعال، از حرکات فیزیولوژیکی بدن برای اعمال نیرو به بافت استفاده می شود

در اغلب تکنیک های الاستوگرافی سختی بافت بر پایه یکی از این دو روش به دست می آید:

1. با اعمال فشار توسط نیروی امواج صوتی بافت سخت تر (ضایعه) کمتر از بافت های نرم طبیعی تغییر شکل می دهد.
2. امواج صوتی سریع با سرعت بیشتری از میان بافت سخت تر به نسبت بافت نرم عبور می کند.

استفاده از تکنیک الاستوگرافی به تشخیص دقیق تر توده های بافتی و تشخیص جنس آنها کمک می کند که درنتیجه از انجام نمونه برداری و بیوپسی در موارد زیادی جلوگیری می کند و به تشخیص دقیق تر بیماری ها کمک زیادی می نماید.

انواع الاستوگرافی

• الاستوگرافی سونوگرافی (فیبرواسکن)، با استفاده از دستگاه سونوگرافی و امواج صوت برای اندازه گیری سختی بافت استفاده می کند.
• MRE (الاستوگرافی رزونانس مغناطیس Magnetic Resonance Elastography) نامی است که برای تکنیک الاستوگرافی در نظر گرفته شده است که در MRI با استفاده از مغناطیس بسیار قدرتمند امواج رادیویی مقدار سفتی بافت را نمايش مي دهد.

تشخیص غیرتهاجمی سرطان ها با الاستوگرافی

• الاستوگرافی پروستات یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای تشخیص تغییرات سفتی در بافت پروستات و شناسایی نواحی مشکوک به سرطان استفاده می شود.
• الاستوگرافی پستان یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای تشخیص توده ها و بررسی خوش خیم یا بدخیم بودن آن ها از طریق اندازه گیری سفتی بافت پستان استفاده می شود.
• الاستوگرافی غدد بزاقی برای ارزیابی و تشخیص توده ها و تغییرات سفتی در بافت غدد بزاقی به کار می رود و می تواند در شناسایی بیماری های خوش خیم و بدخیم مؤثر باشد.
• الاستوگرافی کبد یک روش تصویربرداری است که برای ارزیابی فیبروز و سفتی بافت کبد به منظور تشخیص بیماری هایی مانند سیروز و هپاتیت استفاده می شود.

موارد منع انجام الاستوگرافی

این روش ممکن است برای افرادی که دستگاه فلزی در بدن خود قرار دارند مناسب نباشد. این دستگاه ها شامل ضربان سازها، دریچه های مصنوعی قلب، پمپ های تزریق و ایمپلنت ها می باشد. انواع تاتوهایی که حاوی فلز هستند نیز ممکن است در طول تست مشکلاتی را ایجاد نمایند.

مزایای الاستوگرافی

• تکنیک های تصویربرداری غیرتهاجمی هستند که در معرض تابش یونیزان نیستند.
• تشخیص سریع بیماری کبد، مانند فیبروز (اسکار در کبد)
• بخش بیشتری از کبد را نسبت به نمونه برداری ارزیابی می کند و می تواند به پیش بینی خطر برخی از عوارض کبدی، مانند تجمع مایعات در شکم (آسیت) کمک کند.
• تفكيك توده های سخت و نـرم در طـول انجـام عمـل بافت برداری
• تصويربرداري داخل وريدي
• تصوير كردن ساختار پلاك شـرياني
• بررسـي تغييرات غيرطبيعي ناشي از ايجاد تومور در زيـر سـطح پوسـت
• بررسـي تـشكيل بافـت همبنـد در زمـان التيـام يـافتن زخـم و تـصوير نمـودن ساختارهاي مصنوعي شبيه بافـت برخـي كاربردهـاي بـاليني محتمـل از تكنيك الاستوگرافي نوري می باشند.

عوارض الاستوگرافی

• در صورت رعایت نکات ایمنی به درستی، این روش خطری برای بیماران عادی ندارد.
• در صورت استفاده از داروهای آرام بخش، خطر دوز بالای آنها وجود دارد. اگرچه عوامل حیاتی بیماران همواره بررسی می شود.
• وجود میدان های مغناطیسی در این روش به تنهایی مضر نیست؛ اما این میدان ها می تواند در عملکرد دستگاه های پزشکی کاشته شده اختلال ایجاد کنند.
• فیبروز سیستمیک کلیوی یک عارضه ناشناخته و نادر است که بر اثر تزریق کنتراست گادولینیوم (حاجب) است. این عارضه معمولاً در بیماران جدی کلیوی اتفاق می افتد. البته پزشک باید پیش از تزریق ماده حاجب، عملکرد کلیه را بررسی کند.
• در صورت استفاده از ماده حاجب، احتمال بروز واکنش آلرژیک بسیار ناچیز است. چنین واکنش هایی معمولاً خفیف بوده و با دارو کنترل می شوند.
• الاستوگرافی فراصوت (UR) نیز هیچ اثر مضر شناخته شده ای بر روی انسان ندارد.

نسخه اصلی مطلب الاستوگرافی چگونه انجام میشود؟ را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---