کاربرد لیزر در درمان بیماری های پوستی و زیبایی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

امروزه لیزر کاریرد وسیعی در درمان بیماری های مختلف پوستی و زیبایی دارد. قبل از اینکه به کاربرد لیزر در رشته تخصصی بیماری های پوست بپردازیم، بهتر است مختصری در مورد لیزر بدانیم. لیزر نوعی نور برانگیخته شده و پرانرژی است که در شرایط عادی در طبیعت دیده نمی شود. ولی با فناوری و وسایل خاص می توان آن را ایجاد کرد. لیزر با نور معمولی تفاوت های دارد که این ویژگی ها باعث توانایی ها و کاربردهای خاص آن می شود.

نور معمولی مرکب از چند انرژی نورانی مرئی و نامرئی است که از اشعه ماورای بنفش با کمترین طول موج ها تا اشعه مادون قرمز با بیشترین طول موج را در برمی گیرد، ولی لیزر تنها از یک نوع انرژی نورانی با طول موج مشخص ساخته شده است. بنابراین یک نور تک رنگ است. تفاوت دیگر لیزر با نور معمولی انرژی آن است که گاهی حتی چند هزار برابر نور معمولی می تواند انرژی داشته باشد. بالاخره ویژگی سوم لیزر دقت و پایین بودن خاصیت انتشار نور است، به طوری که در دستگاه های دقیق لیزری نور تابیده شده در فاصله چند صد متری کاملا سیر مستقیم خود را حفظ می کند و شعاع دایره محل تابش در نزدیکی منبع لیزر تقریبا مساوی شعاع تابش در چند صد متری منبع است.

این خصوصیات باعث شده است که، لیزر کاربرد فراوانی در رشته پزشکی و به ویژه در تخصص بیماری های پوست پیدا کند. با سرعت بالای پیشرفت فناوری، هر روز شاهد به بازار آمدن دستگاه های لیزر با کارایی بهتر و عوارض کمتر هستیم. مکانیسم اثر لیزر جذب انرژی نورانی به وسیله مولکو های بافتی است. همان طور که با تابش نور خورشید اشیا به تدریج گرم می شود، تابش لیزر نیز موجب گرم، داغ شدن و در نهایت تخریب بعضی مولکول های حساس بافتی می شود. نکته مهم این است که این افزایش حرارت در ساختمان های مجاور که حساس نیستند، زیاد قابل توجه نیست. بنابراین با انتخاب لیزر مناسب و با دانستن ویژگی های بافتی می توان ضایعه مورد نظر را تخریب کرد؛ بدون این که به ساختمان های مجاور صدمه قابل تجهی وارد شود؛ برای مثال لیزری که طول موج آن ۵۹۵-۵۸۰ نانومتر است (Pulse Dye Laser) و به طور مرسوم PDL نامیده می شود، بیشتر روی ساختمان های عروقی اثر می کند که شامل عروق واریسی پوست، ضایعات همانژیومی، لکه ها وخال های عروقی است. هرچند برخی کاربردهای دیگر مثل جوان سازی پوست، بهبود جوشگاه، محل برش جراحی یا درمان زگیل هم دارد.

به طور کلی کاربرد لیزر در درمان بیماری های پوستی و زیبایی را به شکل زیر می توان دسته بندی کرد :
۱- درمان ضایعات و خال های عروقی
که معمولا رنگ این ضایعات قرمز روشن یا تیره است. آیا تا کنون با افرادی مواجه شده اید که روی قسمتی از پوست صورتشان یک لکه قرمز تیره یا بنفش رنگ دارند که عوام به آن ماه گرفتگی می گویند؟ تا قبل از ورود لیزر به عرصه درمان بیماری های پوست، این ضایعات درمان رضایت بخشی نداشت. اما امروزه با استفاده از لیزرهای عروقی شامل PDL , Nd-YAG و نیز دستگاه های IPL به خصوص نسل جدید انها به راحتی می توانند این لکه ها ( Intense Pulse Light) را طی چند جلسه به طور معجزه آسایی درمان کنند.

۲- درمان انواع ضایعات رنگی و رنگ دانه های پوست
که شامل لکه های مختلف پوستی مثل کک و مک و نیز انواع خالکوبی هاست. برای درمان این ضایعات از لیزرهای مختلف شامل QS Nd-YAG، Q-Switch Ruby و Q- Switch Alexandrite استفاده می شود. از دستگاه های IPL نیز برای درمان ضایعات رنگ دانه دار ( پیگمانته) می توان استفاده کرد. در بحث درمان خالکوبی ها با لیزر، بارها گفته ایم که اگر فردی قصد پاک کردن خالکوبی خود را داشته باشد قبل از پاک کردن آن به دست فرد آرایشگر با رنگ هم رنگ پوست، باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کند تا بتواند اقدام لازم را انجام دهد.

۳- درمان و کاهش موهای زائد و موهای ناخواسته بدن
امروزه با وجود دستگاه های مختلف لیزر که به این منظور ساخته شده اند، شامل لیزر دیود یا الکساندریت، خانم ها کمتر نگران موهای زائد صورت و بدن خود هستند، هرچند لازم است در مواردی که پزشک صلاح بداند بررسی های لازم شامل آزمایش های هورمونی یا سنوگرافی تخمدان برای بررسی از نظر کیست تخمدان انجام گیرد. سوالی که بیماران درمورد لیزر موهای زائد می کنند این است که آیا لیزر آثار سوئی روی پوست یا اعضای داخلی بدنشان دارد یا نه؟باید گفت که لیزر روی پوست می تواند موجب قرمزی موقت شود و گاه لک های گذرا ایجاد کند. در این مورد دقت پزشک متخصص پوست در برخی موارد بسیار مهم است. مثلا داروهایی که بیمار مصرف می کند، اهمیت دارد.همچنین اینکه فرد در یک ماه گذشته آفتاب گرفته است یا خیر و یا سولاریوم استفاده کرده یا نه نیز مهم است؛ چرا که در موارد اخیر، احتمال لک شدن پوست بیمار بیشتر است.

هرچه موهای زائد فرد سیاه تر و کلفت تر و پوست وی سفیدتر باشد، تاثیر لیزر درمانی موهای زائد بیشتر خواهد بود. پاسخ به این سوال که آیا لیزر موجب رفع دائمی موهای زائد بدن می شود یا خیر، بسیار مشکل است. باید گفت که لیزر می تواند حداقل موجب کاهش دائمی موهای زائد شود. اگر خانمی به دلیل مشکل هورمونی دچار موهای زائد شده باشد، هرچند لیزر درمانی در کاهش موهای زائد بسیار مفید خواهد بود اما تا رفع مشکل هورمونی موجود، معمولا جلسات مکرر لیزر درمانی لازم است تا مانع رشد مجدد موهای نازک شده به وسیله لیزر شود.خوب است بدانید لیزرهای موجود معمولا روی موهای زائد سفید تاثیر زیادی ندارند و بهترین روش از بین بردن آنها الکترولیز است.

۴- کاهش چین و چروک و بهبود جوش های مختلف پوستی مثل جوشگاه آکنه
در این مورد دو نوع کلی لیزر شامل لیزرهای زخم کننده ( ablative) و زخم نکننده موجود است. معمولا لیزرهایی که زخم ایجاد نمی کنند این حس را دارند که فرد از فعالیت روزمره اش باز نمی ماند. اما از طرفی لیزرهای زخم کننده مثل لیزر CO2 یا YAG Erbium اغلب بیمار را از نظر مراقبت از زخم و آفتاب مدتی خانه نشین می کنند. به تازگی دسته دیگری از لیزرها به نام لیزرهای فرکشنال (fractional) وارد بازار شده اند که علاوه بر تاثیر قابل توجه، مشکلات بسیار اندکی برای بیمار به وجود می آورند، ازجمله این که فقط دو روز قرمزی پوست ممکن است وجود داشته باشد. پاسخ درمانی این نوع لیزرها نیز د بسیاری از موارد قابل قبول و خوب است. البته باید توجه داشت برای رسیدن به حداکثر پاسخ درمانی نیاز به چندین جلسه درمان( به فاصله چند هفته ) وجود دارد.

نکته مهم :
با لیزر نمی توان هر نوع چین و چروکی را درمان کرد و برای مقابله با پیری و چین و چروک پوست، تلفیقی از چند روش شامل تزریق دیسپورت ( بوتاکس)، تزریق چربی یا ژل های استاندارد و نیز روش لایه بردار مکانیکی مثل میکرودرم ابریشن در کنار لیزر می تواند نتایج شگفت انگیزی به همراه داشته باشد.از نظر انجمن متخصصان پوست و مو، فقط و فقط متخصصان پوست و مو صلاحیت انجام لیزردرمانی را دارند.

۵- درمان بعضی از انواع بیماری های پوستی
شامل زگیل، جای زخم های برجسته و خارش دار ( کلویید) برخی تومورهای خوش خیم ضمایم پوست با لیزر: برای درمان موارد فوق از لیزرهای مختلفی مثل PDL یا لیزرCO2 می توان استفاده کرد.

۶- استفاده از لیزر به عنوان چاقوی جراحی
از لیزر CO2 می توان به عنوان چاقوی جراحی نیز استفاده کرد و مزیتی که نسبت به چاقوی معمولی جراحی دارد این است که در این روش خونریزی های دیگری وجود ندارد.

۷- استفاده از لیزر برای رفع سلولیت ( چاقی موضعی )
امروزه یکی از کاربردهای لیزر، تخریب بافت چربی و استفاده از آن در لیپوساکشن است. به وسیله ابزار خاصی با استفاده از لیزر دیود، چربی زیرجلدی را می توان به مایع تبدیل کرد و مزیتی که بازهم در این روش وجود دارد، این است که به دلیل مسدود شدن انتهای عروق لنفاتیک، امکان آمبولی چربی بسیار اندک است و نتیجه زیبایی کار به دلیل کشیدگی پوست روی سلولیت بهتر از لیپوساکشن است.در پایان گفتنی است که امروزه لیزر کاربردهای فراوان و مفیدی در رشته تخصصی پوست و مو دارد، اما باید آن را به عنوان یک چاقوی تیز نگاه کرد که جراحی قابل و توانا می تواند با آن شاهکار بیافریند و درصورت کاربرد های غیرعلمی و غیرتخصصی می تواند نتایج جبران ناپذیری به همراه داشته باشد؛ بنابراین اگر خواستار درمان مشکلات پوستی خود با لیزر هستید، مشاوره با متخصصان پوست و مو را فراموش نکنید.

لیزر خانگی
لیزر نوری پرانرژی است و براساس طول موجی که دارد، مولکول های خاصی را در بافت پوست تحت تاثیر قرار می دهد و حرارت ایجاد می کند. در واقع مکانیسم از بین رفتن موهای زائد با لیزر عبارت است از: تبدیل انرژی نورانی لیزر به انرژی حرارتی در فولیکول رنگی مو و سوختن دائمی سلئل های زایا یا سلول های بنیادی فولیکول. لیزرهایی که بای درمان موهای زائد استفاده می شوند، طول موج هایی دارند که روی ملانین یا رنگدانه موها تاثیر می گذارند؛ به مین دلیل روی موهای سفید هیچ تاثیری ندارد. اگر لیزر موهای زائد به وسیله متخصص انجام شود، هیچ عارضه ای نخواهد داشت؛ اما میزان پاسخ دهی این روش درمانی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

هر چه پوست سفیدتر و موهای زائد ضخیم تر و مشکی تر باشد، نتایج درمانی بهتر و دائمی تر خواهد بود. گاهی افرادی که پوست خیلی سفیدی دارند، با یک جلسه درمانی از شر موهای زائد خلاص می شوند درحالی که برخی افراد حتی تا ۱۰ جلسه لیزر موهای زائد را انجام می دهند ولی همچنان تعدادی وجود دارد.ممکن است میزان پاسخ دهی خانم هایی که مشکل هورمونی دارند نیز به لیزر کمتر باشد؛ زیرا به محض اینکه لیزر موهای زائد را کوچک و نازک می کند، هورمون های مردانه اضافی در بدن آنها ترشح می شود، موهای زائد را دوباره ضخیم می کند؛ بنابراین برای افرادی که به درمان با لیزر موهای زائد مقاومت نشان می دهند، حتما باید بررسی های هورمونی و درمان مناسب انجام شود، اما حتی در این افراد نیز لیزر درمانی می تواند بسیار مفید باشد و مشکلات روانی و اجتماعی مربوط به موهای زائد آنها را به حداقل برساند.

انجام لیزر موهای زائد در کسانی که پوست های سبزه داند یا پوستشان را برنزه کرده اند، ممنوع است. زیرا این کار می تواند باعث سوختگی بسیار بدی شود و حتی جوشگاه ها و تغییر رنگ دائمی در پوست ایجاد کند. دستگاه های لیزر خانگی معمولا انرژی زیادی تولید نمی کنند و نور آنها لیزر نیست. این دستگاه ها ضمن اینکه آثار متوسطی دارند، عوارض خاصی نیز ایجاد می کنند. مثلا می توانند در پوست های سبزه باعث سوختگی پوست و تغییرات رنگ دانه ای شوند؛ از طرفی چون انرژی این دستگاه ها اغلب برای ازبین بردن دائمی موهای زائد کافی نیست و فقط رنگ دانه موها را از بین می برند، مو همچنان رشد می کند. در این حالت لیزر های خانگی باعث سفیدشدن رنگ موهای زائد می شود و استفاده از لیزرهای خانگی باعث سفیدشدن رنگ موهای زائد می شوند و استفاده از لیزرهای پرقدرت هم برای از بین بردن موهای زائد سفید نیز سودی نخواهد داشت. در مواردی مشاهده شده است که در اطراف جایی که لیزر موی زائد انجام می گیرد، رشد موها بیشتر می شود و این حالت هنگام استفاده از لیزرهای خانگی بیشتر بروز می کند. بعضی افراد با موهای کرکی و بسیار کم روی صورت مراجعه و تقاضا می کنند از لیزر موهای زائد برای از بین بردن این موها استفاده شود، درحالی که موهای کرکی به دنبال انجام لیزر ضخیم تر می شوند و بهتر است آنها را با روش های مانند بند انداختن، اصلاح با تیغ، اپیلاسیون و … برداشت و با لیزر تحریکشان نکرد.

باستفاده از لیزر حتی ممکن است باعث کاهش خطر بعضی از سرطان ها مانند سرطان پستان شود؛ زیاد دیده شده است یکی از علل ( ریزفاکتور) که در ایجاد سرطان پستان نقش دارد، استفاده فراوان از مام ها و اسپری های ضدعرق است که در آنها نمک های آلومینیومی وجود دارد. این مواد بخصوص بعد از اصلاح با تیغ که سطح پوست آزرده است، به راحتی جذب پوست می شوند.مسلما کسانی که لیزر موی زائد انجام می دهند اصلاح با روش های دیگر را کنار خواهند گذاشت و آزردگی های پوستی آنها به حداقل خواهد رسید و احتمالا استفاده از اسپری ها و محلول های ضدتعریق را نیز کم خواهند کرد؛ بنابراین احتمال ابتلا به سرطان پستان هم ممکن است کاهش یابد.نکته آخر اینکه هیچ ارتباطی بین لیزردرمانی و آسیب به ارگان های داخلی وجود ندارد. حتی کسانی که روی شکم یا ناحیه تناسلی شان لیزر انجام می دهند، باید مطمئن باشند که این روش به هیچ عنوان روی تخمدان ها و رحم آنها اثر سوئی ندارد زیرا فقط حدود سانتی متر از آن از سطح پوست رد می شود و اثری روی بافت های زیرین ندارد.