غدد آدرنال دو غده کوچک در بالای کلیه ها هستند که هر کدام حدود ۵ گرم وزن دارند و طول آنها حدود ۴ تا ۶ سانتیمتر می باشد و علی رغم سایز کوچک، نقش مهمی در فعالیت های مختلف بدن از تنظیم فشارخون گرفته تا ترشح هورمون های جنسی و باروری دارند. غدد فوق کلیوی (آدرنال)، غددی درون ریز بر روی کلیه ها هستند که وظیفه ترشح منظم هورمون هایی مانند کورتیزول، آلدوسترون و آدرنالین را بر عهده دارند. عملکرد درست این غدد نقش مهمی در انجام وظایفی چون کنترل فشار خون، ضربان قلب، تولید هورمون های جنسی و تنظیم چربی دارد.

عمده اختلالات مربوط به این ارگان ها ناشی از تولید کم یا زیاد این هورمون های جنسی و یا ایجاد تومور در این غدد است. یکی از روش های تشخیص بیماریهای غدد آدرنال، سونوگرافی می باشد. در سونوگرافی، امواج فراصوتی را به غده آدرنال می فرستند که تصویری بر روی مانیتور ایجاد می شود که هر گونه عارضه غیرعادی را نشان می دهد. دستگاهی به نام مبدل، امواج صوتی را ایجاد می کند که از بافت ها منعکس می شود. الگوی پژواک امواج صوتی توسط مبدل تشخیص داده شده و توسط کامپیوتر تجزیه و تحلیل می شود تا تصویری از این بافت ها ایجاد شود.

اختلالات آدرنال

شرایط مختلفی مربوط به غدد فوق کلیوی وجود دارد که برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:

• بیماری آدیسون: که به آن نارسایی آدرنال نیز می گویند. در این اختلال، بدن شما کورتیزول و یا آلدوسترون کافی تولید نمی کند.
• سندرم کوشینگ: در این اختلال، سطح کورتیزول شما بسیار بالاست. این اصطلاح را می توان در مواردی به کار برد که دوزهای زیادی از استروئیدها برای درمان برخی شرایط پزشکی داده می شود.
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال: این اصطلاح به شرایط ژنتیکی اشاره دارد که در آن غدد فوق کلیوی شما قادر به تولید کورتیزول نیستند. در نتیجه ACTH افزایش می یابد. بسته به نقص ممکن است سطوح بالاتری از هورمون مردانه ایجاد شود.
• سرکوب غده آدرنال: این یک نوع نارسایی آدرنال است که به منابع خارجی کورتیزول یا هورمون های مصنوعی مرتبط مانند پردنیزون یا دگزامتازون مربوط می شود.
• هیپرآلدوسترونیسم: اگر این بیماری را دارید، بدن شما مقدار زیادی آلدوسترون تولید می کند که می تواند منجر به افزایش فشار خون و کاهش پتاسیم شود.
• ویریلیزاسیون: این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که بدن شما بیش از حد هورمون های جنسی مردانه تولید می کند و فقط در زنان یا پسران قبل از بلوغ ظاهر می شود.

همچنین شرایط غدد فوق کلیوی مربوط به رشد (تومور) وجود دارد، نظیر:

• تومورهای غده فوق کلیوی: تومورها می توانند برون ده هورمون را مختل کنند؛ اما معمولاٌ غیر سرطانی هستند.
• کارسینوم قشر آدرنال: این وضعیت نادر به شکل گیری سرطان در لایه بیرونی غده فوق کلیوی اشاره دارد.
• فئوکروموسیتوم: اگر این بیماری را دارید، غدد شما بیش از حد اپی نفرین و نوراپی نفرین تولید می کنند که می تواند فشار خون را افزایش دهد یا قلب شما را به تپش بیاندازد.
• تومورهای هیپوفیز: رشد غیر طبیعی در غده هیپوفیز می تواند با ایجاد اختلال در میزان هورمون های ساخته شده توسط غدد فوق کلیوی، باعث ایجاد شرایط غده فوق کلیوی شود. تومورهای مولد ACTH باعث بیماری کوشینگ می شوند. اگر تومورها به اندازه کافی بزرگ باشند، ممکن است روی سلول های هیپوفیز طبیعی فشار بیاورند و باعث کمبود ACTH و نارسایی ثانویه آدرنال شوند.

علائم اختلالات آدرنال

علائم اختلالات غده آدرنال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرگیجه
• خستگی بیش از حد
• فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
• تعریق
• حالت تهوع
• استفراغ
• میل شدید به نمک
• کاهش قند خون
• دوره های نامنظم
• لکه های تیره پوستی
• درد عضلات و مفاصل
• افزایش یا کاهش وزن

به طور معمول، علائم اختلالات غده آدرنال با شدت کم آغاز می شوند. با گذشت زمان، این علائم بدتر می شود و تکرار آن افزایش می یابد. اگر شما هر یک از این علائم را مکرراً تجربه کردید، به پزشک خود مراجعه نمایید.

مزایای سونوگرافی آدرنال

1. عدم استفاده از اشعه ایکس در این روش سونوگرافی باعث می شود که بیمار از مضرات احتمالی اشعه ایکس در امان باشد.
2. این روش قابل تکرار است.
3. نسبت به سایر روش ها کم هزینه تر است.
4. با استفاده از این روش، اطلاعات آناتومیک خوبی در مدت زمان کوتاه از کلیه ها به دست می آید.
5. در این روش تصویربرداری به مواد کنتراست زای درون وریدی نیازی نیست.
6. در زنان باردار بهترین روش تشخیص و شناسایی محسوب می شود.

نحوه انجام سونوگرافی آدرنال

برای انجام این اسکن، بیمار باید بر روی یک تخت دراز کشیده و ناحیه کلیه خود را در معرض دید سونوگرافیست قرار دهد. سونوگرافیست کمی ژل التراسونیک را روی پوست محل مورد نظر ریخته و مبدل کوچک سونوگرافی که دارای فرکانس کمتر اما عمق نفوذ بیشتری است را بر روی آن حرکت می دهد تا تصاویری از غدد آدرنال بر روی مانیتور رایانه ظاهر شود.

عوارض سونوگرافی آدرنال

هیچ گونه شواهدی وجود ندارد که نشان دهد تماس با امواج فراصوت در حد مورد استفاده در سونوگرافی، عوارض زیستی خطرناکی برای بیماران یا کاربران دستگاه دارد.

هزینه سونوگرافی آدرنال

هزینه سونوگرافی غدد فوق کلیوی با توجه به عواملی مانند ناحیه مورد نظر برای سونوگرافی، دستگاه های مرکز تصویربرداری، منطقه جغرافیایی و نوع بیمه تعیین می شود.

نسخه اصلی مطلب تشخیص بیماریهای غده فوق کلیوی با سونوگرافی آدرنال را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---