سونوگرافی مایع آمنیوتیک یکی از ابزارهای کلیدی در بررسی سلامت جنین و وضعیت بارداری است. مایع آمنیوتیک نقش اساسی در حفاظت از جنین، ایجاد محیطی مناسب برای رشد، و کمک به تکامل اندام های مختلف دارد. بررسی سطح این مایع از طریق سونوگرافی می تواند اطلاعات مهمی در مورد وضعیت بارداری ارائه دهد. در این مقاله به موضوعات مرتبط با کمبود مایع آمنیوتیک (اولیگوهیدرآمنیوس) و افزایش مایع آمنیوتیک (پلی هیدرآمنیوس) می پردازیم. این دو وضعیت می توانند به مشکلات جدی در روند بارداری منجر شوند و نیازمند تشخیص به موقع و اقدامات درمانی مناسب هستند.

کمبود مایع آمنیوتیک (اولیگوهیدرآمنیوس)

اولیگوهیدرآمنیوس یا کمبود مایع آمنیوتیک، وضعیتی است که در حدود 6% از بارداری ها رخ می دهد و می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از این علل شامل مصرف داروهایی مانند ایندومتاسین توسط مادر، مشکلات جفتی، بیماری های کلیوی جنین، و پارگی زودرس پرده های اطراف جنین هستند. در برخی موارد، این وضعیت بدون علت مشخصی نیز اتفاق می افتد.

کمبود مایع آمنیوتیک در اوایل بارداری می تواند به آسیب های جدی در سیستم های تنفسی، گوارشی و عضلانی جنین منجر شود. در مراحل بالاتر بارداری، این مشکل ممکن است باعث رشد نامناسب جنین، زایمان زودرس، مشکلات مربوط به بند ناف، و دفع مدفوع جنین به داخل مایع آمنیوتیک شود. این وضعیت خطرات جدی برای جنین و مادر به همراه دارد و نیاز به مراقبت و پیگیری دقیق دارد.

افزایش مایع آمنیوتیک (پلی هیدرآمنیوس)

پلی هیدرآمنیوس یا افزایش مایع آمنیوتیک نیز یکی دیگر از مشکلات بالقوه در دوران بارداری است. این وضعیت می تواند خطرات جدی از جمله مرده زایی، زایمان زودرس، پاره شدن پرده های جنین، کنده شدن زودهنگام جفت و افزایش احتمال خونریزی پس از زایمان را به دنبال داشته باشد.

اندازه گیری مایع آمنیوتیک توسط سونوگرافی و با استفاده از شاخص AFI (شاخص مایع آمنیوتیک) انجام می شود. در این روش، شکم مادر به چهار بخش فرضی تقسیم شده و ارتفاع عمودی مایع آمنیوتیک در هر بخش به سانتی متر اندازه گیری و جمع می شود. این اندازه گیری به طور مستقیم وابسته به تجربه شخص انجام دهنده سونوگرافی است و عواملی مانند حضور یا عدم حضور اعضای جنین در پاکه مایع، وضعیت مثانه جنین، و عوامل دیگر بر نتیجه نهایی تاثیرگذارند.

چالش های اندازه گیری AFI

اختلاف در اندازه گیری AFI توسط افراد مختلف می تواند منجر به نتایج متفاوتی در سونوگرافی های با فاصله نزدیک شود. این اختلاف ها ممکن است چندین سانتی متر باشد و گاهی منجر به بستری بی مورد مادر یا نادیده گرفته شدن کمبود یا افزایش مایع شود.

حداقل و حداکثر مقادیر طبیعی AFI بستگی به سن بارداری و جداول مرجع دارد. به طور معمول، حداقل AFI برابر با 5 سانتی متر و حداکثر آن در سنین بالای 34 هفته 18 سانتی متر در نظر گرفته می شود. پس از تشخیص کمبود یا افزایش مایع آمنیوتیک، بررسی دقیق علت توسط پزشک و اتخاذ درمان مناسب ضروری است.

درمان کمبود یا افزایش مایع آمنیوتیک

در صورت تشخیص کمبود یا افزایش مایع آمنیوتیک، درمان و مراقبت های لازم براساس علت بروز آن انجام می شود. برای اولیگوهیدرآمنیوس ممکن است هیدراتاسیون مادر، آمینواستراکسیون (افزایش مایع آمنیوتیک) یا در موارد شدید، القای زایمان مورد نیاز باشد. در پلی هیدرآمنیوس نیز ممکن است اقدامات درمانی مانند تخلیه مایع اضافی از طریق آمنیوسنتز و کنترل منظم وضعیت جنین توصیه شود.

نسخه اصلی مطلب سونوگرافی مایع آمنیوتیک ( مایع اطراف جنین ) را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---