بیماری بارداری خارج رحمی (Ectopic Pregnancy) یکی از موارد اورژانسی در پزشکی زنان و زایمان است که نیاز به تشخیص سریع و دقیق دارد. در این نوع بارداری، تخمک بارور شده به جای جای گیری در رحم، در یکی از لوله های فالوپ یا دیگر نقاط خارج از رحم کاشته می شود. عدم تشخیص به موقع و مناسب این وضعیت می تواند منجر به عوارض جدی و حتی تهدیدکننده حیات برای مادر شود. از این رو، استفاده از روش های تصویربرداری به ویژه سونوگرافی، به عنوان یک ابزار کلیدی در تشخیص و مدیریت بارداری خارج رحمی بسیار اهمیت دارد. سونوگرافی به عنوان یک روش غیرتهاجمی و دقیق، به پزشکان امکان می دهد تا بارداری خارج رحمی را در مراحل ابتدایی شناسایی کرده و اقدامات درمانی لازم را در کوتاه ترین زمان ممکن انجام دهند. این مقاله به بررسی نقش و اهمیت سونوگرافی در تشخیص بارداری خارج رحمی می پردازد و به ارائه یافته های پژوهشی و تجربی در این زمینه می پردازد.

بارداری خارج رحمی چیست؟

در فرایند بارداری طبیعی تخمک لقاح یافته به سمت رحم منتقل می شود و در دیواره ی رحم مستقر می شود و فرایند رشد را در دیواره ی رحم طی می کند . در باردری خارج رحمی تخمک به دلیل آسیب در اثر التهاب و یا تغییر شکل ، در خارج از رحم استقرار پیدا می کند و شروع به رشد کردن می نماید . بارداری خارج رحم ممکن است در لوله ی فالوپ ( راه ارتباطی بین تخمدان و رحم ) ، تخمدان ، حفره ی شکمی ، و یا بخش پایینی شکم رخ دهد .

در صورت وقوع بارداری خارج رحمی ممکن است لوله های رحمی پاره شوند. پاره شدن لوله های رحمی باعث خونریزی زیاد می شود و ممکن است جان مادر به خطر بیفتد. به همین دلیل تشخیص سریع این نوع بارداری بسیار اهمیت دارد. پس از تجربه ی حاملگی خارج رحمی باروری فرد کاهش میابد .

چه عواملی باعث افزایش احتمال بارداری خارج رحم می شود؟

بارداری خارج رحم برای هر خانمی ممکن است رخ دهد اما موارد زیر احتمال وقوع آن را افزایش می دهد :

• سابقه ی قبلی حاملگی خارج از رحم
• وجود عفونت در دستگاه تناسلی فوقانی
• باردار شدن هنگامی که در حال درمان ناباروری هستید (نوعی از ناباروری مد نظر است که در اثر آسیب دیدگی لوله ی رحم ایجاد شده باشد )
• سابقه ی جراحی لوله های رحمی
• استفاده از روش پیشگیری از بارداری IUD ( در صورتی که هنگام استفاده از این روش جلوگیری از بارداری ، باردار شوید احتمال حاملی خارج رحم افزایش میابد )
• باردار شدن علیرغم انجام توبکتومی( بستن لوله های رحمی )
• عوامل هورمونی
• نا همواری های ژنتیکی
• سابقه ی بیماری التهابی لگن ( PID )
• سابقه ی بیماری های مقاربتی مانند سوزاک یا کامیدیا
• ابتلا به اندومتریوز
• بارداری بعد از ۳۵ سالگی
• مصرف دخانیات

علائم حاملگی خارج رحم چیست؟

علائم بارداری خارج رحم در افراد مختلف متفاوت است و در برخی موارد بدون علائم می باشد و پس از پارگی لوله ی رحم مشخص می شود. از آنجایی که پاره شدن لوله ی رحم بسیار خطرناک است و ممکن است به مرگ مادر منجر شود در صورت مشاهده ی علائم زیر به پزشک مراجعه کنید

• درد و حساسیت در ناحیه ی لگن و شکم
• لکه بینی و خونریزی در واژن
• درد در شانه ها بخصوص زمانی که دراز می کشید ( از اصلی ترین علائم پارگی لوله ی رحم )
• نبض ضعیف ، ضعف ، تپش قلب
• سبک شدن سر
• غش کردن یا حالت شوک به فرد دست دادن

حاملگی خارج رحم چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص حاملگی خارج رحم ساده نیست و معمولا پزشکان برای تشخیص از معاینه ی پزشکی ، آزمایش خون و سونوگرافی استفاده می کنند . در معاینه ی پزشکی واژن و دهانه ی رحم معاینه می شود و اگر در حین معاینه دردی در ناحیه ی لگن احساس شود احتمال حاملگی خارج رحمی بالا می رود . در این معاینه خونریزی و ترشحات واژینال توسط پزشک بررسی می شود . آزمایش خون و ادرار به منظور بررسی سطح هورمون HCG تجویز می شود.

در صورتی که اندازه ی این هورمون به قدری بالا باشد که حاملگی را تایید کند ولی از حد استاندارد برای این برهه از حاملگی کمتر باشد احتمال بارداری خارج رحمی افزایش می یابد . در صورتی که در هفته ی ششم بارداری در سونوگرافی عادی ، جنین در رحم مشاهده نشود احتمال حاملگی خارج رحم افزایش می یابد . در این موقعیت پزشک برای بررسی دقیق تر سونوگرافی واژینال انجام می دهد که در آن رحم و لوله های رحم بررسی می شود .

در سونوگرافی واژینال یا سونوگرافی ترانس پزشک قادر خواهد بود مکان دقیق بارداری را مشاهده کند . در این نوع سونوگرافی یک وسیله ی چوب دستی مانند درون واژن قرار می گیرد و به وسیله ی امواج صوتی ، تصاویری از رحم ، تخمدان و لوله ی فالوپ بدست می آید .

درمان بارداری خارج رحمی

برای درمان بارداری خارج رحمی لازم است بافت ایجاد شده در اثر بارداری خارج رحمی از بدن خارج شود . بسته به زمان تشخیص بارداری خارج رحمی و علائم فرد ، برای درمان از دارو ، جراحی لاپاروسکوپیک یا جراحی شکمی استفاده می شود .

نسخه اصلی مطلب علائم و درمان حاملگی خارج از رحم را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---