لک و پیس یا ویتیلیگو

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

يك بيماري مهم كه از اختلال رنگدانه اي ناشي مي شود بيماري ويتيليگو يا برص یا لک و پیس مي باشد كه در اين بيماري سلولهاي ملانوسيت حاوی رنگدانه های پوست (ملانین) هستند، توانايي توليد ملانين را از دست مي دهند و لكه هاي سفيد رنگي روي پوست ايجاد مي شود كه ظهور اين لكه ها بخصوص در نژاد ايراني كه تيپ پوستي اغلب افراد جامعه 3 تا 4 است ايجاد تفاوت رنگ فاحش كرده به ويژه در نواحي باز و در معرض ديد براي بيمار بسيار ناراحت كننده بوده و منشا مشکلات اجتماعی و روانی متعددی است.

ويتيليگو يك بيماري اكتسابي و ايديوپاتيك است كه به صورت نواحی و فاقد رنگ (دپيگمانته) با حدود مشخص تظاهر مي كند. محلهاي شايع درگير صورت، دست، پا و مفاصل هستند. اگر چه هر محل حتي مخاط هم مي تواند درگير شود. با توجه به شيوع نسبتا بالاي آن در جامعه (1%) تلاشهاي زيادي در زمينه توضيح علت اين بيماري انجام شده است، به نظر ميرسد كه علت ويتيليگو چند فاكتوري باشد و معمول ترين علل آن، خود ایمنی، عصبي، خود تخريبي، بيوشيميايي يا ژنتيك هستند.

ويتيليگو تاثير واضحي بر زيبايي فرد مي گذارد و مي تواند با ايجاد افسردگي ، كاهش اعتماد به نفس، اختلال در شغل يابي و حتي طرد اجتماعي، استرس شديدي بر فرد بگذارد. درمان علت ويتيليگو در دسترس نيست و درمانهاي معمول امروزي مستقيما بر جلوگيري از پيشرفت بيماري و رنگدانه دار کردن مجدد (رپيگمانتاسيون) استوار است.

تاكنون تلاشهاي زيادي براي دستيابي به يك روش بي خطر و با دوام طولاني انجام گرفته است. استفاده از روش معمولPUVA (پسورالن همراه با اشعهUVA) و استروئيد هاي موضعي از جمله درمانهاي معمول اين بيماري است كه اين درمانهاي استاندارد موفقيت محدودي داشته است (60% بيماران حدود 25% رپيگمانتاسيون داشته اند.) از اين رو استفاده از روش جراحي پيوند ملانوسيتهاي كشت داده شده و يا تكثير يافته به عنوان يك تكينيك جديد مورد توجه پژوهشگران و پزشكان متخصص پوست دنيا قرار گرفته است.

پيوند ملانوسيت شامل هر عمل است كه در آن ملانوسيتهاي خود فرد از نواحي غير درگير بدن به از نواحي درگير بدن پيوند زده مي شود. در چنين شرايطي و با اين روش ملانوسيت پيوند شده دوباره تكثير مي شود و توليد ملانين مي كند كه باعث رپیگمانتاسیون در ناحيه تحت درمان مي گردد. جراحي خط اول درمان در بيماري ويتيليگو نيست. و اين روش در موارد ويتيليگوي ثابت كه در درمان دارويي با شكست مواجه شده و يا مناطق شناخته شده اي كه با پاسخ ضعيف همراهند از جمله لبها، ژنيتال، پلك و اندام تحتاني، کاربرد دارد.

برص یا بیماری لک و پیس یک بیماری خودایمنی است که در آن سلول های رنگدانه(melanocytes) از بین میرود و منجر به ایجاد لکههای سفید نامنظم بر روی پوست میشود.

در بیماری لک و پیس هر قسمت از بدن ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد ولی محلهای معمول شامل صورت ، گردن ، چشمها ، نوک سینه ها ، ناف ، اندام تناسلی ، زیر بغل و کشاله ران میباشد.در محلهای ضربه به پوست نیز ضایعه به وجود می آید. بیماری لک و پیس گاهی اطراف خالهای پوستی به وجود می آید.

در این بیماری گاهی موها درگیر میشود که میتواند موهای سر ، ابرو ، مژه را درگیر کند.

چه کسی مستعد ابتلا به بیماری لک و پیس است ؟

بیماری لک و پیس حداقل 1 درصد از جمعیت را درگیر میکند. این بیماری در همه نژادها رخ می دهد. در نیمی از مبتلایان ، بیماری قبل از سن 20 سالگی آغاز می شود. در یک پنجم مبتلایان ، سایر اعضای خانواده نیزمبتلا هستند.

اگر چه بیشتر افراد مبتلا به بیماری لک و پیس از سلامت عمومی خوبی برخوردار هستند ولی احتمال ایجاد بیماریهای دیگر خود ایمنی از قبیل دیابت ، بیماری تیروئید ، کم خونی ، بیماری آدیسون(بیماری های غده آدرنال) و کچلی منطقه ای در آنها بیشتر است.

علت بیماری لک و پیس چیست؟

ملانین رنگدانه است که تعیین کننده رنگ پوست ، مو و چشم است. این رنگدانه در سلولی به نام ملانوسیت تولید میشود. اگرملانوسیت نتواند ملانین تولید کند یا اگر تعداد ملانوسیت ها کاهش پیدا کند ، رنگ پوست روشن تر میشود.

علت بیماری لک و پیس شناخته شده نیست. گاهی این بیماری به دنبال صدمه فیزیکی از قبیل آفتاب سوختگی ، یا استرس عاطفی ایجاد میشود. سه نظریه در مورد علت بیماری لک و پیس وجود دارد:
1- سلولهای رنگدانهای توسط اختلال عملکرد سلولهای عصبی آسیب میبیند.
2- گاهی یک واکنش خودایمنی در برابر سلولهای رنگدانهای ایجاد میشود و سلولهای رنگدانهای را به عنوان بافت خارجی نابود میکند.
3- سلول های رنگدانهای خودشان باعث تخریب خود میشوند.

شدت بیماری لک و پیس در هر فرد متفاوت است. افرادی که پوست روشن دارند معمولا در طول تابستان متوجه از دست رفتن رنگدانه میشوند چون تابش آفتاب باعث اختلاف رنگ بین پوست بیمار و سالم میشود. افراد با پوست تیره ممکن است هر زمان متوجه شروع بیماری بشوند. در موارد شدید بیماری ممکن است رنگ کل بدن از دست برود. هیچ راهی برای پیش بینی اینکه بیماری لک و پیس چقدر پیشرفت میکند وجود ندارد.

از دست رفتن رنگدانه در هر پچ بیماری لک و پیس متفاوت است بدین معنی که ممکن است رنگهای مختلفی از قهوه ای تا سفید در پچ لک و پیس وجود داشته باشد. وجود چند رنگ در یک پچ لک و پیس به نام لک و پیس سهرنگ یا "trichrome" گفته میشود.

بیماری لک و پیس اغلب با از دست دادن سریع رنگدانه در یک ضایعه آغاز می شود و معمولاًبه مدت طولانی بدون تغییر باقی میماند. در مراحل بعد، از دست دادن رنگدانه ممکن است دوباره آغاز شود و دوباره متوقف شود. چرخه از دست رفتن رنگدانه و ثبات ممکن است به طور نامحدود ادامه داشته باشد.

افراد مبتلا به بیماری لک و پیس باید مراقب باشند تا آسیب و صدمه به پوست آنها حداقل باشد چراکه امکان ایجاد ضایعه جدید در محل آسیب زیاد است. هر آسیبی شامل برش ، خراش و سایش میتواند باعث ایجاد ضایعه جدید شود.

آیا حفاظت در مقابل خورشید برای مبتلایان به بیماری لک و پیس لازم است؟

بیماران مبتلا به لک و پیس به حفاظت در برابر آفتاب نیاز دارند، زیرا پوست سفید تنها دچار آفتاب سوختگی می شود و تیره نمیشود. پوست نرمال نیز نیاز به حفاظت دارد چون با آفتاب سوختگی پوست طبیعی میزان تضاد بین پوست نرمال و پوست سفید زیاد میشود.

درمان این بیماری چیست؟

در حال حاضر درمانهای بیماری لک و پیس باید به طور منظم و طولانی استفاده شوند تا نتیجه بخش باشند.

- کرم موضعی استروئید: استفاده ازیک کرم کورتونی ضد التهابی قوی به مدت چند هفته ممکن است روند بیماری را متوقف کند.

- مهار کننده هایCalcineurin و پیمکرولیموس و تاکرولیموس :اخیرا نشان داده شده است که این داروها موثر هستند ،به خصوص در صورت و گردن که در آنها کرم استروئیدی ممکن است باعث نازکی پوست شود، مفید هستند.

UVB Narrowband phototherapy-: یا استفاده از اشعه ماورائ بنفش با طیف نوری خاص که در بسیاری از بیماران موثر است.این روش باید حتماً در مرکز درمانی انجام شود. استفاده از اشعه ماورائ بنفش به ویژه همراه با calcineurin یکی از موثرترین درمانهای لک و پیس است.

PUVA - :این نوع درمان نیاز به استفاده از دارو توسط بیمار و سپس استفاده از نور ماوراء بنفش(UVA) دارد. پیدایش رنگدانه تدریجی و جزئی است اما به تدریج بخش عمدهای از ضایعه پررنگ میشود.

درمان جراحی

در بعضی از مراکز درمانی توسط روش های مختلف لایههای سطحی پوست را از بین میبرند و آن با پوست طبیعی جایگزین میکنند.این روش به خصوص دربیماری لک و پیس پایدار موثر است.

- درمان با از بین بردن رنگ پوست طبیعی : اگر فردی دارای پوست تیره باشد وبیماری لک و پیس بخش بزرگی از پوست او را درگیر کرده باشد این روش برای او مفید است.نکته مهم اینکه چون اثر این کار معمولا دائمی است بیمار باید به درستی در مورد استفاده از این روش تصمیم بگیرد