در حال حاضر ناهنجاری های قلبی مادرزادی شایع ترین آنومالی های مادرزادی در زمان تولد است که انسیدانس آن بین ۸ تا ۱۰ در هزار تولد زنده است. قلب جنین کوچک و متحرک است. قرارگیری جنین در رحم همیشه اجازه گرفتن تصاویر استاندارد را نمی دهد. بنابراین با تنوع بسیار زیادی از تصاویر روبه رو هستیم که تفسیر طبیعی از غیرطبیعی را مخصوصاً در تصاویر Off Axis مشکل می کند. اکوکاردیوگرافی قلب جنین یکی از روش های تشخیص اختلالات مادرزادی قلب است که با کمک آن می توان ساختار قلب جنین را بررسی و بسیاری از اختلالات عمده را قبل از تولد نوزاد تشخیص داد.

بهترین زمان برای انجام اکوکاردیوگرافی جنین هفته ۱۸ تا ۲۴ بارداری است. در صورت وجود دستگاه اکوکاردیوگرافی با حساسیت و دقت بالا و تجربه کافی می توان از هفته ۱۴ نیز انجام داد. این مطالعه با استفاده از منابع معتبر در زمینه اکوکاردیوگرافی جنینی و تجربیات محقق جمع بندی و تهیه شد. شناسایی و تشخیص سندروم های همراه، شروع درمان های جنینی، تصمیم برای ختم یا ادامه حاملگی و حمایت روانی از مادر از جمله مواردی است که ارزش و اهمیت تشخیص ناهنجاری های جنینی را گوشزد می کند

امروزه بررسی سونوگرافیک دوره جنینی در ارزیابی وضعیت سلامت جنین جزء جدایی ناپذیر مراقبتهای دوران بارداری بوده که توسط متخصصین محترم زنان و رادیولوژی به خوبی انجام میشود. با اینحال بعضی از بیماریهای مادر و یا جنین ممکن است باعث بروز بیماری های قلبی در جنین شوند که نیازمند بررسی بیشتر و دقیق تر در سطحی دیگر از ارزیابی ها میباشند.
در چنین حالاتی انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین توسط فوق تخصص قلب کودکان که در زمینه تشخیص و درمان انواع بیماریهای مادرزادی قلبی، اختلالات ضربان قلب و انجام اکوکاردیوگرافی جنین دوره دیده است، ضروری است.

اکوکاردیوگرافی چیست ؟

اگر بخواهیم به صورت علمی در مورد مفهوم اکوی قلب صحبت کنیم در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می شود.
امواج صوتی از طریق یک وسیله دستی به نام پروب به داخل بدن فرستاده می شود. این امواج صوتی ساختارها و مایعات موجود در قلب را مرتعش کرده و اکوها از طریق مبدل (پروب) مجددا دریافت می شوند. اکوها در مونیتور به تصاویر تبدیل می شوند. پس همانطور که در توضیح مشخص است این روش کاملاً بی خطر بوده و حتی نیاز به تزریق هم نیست.

تفاوت اکوکاردیوگرافی جنین با سونوگرافی در حاملگی

در حالت کلی سونوگرافی یکی از تشخیص بیماری در پزشکی است. این روش تشخیصی بر مبنای امواج فراصوت و برای بررسی بافت های زیرجلدی مانند عضلات، مفاصل، تاندون ها و اندام های داخلی بدن و ضایعات آن ها پی ریزی شده است. سونوگرافی در حاملگی نیز کاربردهای وسیعی دارد. سونوگرافی دوران بارداری با اکوکاردیوگارفی قلب جنین دو تفاوت اصلی دارد که عبارتند از:

1. انجام اکوکاردیوگرافی جنین صرفاً برای بررسی قلب جنین می باشد.
2. سونوگرافی توسط متخصص سونوگرافی انجام میشود در حالیکه اکوی قلب توسط پزشک فوق تخصص قلب کودکان انجام میشود. سونوگرافی های معمولی و سه بعدی که توسط متخصصین محترم زنان و رادیولوژیست ها انجام میشوند به منظور بررسی سایر اختلالات جنینی انجام میشوند و بنابراین حساسیت ناچیزی در تشخیص بیماری های مادرزادی قلبی دارند.

البته نیاز به توضیح نیست که دستگاه اکوکاردیوگرافی بسیار تخصصی تر از دستگاه های معمول سونوگرافی هستند. هر چقدر دقت دستگاهی که اکوی قلب جنین بالاتر باشد می تواند تصاویر بهتری از قلب جنین ارائه بدهد و به پزشک کمک میکند تشخیص صحیح تری داشته باشد.

اکو قلب جنین و تشخیص بیماری های مادرزادی قلب

بیماری های مادر زادی قلبی شایعترین مشکلات جنینی هستند که متاسقانه عموما در بررسی های سونوگرافی دوران حاملگی تشخیص داده نمی شوند. این بیماری ها تبعات درمانی˛ اقتصادی˛ اجتماعی˛ روانی زیادی در پی خواهند داشت. ما در مطلب جداگانه به بیماری های مادرزادی قلب پرداخته ایم که می توانید به طور کامل با آنها آشنا شوید.

اکوی قلب جنین و بیماری های مادرزادی , شیوع بیماری های مادرزادی قلبی بر اساس اینکه چه نوع ضایعاتی در بررسی آماری مد نظر قرار گیرند متفاوت است. بطوریکه برای ضایعات بسیار شدید در حدود 3 در 1000˛ برای موارد شدید تا متوسط 6-9 در 1000 و برای ضایعات خفیف تر (مثل تنگی های دریچه ای خفیف و نقایص دیواره ای کوچک) 10-20 در 1000 گزارش شده اند. در حالیکه عوامل خطر متعددی برای بروز بیماریهای قلبی مادرزادی شناخته شده اند, بیش از 90% موارد علت مشخصی ندارند.

باید توجه داشت که این آمار بر اساس بررسی های انجام شده در کشور های توسعه یافته بوده که در آنها اولا میزان تولد ها کمتر و ثانیا وضعیت تغذیه ای و مراقبتهای قبل از بارداری مناسب تر و تماس با عوامل محیطی زیان بار مانند انواع پارازیت , آلودگی هوا و …. کمتر میباشد و متاسفانه امکان شیوع این بیماری ها در کشور های در حال توسعه از جمله ایران بیشتر است.

اکوکاردیوگرافی جنین چه کمکی می کند؟

1- والدینی که به دلایل مختلف از سالم نبودن قلب جنین و یا مادر باردار بسیار نگران و آشفته می باشند، (که هیچ ضرری برای جنین و مادر ندارد ) در صورت نرمال بودن آسوده خاطر میشوند.
2- با توجه به اینکه اکثر بیماریهای مادرزادی قلب قابل درمان می باشند، در صورت ابتلای جنین به بیماری مادرزادی قلب برنامه ریزی لازم برای انجام زایمان دربیمارستانی که امکانات لازم برای مراقبت و جراحی چنین نوزادانی دارند، بعمل می آید.
3- بعضی از نامنظمی های قلب جنین (آریتمی ها) پس از تشخیص از طریق اکو با درمان داروی مادر باردار قابل درمان می باشند.
4- با توجه به اینکه در موارد معدودی بعضی از بیماریهای پیچیده مادرزادی قلب که از نظر درمان مشکل بوده و برای خانواده ها بسیار هزینه بر می باشد ،با تشخیص اکوکاردیوگرافی و از طریق مراجع قانونی نسبت به ختم حاملگی اقدام کرد.

تفاوت اکوی قلب جنین با نوار قلب جنین چیست؟

در اکو قلب جنین ساختار قلب , دریچه های قلب و عروق بررسی میشوند و مشکلات احتمالی قلب جنین به صورت کامل بررسی میشوند در حالیکه در نوار قلب جنین نظم و تعداد ضربان قلب جنین بررسی میشود.
آیا انجام اکوی قلب جنین می تواند خطرناک باشد ؟
تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر خطرناک بودن آزمایش اکوی جنینی ثبت نشده است. برای انجام اکو از امواج فراصوت با فرکانس بسیار پایین استفاده می شود که هیچ گونه ضرر و عوارضی برای مادر و جنین ندارند.

نسخه اصلی مطلب اکو قلب جنین (اکوکاردیوگرافی جنین) در چه مواردی انجام میشود؟ را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---