ملاسما یا همان لکه هایی با طیف رنگی خاکستری - قهوه ای بر روی صورت يکي از مشکلات رایج پوستی است که غالباً گونه ها، پل بيني، پيشاني، چانه و بالای لب بالایی را درگیر می کند. با این وجود لک های پوستی که رنگ تیره تری دارند؛ معمولاً روی گونه ها ظاهر می شوند. البته پيشاني يکي از شايع ترين نقاط بروز ملاسما می باشد. همچنين اين لک ها ممکن است بر روي قسمت هايي از بدن که بيشتر در معرض نور آفتاب قرار مي گيرند، مانند مچ و ساعد دست و گردن نيز دیده شوند.

افراد مستعد ابتلا به ملاسما

این عارضه پوستی با احتمال بسیار بیشتری در زنان شایع است و به نسبت، مردان، کمتر به ملاسما مبتلا خواهند شد. به طوری که فقط ۱۰% از افرادی که به ملاسما مبتلا می شوند؛ مرد هستند. همچنین ایجاد لک صورت در زمان بارداری بسیار متداول است که طبق تحقیقات انجام شده، به نظر می رسد هورمون ها عامل اصلی بروز ملاسما در دوران بارداری می باشند.

مورد دیگری که با افزایش احتمال بروز ملاسما همراه است؛ رنگ پوست می باشد. لک صورت در افرادی که پوست تیره ای دارند از جمله اغلب مردمی که در کشورهای آمریکای لاتین، شمال آفریقا، آسیا، هندوستان، خاورمیانه و حوزه دریای مدیترانه زندگی می کنند، بیشتر دیده می شود. همچنین افرادی که یکی از خویشاوندان خونی آن ها قبلاً به ملاسما مبتلا شده است، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علائم ملاسما

علائم قابل رؤیت ملاسما شامل ایجاد لک هایی به رنگ قهوه ای یا خاکستری مایل به قهوه ای در نواحی گونه ها، پیشانی، پل بینی، قسمت بالای لب بالایی و چانه است. همان طور که گفته شده؛ در برخی از افراد این لک ها بر روی ساعد و مچ دست یا روی گردن ظاهر می شوند؛ که البته با شیوع کمتری همراه است. ملاسما جز ایجاد لک و تغییر رنگ بر روی پوست، عارضه قابل احساس یا مشاهده دیگری ندارد اما بسیاری از افراد از ظاهری پوست خود با این لک ها، احساس عدم رضایت دارند و در پی رفع و درمان این لکه ها می باشند.

عوامل ایجاد ملاسما

اینکه چه عواملی باعث ایجاد ملاسما می شود، هنوز به درستی مشخص نیست. احتمالاً این عارضه هنگامی به وجود می آید که سلول های تولیدکننده رنگ در پوست بدن (ملانوسیت ها) مقدار رنگ بیش از حد تولید کنند. با این وجود طبق تحقیقات به عمل آمده، عوامل زیر در ایجاد ملاسما بی تأثیر نمی باشند.

1. رنگ پوست

افرادی که رنگ پوست آن ها تیره باشد، بیشتر در معرض ابتلا به ملاسما قرار دارند، زیرا میزان ملانوسیت های فعال در پوست آن ها بیشتر از افراد دارای پوست روشن می باشد.

2. نور خورشید

نور ماوراءبنفش موجود در آفتاب باعث تحریک ملانوسیت ها می شود. در واقع حتی وقتی که ملاسما برطرف شده باشد، یک مواجهه کوتاه مدت با نور آفتاب می تواند باعث بازگشت مجدد آن شود. علت اینکه ملاسما در فصل تابستان غالباً شیوع بیشتری پیدا می کند نیز همین شدت بیشتر نور آفتاب است. همچنین نور آفتاب است که باعث می شود خیلی از افراد به طور مکرر دچار علائم لک صورت و ملاسما شوند.

3. تغییرات هورمونی

زنان باردار اغلب به ملاسما مبتلا می شوند. هنگامی که ملاسما در زنان باردار ایجاد شود، اصطلاحاً به آن کلوآسما یا ماسک بارداری می گویند. قرص های جلوگیری از بارداری و داروهای جایگزین هورمون ها نیز می تواند باعث تحریک و ایجاد ملاسما شود.

4. مواد آرایشی

کرم ها و محصولات محافظت از پوست که حساسیت پوستی ایجاد می کنند نیز می توانند باعث تشدید ملاسما شوند.

تشخیص ملاسما

در مورد اغلب بیماران، پزشک پوست می تواند تنها با نگاه کردن به پوست فرد، وجود بیماری ملاسما را تشخیص دهند. ممکن است پزشک برای آنکه به طور دقیق بداند که ملاسما تا چه عمقی از پوست نفوذ کرده است، پوست شما را در زیر نور وسیله ای به نام لامپ وود مشاهده کند.

در برخی از موارد ممکن است ملاسما نشانه هایی شبیه به عارضه های پوستی دیگر داشته باشد. در این گونه موارد ممکن است پزشک برای آنکه وجود ملاسما را تشخیص دهد، یک نمونه کوچک از پوست شما را بردارد. این روش را اصطلاحاً بیوپسی می نامند. پزشک متخصص پوست می تواند عمل بیوپسی را به طور سریع و ایمن در همان زمان ویزیت در داخل مطب انجام دهد.

ملاسما بر اساس ناحیه درگیر و اندازه و عمق درگیری تقسیم بندی می شود:

• ضایعات سروصورت، گونه ها، فک
• عمق ضایعات درپوست: اپی درم(سطحی)، درمال - مختلط
• عود و ماهیت بازگشت ملاسما درمان آن را دشوار می کند.

درمان ملاسما ترکیبی از هیدروکینون و ترکیبات لایه بردار و پیلینگ شیمیایی و لیزر درمانی است. لیزر الکساندرایت ضمن حذف موهای زائد می تواند باعث روشن شدن لک های پوست شود.

درمان ملاسما

لک های ناشی از ملاسما می تواند به خودی خود برطرف شود. این حالت غالباً در مواردی صورت می گیرد که یک محرک خارجی مانند بارداری یا قرص های جلوگيري از بارداری باعث ایجاد ملاسما شده باشد. به طوری که وقتی زنان وضع حمل می کنند یا مصرف قرص های جلوگیری از بارداری را متوقف می کنند، ملاسما به خودی خود برطرف می شود. در برخی از افراد، ملاسما تا سال های طولانی و یا حتی در تمام طول عمر وجود دارد.

تکنولوژی لیزر برای درمان ملاسما

امروزه پیشرفت تکنولوژی در زمینه ی لیزرها یک روش درمانی جدید برای ملاسمای درمال یا مختلط است و لیزرهایی چون Q SWITCH ND:YAG و Q SWITCH alexandrite و بسیاری از لیزرهای فرکشنال کاربرد دارند، انتخاب لیزر مناسب برای درمان ملاسما یک روش ارجح و حیاتی در درمان این بیماری است. اخیراً استفاده از لیزرها محدود به بیمارانی است که به درمان های موضعی یا پلینگ شیمیایی پاسخ نداده اند. بایستی بیمار بداند که به عنوان درمان نگهدارنده مناسب بایستی درمان برای جلوگیری از عود ملاسما استفاده شود.

لیزرهای کاربردی برای ملاسما

1. لیزر با نور سبز PDL با طول موج 510 نانومتر و نوعی دیگر از لیزر به نام Q S nd:yag با طول موج 532 نانومتر که دارای نفوذ کم و اثر در اپی درم می باشند که مناسب در درمان ملاسما های سطحی هستند.

2. لیزر با نور قرمز Q S-ALEXANDRITE با طول موج 755 و Q RUBY با طول موج 694 نانومتر که دارای نفوذ عمقی تر تا درم که برای ضایعات پیگمانته اپی درم، بدون ایجاد کبودی کاربرد دارند چون توسط هموگلوبین جذب نمی شوند.

از آنجا که طول موج سبز توسط هموگلوبین جذب می شود، لذا استفاده از این لیزرها امکان کبودی و قرمزی پوست را به دنبال دارد. اگرچه بعضی مواقع به علت ایجاد کبودی و التهاب احتمال تیره شدن پوست PIH وجود دارد. لیزرهای نزدیک به اینفرارد نسبت به دو نوع سبز و قرمز نفوذ عمقی تری به پوست دارند و این لیزرها در درمان افراد با پوست های تیره کاربرد دارند.

در این نوع لیزرها همانند فرکشنال CO2 نواحی میکروسکوپی متعددی از پوست دچار آسیب حرارتی می شود و قسمت عمده ای از پوست سالم می ماند تا نواحی آسیب دیده را ترمیم نمایند. نواحی آسیب دیده زخم شده و به صورت دبری می ریزند.( پوست اندازی می شود) در صورت انتخاب درجه مناسب احتمال پر رنگ به کمرنگ شدن پوست اندک است. استفاده از این لیزر در نواحی حساس مانند گردن با احتمال اسکار بسیار کمی همراه است. این لیزرها با لایه برداری سطحی قادر است کک و مک و لک های پوستی را کمرنگ نمایند و می توانند جهت ملاسما به کار روند.

اقدامات قبل از لیزر ملاسما

1. حساسیت به داروهای بی حسی یا سابقه مصرف دارو یا ایزوترتینوئین، تبخال و ...
2. استفاده از ترکیبات روشن کننده قبل و با فاصله معینی بعد از لیزر.
3. گرفتن عکس از بیمار قبل از درمان
4. دوری از آفتاب قبل و بعد از درمان
5. استفاده از عینک مخصوص بر اساس نوع لیزر

نسخه اصلی مطلب روشهای جدید لیزری در درمان ملاسما (لک های پوست صورت) را در سایت دکتر لادن ناظمی بخوانید.

---