طولانی ترین اندام در بدن، روده ها هستند. غذایی که می خوریم برای هضم کامل و یا دفع به کمک حرکات روده ای در طول آن حرکت می کند. در نهایت بخشی از مواد غذایی که می خوریم توسط سلول های پوششی روده کوچک جذب شده و باقی مواد در روده بزرگ به صورت مدفوع درآمده و دفع می شوند. اگر عامل و یا عواملی از حرکت مواد غذایی در طول روده کوچک و یا بزرگ جلوگیری کنند، بیماری انسداد روده به وجود می آید. انسداد روده ها یک نوع بیماری مهم و تهدید کننده زندگی است که باید آن را جدی بگیریم.

درمان مؤثر در انسداد روده بستگی به تشخیص سریع و دقیق برای بیمارانی دارد که نیاز به مداخلات درمانی اولیه دارند. تشخیص انسداد روده بر اساس تصویر بالینی سونوگرافی به عنوان قدم اول در درمان بیماری می باشد. سونوگرافی یکی از ابزارهای حساس و دقیق برای تشخیص مشکلات شکمی است. در این روش با به کارگیری امواج فراصوت برای بررسی سلول های سرطانی در داخل روده استفاده می شود. امواج توسط یک کامپیوتر به تصویری روی صفحه نمایش تبدیل می شوند.

دلایل انسداد روده

شایع ترین علت انسداد روده در افراد بالغ عبارت است از

• چسبندگی روده: چسبندگی روده شامل نوارهای فیبری در حفره شکمی می باشد که در نتیجه جراحی شکم یا لگن ایجاد می شوند.
• سرطان کولون

سایر علل احتمالی در مورد بیماری انسداد روده عبارت است از

• فتق
• بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون
• دیورتیکولیت شرایطی که در آن کیسه های کوچک ایجاد شده در مسیر گوارشی ملتهب یا عفونی می شود.
• پیچ خوردن کولون یا ولولوس
• مدفوع به هم چسبیده
• انسداد روده در کودکان عمدتاً به دلیل پیچ خوردن روده می باشد.

در برخی موارد انسداد کاذب روی می دهد که به آن ایلئوس پارالیتیک یا فلجی گفته می شود. انسداد کاذب می تواند نشانه ای از انسداد روده باشد؛ اما شامل انسداد فیزیکی نمی شود. در انسداد فلجی ماهیچه ها یا عصب مسئول در تنظیم انقباضات روده مختل می شوند و به این ترتیب حرکت غذا و مایعات در سیستم گوارشی متوقف می شود. عصب فلجی می تواند هر بخشی از روده را درگیر کند. علل ایجاد انسداد فلجی عبارت است از:

• جراحی در شکم یا لگن
• عفونت
• مصرف برخی داروها که بر ماهیچه ها و اعصاب تأثیر می گذارند از جمله آنتی دپرشنت های سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین و ایمی پرامین و داروهای اپیوئیدی مانند هیدروکودن.
• وجود اختلال عصبی یا ماهیچه ای مانند بیماری پارکینسون

فاکتورهای خطر انسداد روده

بیماری ها و شرایطی که می تواند احتمال انسداد روده را افزایش دهد عبارت است از:

• جراحی در ناحیه شکم یا لگن که اغلب با ایجاد چسبندگی روده همراه می باشد و چسبندگی روده شایع ترین علت انسداد روده محسوب می شود.
• بیماری کرون که سبب ضخیم شدن دیواره روده و باریک شدن مسیر عبور غذا می شود.
• وجود سرطان در ناحیه شکمی
• علائم انسداد روده
• نفخ شدید
• درد شکم
• کاهش اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع
• یبوست
• اسهال
• گرفتگی شدید شکم
• تورم شکم

عوارض انسداد روده

انسداد روده در صورت عدم درمان می تواند عوارض مرگ باری را به دنبال داشته باشد:

1. از بین رفتن بافت روده: انسداد روده می تواند جریان خون تأمین کننده بخش های مختلف روده را قطع کند و فقدان خونرسانی به بخش های روده منجر به مرگ بافت روده می شود. مرگ بافت، پارگی در دیواره روده و عفونت را به دنبال خواهد داشت.
2. عفونت: پریتونیت اصطلاح پزشکی است که به عفونت داخل حفره شکمی ارتباط دارد. پریتونیت عارضه ای مرگ بار می باشد که باید فوراً تحت درمان قرار گیرد. پریتونیت یکی از عوارض انسداد روده می باشد.

انواع روش های تشخیص انسداد روده

آزمایشات و روش های تشخیصی برای برسی انسداد روده عبارت است از:

• معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا سابقه فیزیکی و علائم بیمار را در نظر خواهد داشت. سپس برای ارزیابی موقعیت معاینه فیزیکی را انجام می دهد. در صورت تورم در شکم و یا وجود نواحی حساس به لمس در شکم پزشک به وجود احتمال انسداد روده مشکوک خواهد شد. پزشک با استفاده از استتوسکوپ صدای روده را گوش خواهد داد.
• اشعه ایکس: برای تأیید تشخیص انسداد روده پزشک استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس را در نظر خواهد داشت؛ اما باید توجه داشت برخی موارد انسداد روده با استفاده از چنین تصویربرداری های معمولی قابل رؤیت نمی باشد.
• سی تی اسکن: سی تی اسکن روشی است که طی آن با استفاده از اشعه ایکس تصویر برداری از زوایای مختلف انجام می شود تا تصویر چند وجهی ایجاد شود. این تصاویر در مقایسه با عکس برداری های معمول جزئیات بیشتری را نشان می دهند.
• سونوگرافی: در صورت انسداد روده در کودکان استفاده از سونوگرافی روش ارجح تشخیصی می باشد.
• انما باریم یا هوا: انما باریم یا هوا عکس برداری از کولون را تقویت می کند. در طول انجام این روش پزشک هوا یا باریم مایع را از طریق رکتوم وارد کولون می کند. در موارد پیچ خوردگی روده در کودکان انما باریم یا هوا می تواند مشکلات انسداد روده را برطرف کند و در این شرایط نیازی به دریافت درمان های بیشتر نخواهد بود.

کاربرد سونوگرافی در تشخیص انسداد روده

سونوگرافي به عنوان یکی از ابزارهای حساس و دقیق برای تشخیص انسداد و مشکلات موجود در روده ها می باشد. داخل معده و روده را نمیتوان در شرایط عادی دید؛ ولی در برخی بیماریها متخصص سونوگرافی با انجام مانورهای خاص قادر است تا جدار معده و روده ها و ضخامت آنها را مورد بررسی قرار دهد. اسکن های سونوگرافی به طور معمول در هنگام وجود انسداد، یک ناحیه پیچیده در روده را نشان می دهند.

مزایای سونوگرافی

• اسکن اولتراسوند یا همان سونوگرافی روشی غیر تهاجمی است.
• سونوگرافی به طور گسترده ای در دسترس است. استفاده از آن آسان بوده و هزینه کمتری نسبت به سایر روش های تصویربرداری دارد.
• تصویربرداری با سونوگرافی بسیار بی خطر است و از اشعه در آن استفاده نمی شود.
• اسکن اولتراسوند تصویری واضح از بافت های نرم ارائه می دهد که در تصاویر اشعه ایکس به خوبی نشان داده نمی شوند.
• سونوگرافی، تصویربرداری در زمان واقعی را فراهم می کند و آن را به ابزاری مناسب برای هدایت روشهای کم تهاجمی مانند بیوپسی سوزن و استنشاق مایعات تبدیل می کند.

نحوه انجام سونوگرافی روده

در سونوگرافی امواج فراصوت به کار گرفته می شوند تا سلول های سرطان داخل روده بررسی شوند. روش های متفاوتی برای تشخیص سرطان روده با سونوگرافی وجود دارد که مهم ترین آنها سونوگرافی شکمی و سونوگرافی اندورکتال است.

1. سونوگرافی شکمی: برای این آزمایش یک تکنسین، مبدل را بر روی پوست شکم شما حرکت میدهد. این آزمایش میتواند تومورهای کبد، کیسه صفرا، پانکراس یا جاهای دیگر شکم را بررسی کند؛ اما نمیتواند تومورهای روده بزرگ را بررسی کند.
2. سونوگرافی اندو رکتال: در این روش از مبدل مخصوصی استفاده می شود و مبدل را داخل روده می کنند. از این طریق دیواره رکتوم دیده می شود و میزان گسترش سرطان در روده یا رسیدن سلول های سرطانی به اندام های دیگر قابل مشاهده است.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی روده

• اگر دارویی مصرف می کنید باید پزشک خود را مطلع سازید.
• 7 تا 10 روز قبل از این سونوگرافی باید مصرف آسپرین قطع شود؛ چراکه جزء داروهای رقیق کننده خون محسوب می گردد و در حین سونوگرافی ممکن است برای بیمار مشکلاتی را ایجاد کند.
• اگر بیمار، حساسیتی نسبت به لاتکس داشته باشد، حتماً باید این موضوع را به پزشک گزارش دهد.
• برای انجام سونوگرافی باید حتماً روده و مثانه بیمار تخلیه شود؛ چراکه تصویربرداری با وجود مدفوع می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
• 1 تا 4 ساعت قبل از سونوگرافی، پزشک دارویی را برای تخلیه روده به بیمار تجویز می نماید.
• 1 تا 4 ساعت قبل از این نوع سونوگرافی باید خوردن و آشامیدن اجتناب شود.

آیا سونوگرافی روده عوارض دارد؟

در سونوگرافی سرطان روده هیچگونه ریسک تابش اشعه های رادیواکتیوی به همراه ندارد. در سونوگرافی رکتال اغلب افراد در حین انجام آزمایش از قرار گرفتن مبدل در مقعد خود کمی احساس ناراحتی می کنند. در صورتی که نسبت به لاتکس حساسیت دارید این موضوع را با متخصص سونوگرافی در میان بگذارید؛ زیرا برای قرار دادن مبدل سونوگرافی در مقعد روی آن را با روکشی از جنس لاتکس می پوشانند.

هزینه سونوگرافی روده

هزینه سونوگرافی با توجه به عواملی مانند دستگاه های مرکز تصویربرداری، منطقه جغرافیایی، مهارت پزشک و نوع بیمه تعیین می شود.

نسخه اصلی مطلب تشخیص التهاب و انسداد روده با سونوگرافی را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---