ماه گرفتگی پوست ناحیه ای رنگی و گاهی برجسته بر روی سطح پوست است که اغلب از بدو تولد با فرد همراه است. این حالت دارای انواع مختلف است و به طور کلی، ماه گرفتگی بدن معمولاً خوش خیم و بی ضرر هستند. انواع ماه گرفتگی پوست می توانند در هر نقطه از صورت یا بدن ایجاد شوند. علائم ماه گرفتگی پوست از نظر رنگ، اندازه و شکل ظاهری متفاوت است و برخی دائمی هستند و ممکن است با گذشت زمان بزرگتر شوند. برخی دیگر از آنها ممکن است کاملاً محو شوند. به دلایل زیبایی ممکن است ماه گرفتگی پوست منجر به کاهش عزت نفس فرد شود. لیزر درمانی، روش درمانی موجود برای از بین بردن لکه های ماه گرفتگی است. لیزر درمانی می توان رنگ پوست را در ناحیه لکه شده، روشن تر کند. در این روش برای رفع لکه های ماه گرفتگی از طول موج نوری مخصوصی استفاده می شود که متناسب با رنگ لکه تنظیم شده است. بعد از یک دوره درمان با لیزر که شامل چندین جلسه لیزر درمانی می شود، لیزر باعث درهم شکسته شدن رنگ لکه می شود و بدین ترتیب، بدون باقی گذاشتن جای زخم، لکه به تدریج کم رنگ می شود و رنگ آن در رنگ پوست اطرافش محو می شود.

علل ایجاد ماه گرفتگی

اکثر ماه گرفتگی ها، احتمالاً به دلیل جایگزینی معیوب سلول ها در زمان رشد جنین رخ می دهند. زمانی که این سلول ها شروع به تکثیر شدن می کنند، بافتی را با مشخصات سلولی خود تولید می کنند که در جایگاه درست و طبیعی خود قرار نگرفته است.

علائم لکه های ماه گرفتگی

انواع مختلفی از لکه های ماه گرفتگی و خال های مادرزادی وجود دارد و علائم و نشانه ها نيز بسته به نوع ماه گرفتگی متفاوت است. برخی از علائم شایع عبارتند از:

• لکه پوستی که قبل یا بلافاصله پس از تولد ايجاد می شوند.
• ضایعات قرمز و بثورات (دانه های) پوستي که در هنگام تغييرات دما و يا گريه نوزاد محسوس تر می شوند.

انواع ماه گرفتگی

لکه های مادرزادی، در دو دسته کلی زیر جای می گیرند:

• ماه گرفتگی عروقی

این لکه ها قرمز کم رنگ یا صورتی هستند و معمولاً پشت گردن، روی پلک ها یا پیشانی پدیدار می شوند و اکثراً در سال های اولیه عمر کودک محو می شوند. هرچند در برخی مواقع تا بزرگسالی هم قابل مشاهده خواهند بود. این لکه های مادرزادی بی خطر هستند و نیازی به درمان ندارند. این لکه های قرمز حاصل ناهنجاری رگ های خونی هستند و زمانی ایجاد می شوند که رگ های نزدیک به پوست یا خیلی پهن باشند و یا تعدادشان زیاد باشد. این ماه گرفتگی ها می توانند وی‍ژگی های ظاهری بسیار متفاوتی داشته باشند.

• خال اوتا

خال اوتا لکه آبی و سیاهی است که بسیار شبیه لکه های شرابی می باشد. این مدل از لکه ها، معمولاً از همان زمان تولد آشکار هستند؛ اما گاهی وقت ها در دوره بلوغ ایجاد می شوند. درست مثل لکه های شرابی، خال اوتا هم می تواند مربوط به مشکلات چشمی باشد.

• ماه گرفتگی رنگدانه ای

دومین دسته از ماه گرفتگی ها، لکه های رنگ دانه ای هستند. این لکه ها از تجمع ملانین مازاد (عنصر تعیین کننده رنگ پوست) شکل می گیرند. این دسته هم انواع مختلفی دارد.

• لکه های شرابی رنگ

این ماه گرفتگی ها لکه های شرابی رنگی هستند که معمولاً روی صورت، گردن، بازوها و پاها ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی ها می توانند هر اندازه ای داشته باشند و امکان دارد به تناسب سایز بدن رشد کنند و احتمال دارد در بزرگسالی تیره تر و ضخیم تر شده و بافتی زبر پیدا کنند. لکه های مادرزادی شرابی خود به خود از بین نمی روند و در برخی موارد با آب سیاه (کوری تدریجی) و تشنج مغزی در ارتباط هستند. خصوصاً اگر روی پیشانی، پلک ها یا دو طرف صورت باشند.

• لکه های شیر قهوه ای

لکه های شیر قهوه ای رنگی بین قهوه ای روشن تا تیره دارند و می توانند هر جای بدن پدیدار شوند. این لکه ها گاهی با افزایش سن، تکثیر می شوند. وجود بیش از یک لکه ی بزرگ تر از سکه معمولی در بدن شخص، می تواند نشانه ی بیماری جدی باشد.

• لکه های مغولی

لکه های مغولی معمولاً روی پوست های تیره ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی رنگی آبی و سیاه دارد که در قسمت های تحتانی و کپل ها دیده می شود و معمولاً تا قبل از سن مدرسه، از بین می رود.

• خال های گوشتی

خال های گوشتی ممکن است در زمان تولد وجود داشته باشند. آنها همچنین ممکن است در سال های بعد روی پوست ظاهر شوند. این خال ها قهوه ای، سیاه یا قهوه ای مایل به زرد هستند و ممکن است برجسته یا صاف باشند. گاهی از میان آنها مو هم رشد می کند. خال هایی که به صورت غیر معمول بزرگ هستند (و با ریسک کمتری برای خال های کوچک تر)، در خطر تبدیل به تومور پوستی هستند و باید به صورت سالانه تحت نظر و معاینه پزشک قرار بگیرند.

• لکه های به شکل ماهی قزل آلا یا سالمون

این لکه های بسیار باریک، صورتی کمرنگ و مسطح معمولاً روی پوست نوزادان یا روی پشت گردن یا روی پلک بالایی دیده می شود. اکثر لکه های روی پلک در طول نخستین سال حیات کودک محو می شوند، حال آن که لکه های روی گردن از بین نمی روند.

• همانژیوم

این ضایعه های پوستی یکی دو هفته پس از تولد روی پوست نوزادان دیده می شود. جمع شدن رگ های خونی بسیار ظریف در کنار یکدیگر دلیل ایجاد همانژیوم است که به سرعت در طول ۶ تا ۹ ماه نخست زندگی رشد می کند. همانژیوم متداول ترین تومور نوزادان است و معمولاً اطراف سر و گردن به چشم می خورد. بعضی همانژیوم ها روی اندام های داخلی، مانند معده، کبد، روده یا کلیه ایجاد می شوند. تغییر رنگ پوست یکی از علائم بارز همانژیوم است که گاهی چند ماه پس از تولد از بین می رود؛ اما در اکثر مواقع ناپدید شدن آن سال ها زمان می برد.

آیا ماه گرفتگی با لیزر از بین میرود؟

در بسیاری از مواقع می توان برای درمان ماه گرفتگی و از بین بردن آن از روش لیزر استفاده کرد. معمولاً به کمک لیزر می توان آن دسته از لکه های ماه گرفتگی را از بین برد که به رنگ قهوه ای هستند که این لکه ها تحت لیزر درمانی در هر جلسه کم رنگ تر می شوند تا به مرور از بین بروند.

مزایای لیزر ماه گرفتگی

چنانچه از روش لیزر برای درمان ماه گرفتگی استفاده شود، این روش دارای مزیت هایی به شرح زیر خواهد بود:

1. روشی فاقد درد است.
2. بدون نیاز به بیهوشی انجام می شود.
3. بر اساس عمق ماه گرفتگی در چند جلسه می توان آن را برطرف کرد.
4. هزینه انجام این کار بسیار مناسب است.
5. به بافت های مجاور ماه گرفتگی در این روش آسیبی وارد نمی شود.
6. استفاده از لیزر دوره نقاهت و مراقبت های بسیار کمی را نیاز دارد.

انواع لیزر ماه گرفتگی

1- ليزر آرگون

اين ليزر نور آبي سبز از خود متسع می کند كه 80% اين امواج طول موج 488-541nm دارند. اگرچه انرژي اين ليزر توسط اكسي هموگلولين جذب می شود؛ اما به درجاتي ملانين اپيدرم و درم را نيز درگير می کند و بنابراين با تغييرات رنگ دانه ای و فيبروز پس از درمان همراه است و براي افراد با پوست تيره مناسب نيست.

2- (Argon pumped tunable dye laser) APTDL

این لیزر، طول موجي بين 488-638nm دارد و بر هموگلوبين اثر می کند. ليزر نيز با عوارضي جانبي از جمله اسكار هيپرتروفيك و تغييرات رنگدانه اي همراه است؛ ولي به نسبت ليزر PDL، هيپرپيگمانتاسيون كمتري دارد و بعضي بيماران ممكن است اين نوع ليزر را ترجيح دهند.

3- ليزر (Potassium titanyl phosphate crystal laser)

اين ليزر از منبع Nd:YAG1064 از درون كريستال KTP خارج مي شود. طول موج آن 532nm است و حداكثر جذب آن توسط اكسي هموگلوبين انجام می شود كه اختصاصاً براي عروق جلدي مفيد است. اين نوع ليزر نيز مانند APTDL، ادم و درد كمتري دارد؛ ولي اثرات درماني ليزر PDL دوام بهتري دارد.

4- Copper Vaper and Copper bromide lasers

اين ليزرها نيز ملانين اپيدرم و درم را هدف قرار می دهند و باعث تغييرات رنگ دانه ای در آنها می شوند. بنابراين مصرف اين نوع ليزرها بايد در افراد با تيپ پوستي روشن محدود شود. ساير عوارض اين ليزرها ايجاد دلمه و تاول است كه طي 2 هفته از بين می رود.

5- Krypton laser

اين نوع ليزر نور سبز با طول موج 520-530nm و همچنين نور زرد با طول موج 568nm متسع می کند. اين نوع ليزر در درمان تلانژكتازي صورت استفاده شده است. عوارض جانبي آن شامل قرمزي، تورم، تاول و دلمه خفيف است.

6- لیزر PDL

لیزر PDL یا Pulsed Dye Laser با طول موج های 585 و 595 نانومتر در درمان ضایعات قرمزرنگ پوست که به طور عمده، ضایعات عروقی هستند و ماه گرفتگی، مورد استفاده قرار می گیرد. این لیزر، هموگلوبین های حاوی اکسیژن در داخل رگ های خونی (اکسی هموگلوبین) می باشد و اشعه لیزر PDL بعد از عبور از لایه های پوست توسط اکسی هموگلوبین جذب شده و با حرارت ایجاد شده، مویرگ های پوست تخریب می گردند. معمولاً بعد از تخریب ضایعات، نواحی مورد هدف لیزر به صورت کبودی دیده می شوند و بعد از حدود 2 تا 4 هفته پوست به حالت طبیعی برمی گردد و بخشی از ضایعات محو می شوند.

نحوه لیزر ماه گرفتگی

در جلسه لیزر ابتدا کرم بیحسی بر روی پوست بیمار استعمال می شود. پس از گذشت زمانی حدود 15 دقیقه تا نیم ساعت که بیحسی مربوطه تأثیر کرد، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و عینک محافظ روی چشمان او قرار می گیرد. مدت زمان انجام لیزر وابسته به نوع و وسعت ضایعه تحت درمان است. لازم به ذکر است که در این عمل، میزان درد، حداقل است. انرژی لیزر توسط عروق خونی زائد یا رنگدانه های پوست شما جذب می شود که نتیجه ی آن تخریب و جدا شدن رنگدانه ها است. با تحریک فرآیند التیام در بدن شما، رنگدانه ها به مرور زمان ناپدید می شوند.

اقدامات قبل از انجام لیزر ماه گرفتگی

• پرهیز از تماس مستقیم با نور خورشید و استفاده روزانه از ضد آفتاب مناسب
• انجام تست لیزر برای پوست های تیره
• مصرف داروی ضد تبخال با نظر پزشک ۲ روز قبل از لیزر تا ۳ روز بعد از آن در صورت داشتن سابقه تبخال در محل لیزر
• تراشیدن موهای منطقه لیزر
• استفاده از داروی روشن کننده پوست با نظر پزشک در صورتی که پوست تیره دارید (یک ماه قبل از انجام لیزر).

اقدامات بعد از انجام لیزر ماه گرفتگی

• کیسه یخ روی محل لیزر شده برای ۱۵ دقیقه قرار بگیرد.
• کرم ضدالتهاب مانند فلوئوسینولون روی محل لیزر استعمال شود.
• کرم ضد آفتاب استفاده شود.

موارد منع استفاده از لیزر ماه گرفتگی

1. اختلالات پوستی خاص
2. وجود پیچ های فلزی در ناحیه ی درمانی
3. زنان باردار یا شیرده
4. وجود زخم یا آسیب (تروما) بر روی پوست
5. افرادی که تحت درمان با داروهای خاص هستند.
6. بیمارانی که مستعد به جا ماندن اثر زخم بر روی پوست ( اسکار ) هستند.

عوارض لیزر ماه گرفتگی

• تغییر رنگ پوست، به صورتی یا قرمز ملایم
• پوسته پوسته شدن و کبودی موقت
• این عوارض معمولاً طی پنج تا هفت روز از بین خواهند رفت.

هزینه لیزر ماه گرفتگی

هزینه ها بر حسب وسعت ناحیه تحت درمان، شدت لکه های ماه گرفتگی، مهارت و تجربه پزشک معالج، ناحیه جغرافیایی، در میان افراد گوناگون که متقاضی این درمان هستند متفاوت می باشد.

نسخه اصلی مطلب آیا ماه گرفتگی با لیزر از بین میرود؟ را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---