سونوگرافی یک روش برای گرفتن تصاویر از اندام های داخلی بدن مانند کلیه ، کبد ، پروستات ، بیضه و مثانه و... می باشد . بر خلاف روش های دیگر تصویر برداری، در تکنولوژی سونوگرافی از امواج صوتی به جای تابش پرتو های رادیواکتیو استفاده می شود .امواج صوتی تصاویری را ایجاد می کنند که به پزشک شما اجازه می دهد تا اندازه، شکل، مکان و در برخی موارد جریان خون را در اندام مورد نظر بررسی کند؛ در ادامه به ارائه توضیحات بیشتر درارتباط با سونوگرافی اندام های کلیه ، مثانه و پروستات خواهیم پرداخت.

سونوگرافی کلیه

دلایل مختلی باعث میشود که بیمار هنگام رجوع به پزشک با توصیه او مبنی بر سونوگرافی مواجه شود . این دلایل می تواند تشخیص احتمالی عارضه هایی نظیر موارد گفته شده در پایین ، باشد.

• عفونت
• سنگ کلیه
• مسدود شدن کلیه ها
• تومورهای کلیه
• آبسه در کلیه
• کیست در کلیه
• ایجاد مایع در کلیه ها
• برای ارزیابی عملکرد کلیه در بیماران پس از پیوند
• راهنمای قرار دادن سوزن برای بیوپسی ها
• تخریب کیست ها یا آبسه ها
• قرار دادن یک نفروستومی یا یک لوله زهکشی در کلیه های شما

چه مواردی قبل از انجام سونوگرافی کلیه باید رعایت شوند؟

به طور کلی سونوگرافی کلیه نیاز به آمادگی خاصی مانند پرهیز غذایی یا مصرف دارو نیاز ندارد. تنها ممکن است نیاز داشته باشید قبل از انجام سونوگرافی آب بنوشید تا مثانه پر شود. البته ممکن است به تشخیص پزشک پیش از انجام سونوگرافی برای کاهش درد یا التهابات کلیه، داروی خاصی تجویز شود. بهتر است پیش از انجام سونوگرافی همه سوالات خود را پزشک مطرح کنید.
در ضمن توصیه میشود برای انجام سونوگرافی لباس راحت بپوشید زیرا تکنسین ها باید بر روی پوست شما ژل مصرف کنند که در هدایت امواج صوتی کمک می کند. ژل لباس های شما را لکه نمیکند ، اما می تواند چسبناک و ازار دهنده باشد.

سونوگرافی مثانه

سونوگرافی مثانه شامل ارزیابی حجم مثانه، اندازه گیری ضخامت دیوار آن و تعیین وجود سنگ ها و تومورهای مثانه است. سونوگرافی مثانه معمولا با مثانه پرانجام می شود.در بسیاری از موارد، پزشک سونوگرافى كليه و مثانه را باهم برای بیمار درخواست می کند ، در مردان سونوگرافى تعیین باقی مانده ادرار نیز ممکن است مورد بررسی قرار گیرد.

از پروب منحنی با فرکانس 5-3 مگاهرتز برای تصویر برداری در سونوگرافی مثانه استفاده می شود. فرکانس متوسط این پروب و سطح منحنی و وسیع آن امکان مشاهده تمام مثانه را فراهم می نماید. مثانه پر از مایع، امکان انتشار امواج صوتی را فراهم کرده و منجر به تشدید صوت در قسمت خلفی مثانه می شود.
یکی از شایع ترین دلیل های درخواست این سونوگرافی وجود علائم ادراری در بیماران است . از رایج ترین دلایل مراجعه عبارتند از :

• تکرر ادرار ( پر ادراری )
• سوزش ادرار
• درد در پهلو ها ( این درد ها می تواند ناشی از مشکلات کلیوی باشد )

در چنین مواردی پزشک هردو اندام کلیه و مثانه را از نظر مواردی چون اندازه ، ضخامت پارانشیم و نمای پارانشیم معاینه میکند و اگر در کلیه سنگ و یا ضایعه ای مانند کیست های کورتیکال ، کیست پاراپلویک ، توده های خوش خیم ، توده های بدخیم و یا تورم و هیدرونفروز وجود داشته باشد و یا با بررسی اندازه مثانه ، ضخامت جدار مخاطی و بررسی ضایعات مخاطی وجود سنگ در مثانه تشخیص داده شود ، روند درمانی مناسب را برای بیمار تجویز میکند .

سونوگرافی پروستات

در مردان سونوگرافی پروستات را می توان همراه با سونوگرافی کلیه و مثانه انجام داد . به طور کلی اندازه و ساختار پروستات در این سونوگرافی مورد بررسی قرار می گیرد تا در صورت وجود ندول، ضایعه و یا توده تشخیص داده شود . این آزمایش یکی از روش های تشخیصی دقیق و بی خطر است که در کمتر از یک ساعت انجام می شود و به پزشک اجازه می دهد ناهنجاری های پروستات را قبل از رسیدن به مرحله خطرناک و غیر قابل درمان تشخیص دهد و اقدامات درمانی را در خصوص آن انجام دهد.

کاربردهای سونوگرافی پروستات

سونوگرافی پروستات برای آزمایش غده پروستات و بافت های اطراف آن در مردان انجام می شود. در صورتی که بیمار شرایط زیر را داشته باشد:

• سن بیمار بالای چهل سال باشد
• در معاینات فیزیکی رکتال (مقعدی) ناهنجاری و موارد غیر معمول مشاهده شود.
• بیمار در معرض ریسک ابتلا به سرطان پروستات قرار داشته باشد.
• و همچنین دارای برخی از علائم زیر باشد که پزشک را متقاعد به انجام آزمایش سونوگرافی پروستات میکند:
• مشکلات در دفع ادرار
• مشاهده خون در ادرار
• وجود توده ها و بافت های اضافه در اطراف ناحیه مقعد
• نتایج غیر معمول در آزمایشات خون یا ادرار
• کاهش تعداد اسپرم ها در نتیجه آزمایشات باروری در مردان

علاوه بر این ، سونوگرافی پروستات می تواند به پزشک معالج برای برداشتن بافت نمونه، یا بیوپسی از پروستات کمک کند.

آمادگی برای انجام سونوگرافی پروستات

• برای انجام سونوگرافی پروستات لازم نیست اقدام خاصی صورت گیرد تنها لازم است بعضی نکات که پزشک آنرا پیش از انجام معاینه توصیه میکند رعایت شود. این نکات ممکن است مواردی از جمله:
• خالی بودن معده از چند ساعت پیش از آزمایش سونوگرافی (پرهیز از خوردن غذا از چند ساعت قبل و مصرف ملین ها برای خالی شدن محتویات روده)
• خودداری از مصرف داروهای گشاد کننده ی عروق از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا آسپرین از یک هفته قبل از انجام تست
• مصرف داروی های آرام بخش از جمله مسکن یا لورازپام (آتیوان) که برای شما تجویز شده است.

مراحل انجام سونوگرافی چگونه است؟

در هر سه روش سونوگرافی گفته شده ، برخی اقدامات به طور مشابهی انجام میشوند. این اقدامات نظیر دراز کشیدن روی تخت معاینه ، پوشیدن لباس راحت ، مالیدن ژل بر محل مورد نظر و تصویر برداری از آن توسط تکنسین با استفاده از پروب دستگاه می باشد.

آیا سونوگرافی خطرناک است؟

سونوگرافی یک روش دقیق و مطمئن برای تشخیص ناهنجاری های ناحیه پروستات و مجاری ادراری می باشد و بدلیل عدم استفاده از پرتوهای رادیو اکتیو هیچ گونه خطر و عوارضی به همراه ندارد. این آزمایش در بسیاری از مراکز سونوگرافی و رادیولوژی در بیمارستان ها و مراکز خصوصی انجام می شود و هزینه به مراتب کمتری از روش های دیگر تصویر برداری مانند سی تی اسکن دارد.

نسخه اصلی مطلب سونوگرافی همزمان کلیه ها مجاری ادراری و پروستات را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---