نکاتی برای حفظ سلامت مثانه

دکتر مجید حقیقت [ متخصص کلیه و مجاری ادراری ]آدرس وب سایت : www.drhaghighat.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس آبادی ، مقابل بیمارستان عیسی بن مریم ، ساختمان 71 تلفن مطب : 3220549 - 031

هر زمان که ادرار می کنید یک مثانه سالم به طور کامل تخلیه می شود. مثانه از جمله اندام هایی در بدن انسان است که به طور معمول تا زمان بروز مشکل در آن کمتر مورد توجه قرار می گیرد. این در شرایطی است که پیشگیری از مشکلات مثانه بسیار آسانتر از درمان آنهاست.

مثانه اندامی انعطاف پذیر است که زیر کلیه ها و پشت استخوان لگن قرار گرفته است. در یک دستگاه ادراری سالم، مثانه می تواند ادرار را تا پنج ساعت نگه دارد. به طور میانگین، مثانه می تواند تا حدود 16 اونس (473 میلی لیتر) مایع را در خود نگه دارد. ادرار تولید شده توسط کلیه ها از طریق دو لوله به نام حالب وارد مثانه می شود و تا زمان دفع از طریق مجرای پیشاب در این اندام نگهداری می شود. هر زمان که ادرار می کنید یک مثانه سالم به طور کامل تخلیه می شود. زمانی که این اتفاق رخ نمی دهد، احتمال رشد جمعیت باکتری ها افزایش می یابد که به عفونت های مثانه و دیگر مشکلات سلامت منجر می شود.

با افزایش سن انسان، عملکرد اعصاب و ماهیچه ها برای ارسال سیگنال به مثانه به منظور نگهداری و تخلیه ادرار به طور معمول افت می کند. افزون بر این، مثانه نیز به تدریج انعطاف پذیری خود را از دست می دهد و ظرفیت نگهداری مایع در آن کاهش می یابد. این می تواند به معنای نیاز هرچه بیشتر به دفع ادرار، بیدار شدن هرچه بیشتر شبانه برای دفع ادرار، یا نشت ادرار هنگام سرفه یا خنده باشد که این شرایط به نام بی اختیاری ادرار استرسی شناخته می شود. اما این ناراحتی ها نسبت به مواردی که در ادامه به آنها اشاره می شود به مراتب کمتر مشکل آفرین هستند. سرطان مثانه یکی از سرطان های داخلی شایع در مردان است.

• مثانه نوروژنیک

بیماری پارکینسون و دیابت از جمله بیماری هایی هستند که می توانند به اعصاب کنترل کننده عملکرد مثانه آسیب وارد کنند. در برخی موارد، بزرگ شدن پروستات نیز با این شرایط همراه است که خطر شکل گیری سنگ های مثانه را افزایش می دهد.

• سنگ های مثانه

زمانی که مثانه به طور کامل تخلیه نمی شود، ادرار باقیمانده در آن می تواند به شکل گیری رسوبات معدنی دردناک منجر شود. در صورت عدم درمان، سنگ های مثانه می توانند به اختلال عملکرد مثانه پایدارتر منجر شوند.

• عفونت مثانه (سیستیت)

التهاب در دیواره مثانه که به طور معمول در نتیجه فعالیت باکتری ها رخ می دهد به نام سیستیت یا عفونت مثانه شناخته می شود. ادرار تیره، کدر، و دردناک و کمر درد از نشانه های یک عفونت مثانه هستند.

• افتادگی مثانه

زمانی که بافت بین مثانه و دیواره واژن به واسطه فشار تضعیف می شود، دچار کشیدگی شده و رانده شدن مثانه به سمت واژن را در پی دارد.

• سرطان مثانه

سرطان مثانه یکی از سرطان های داخلی شایع در مردان است. کم آبی بدن و همچنین وجود آرسنیک در آب آشامیدنی از جمله عوامل خطرآفرین در این زمینه هستند. فشار بیش از حد به بدن می تواند افتادگی مثانه در زنان را موجب شود.

چگونه سلامت مثانه را حفظ کنیم؟

برخی تغییرات در سبک زندگی می توانند به بهرهمندی از مثانه سالم و کارآمد در طول زندگی کمک کنند. از جمله اقداماتی که می توانید در این زمینه مد نظر قرار دهید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ورزش کگل - اگر هنگام عطسه یا خنده با نشت ادرار مواجه می شوید، تقویت عضلات لگنی از طریق انجام تمرینات کگل را مد نظر قرار دهید. در این ورزش انقباض عضلات لگنی همانند زمانی که قصد دارید جریان ادرار را متوقف کنید، انجام می شود. تقویت عضلات لگنی به حمایت هرچه بیشتر از مثانه کمک می کند.
2. تامین آب بدن - شواهدی وجود دارند که نشان می دهند مصرف آب فراوان و نه مایعات دیگر می تواند از تکثیر باکتری ها در مثانه پیشگیری کند که این شرایط به پیشگیری از سرطان کمک می کند.
3. استفاده از زیرپوش نخی - زیرپوش های ابریشمی یا پلی استر رطوبت را در خود به دام انداخته و خطر ابتلا به عفونت مثانه را افزایش می دهند.
4. مصرف پلی فنول ها - کرنبری، شکلات تلخ، و بلوبری سرشار از این آنتی اکسیدان ها هستند.
5. اجابت مزاج منظم - یبوست می تواند موجب اسپاسم مثانه شده و از تخلیه کامل آن جلوگیری کند.
6. سلامت پروستات - بزرگ شدن پروستات اغلب دشواری در دفع کامل ادرار را به همراه دارد.
7. مصرف بروکلی - سبزیجات چلیپایی از جمله بروکلی، گل کلم، کیل، و جوانه بروکسل می توانند احتمال ابتلا به سرطان مثانه را کاهش دهند.
8. مصرف ویتامین D - پژوهش ها نشان داده اند که سطوح کافی از ویتامین D می تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را کاهش دهد.
9. مصرف ویتامین B12 - این ویتامین توانایی خود در زمینه کمک به دفع آرسنیک از بدن که گاهی اوقات در آب آشامیدنی نیز وجود دارد را نشان داده است. مواجهه با سطوح کم تا متوسط آرسنیک با افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه پیوند خورده است.
10. مصرف رژیم غذایی مدیترانه ای - یک رژیم غذایی مدیترانه ای سرشار از چربی های سالم است که از پروستات محافظت می کنند. بزرگ شدن پروستات در دفع ادرار تداخل ایجاد می کند.
11. مصرف عسل مانوکا - پژوهش ها نشان داده اند که این نوع عسل از تجمع باکتری ها در مثانه و شکل گیری عفونت در این اندام پیشگیری می کند.

همچنین، این کارها را انجام ندهید:

• حمام کف معطر - تا حد امکان از حمام کف که با کمک محصولات معطر شکل گرفته است، پرهیز کنید و یا گاهی اوقات آن را انجام دهید. این کار می تواند مثانه را تحریک کند.
• نگه داشتن ادرار در زمان احساس نیاز به دفع ادرار، این کار را در کوتاهترین زمان ممکن انجام دهید. نگه داشتن ادرار عضلات مثانه را تضعیف کرده و احتمال عفونت مثانه را افزایش می دهد.
• فشار بیش از حد به بدن کشیدگی عضله می تواند افتادگی مثانه در زنان را موجب شود.
• مصرف بیش از حد کافئین - در شرایطی که کافئین موجب شکل گیری عفونت مثانه نمی شود، اما می تواند دستگاه ادراری دچار عفونت را تحریک کند.
• سیگار کشیدن - مطالعات ارتباط بین سیگار کشیدن و سرطان مثانه را نشان داده اند.
• مصرف سودا - نوشیدنی های گازدار و شیرین مثانه را تحریک می کنند.