ایمپینجمنت ( خوانده میشود ایم- پینج- منت) Impingement یکی از شایعترین علل درد شانه در بالغین است. بسیاری از کسانی که از درد شانه ناراحت هستند در واقع ایمپینجمنت یا گیر شانه دارند.

علت و مکانیسم سندرم ایمپینجمنت:

علت ایمپینجمنت یا گیر شانه همانطور که از اسم آن پیدا است گیر کردن تعدادی تاندون در ناحیه شانه بین دو استخوان است. به بیان دیگر وقتی دو استخوان به یکدیگر نزدیک می شوند تاندون خاصی بین آنها گیر کرده و فشرده می شود و این فشرده شدن تاندون ایجاد درد می کند. گاهی اوقات این تاندون ممکن است آنچنان فشرده شود که پاره شود.

دو استخوان ذکر شده یکی سر استخوان بازو و دیگری زائده آکرومیون ( که جرئی از استخوان کتف یا اسکاپولا بوده و در بالای سر استخوان بازو قرار میگیرد) است. معمولاً این دو استخوان وقتی به یکدیگر نزدیک می شوند که فرد سعی می کند دست خود را بالای سرش ببرد. به بیان دیگر سعی می کند کل اندام فوقانی را به بالا ببرد. در این حالت دو استخوان ذکر شده به یکدیگر نزدیکتر شده و فاصله آنها کم می شود.

بطور طبیعی از بین این دو استخوان، تاندونی عبور می کند و بین تاندون و آکرومیون کیسه نازکی حاوی مایع زلالی است که به این کیسه بورس میگویند. بورس موجب میشود اصطکاک زیادی بین تاندون و آکرومیون بوجود نیاید. میدانیم که تاندون ها بافت هایی هستند که حد فاصل و رابط بین عضلات و استخوان هستند. به بیان دیگر عضلات موقعی که می خواهند به استخوانی متصل شوند تا بتوانند آنرا حرکت دهند جنسشان عوض شده و به تاندون تبدیل می شوند. در ناحیه شانه دسته ای از عضلات به نام روتاتور کاف Rotator cuff وجود دارند.

این عضلات از یک طرف به استخوان کتف ( اسکاپولا) متصل شده و از طرف دیگر به توسط تاندون مشترکشان به کمی پایینتر از سر استخوان بازو متصل می شوند. این عضلات مانند یک چادر یا یک سرپوش دورتا دور سر استخوان بازو را احاطه می کنند. با انقباض این عضلات سر استخوان بازو در محل خود ( حفره گلنوئید) پایدار می شود. ( یادآوری می شود که مفصل شانه از دو استخوان تشکیل شده است که با یکدیگر مفصل می شوند.

سر استخوان بازو از یک طرف و حفره گلنوئید از طرف دیگر). به بیان دیگر انقباض این عضلات موجب می شود سر استخوان بازو در حفره گلنوئید فشرده شده و مفصل شانه محکم و پایدار شود. این عضلات همچنین کمک می کنند تا بازو به بالا برود یا بچرخد.بیماری ایمپینجمنت شانه وقتی ایجاد میشود که تاندون های روتاتور کاف بخصوص تاندون سوپرا اسپیناتوس بین زائده آکرومیون و سر استخوان بازو گیر میکند و بر اثر آسیب هایی که به آن وارد میشود علائم بیماری تظاهر میکنند.

شیوع سندرم ایمپینجمنت

این ناراحتی در ورزشکاران جوان بخصوص در ورزش هایی مثل شنا، بیس بال و تنیس که دست بالای سر میرود زیاد دیده میشود. در کسانی هم که به خاطر شغل خود دست خود را زیاد بالای سرشان میبرند مثل نقاشی ساختمان یا کارگران ساختمانی، زیاد دیده میشود. گاهی اوقات یک حرکت نابجای اندام فوقانی یا یک ضربه هم میتواند این ناراحتی را ایجاد کند.

علائم درد شانه به علت ایمپینجمنت

معمولاً در ابتدا علائم خفیف بوده و بیمار بدنبال درمان نمیرود ولی بعد از مدتی شدت میگیرد.این علائم ممکن است به شکل های زیر ظاهر شود :

• درد خفیف شانه که ممکن است در استراحت یا در حین فعالیت باشد دردی که از جلوی شانه به بازو تیر میکشد درد شدید فقط در موقع بالا بردن دست و یا جلو بردن دست برای اینکه چیزی را برداریم یا جابجا کنیم درد در ورزش هنگام پرتاب کردن توپ
• وقتی بیمار دستش را از کنار بالا میاورد در ابتدای بالا آوردن دست، شانه درد ندارد. وقتی دست به حالت نزدیک به افقی میرسد دردناک میشود و بالاتر از آن هم مجددا درد از بین میرود. پس درد در یک محدوده یا قوس محدود و مشخصی وجود دارد به همین خاطر به این بیماری سندرم قوس دردناک Painful arc syndrome هم میگویند.
• در این بیماری قسمت جلوی شانه حساس است و اگر آنجا را با انگشت فشار دهیم درد میگیرد. وقتی دست را از حالتی که بالا است به پایین هم میاوریم درد ایجاد میشود. بعد از مدتی بردن دست به پشت سر یا پشت کمر هم دردناک میشود. بتدریج که بیماری پیشرفت میکند درد در شب هم وجود خواهد داشت.
• بعد از مدتی از گذشت بیماری محدودیت حرکتی شانه هم بوجود میاید یعنی اندام فوقانی خوب نمیتواند به بالا برود. در حالات شدید محدودیت حرکت مفصل شانه در همه جهات بوجود میاید.با مزمن شدن بیماری عضلات شانه ضعیف و لاغر میشوند.

تشخیص سندرم ایمپینجمنت شانه

معاینه به توسط پزشک، انجام رادیوگرافی ساده و یا ام آر آی میتواند به تشخیص کمک کند.

درمان غیر جراحی درد شانه به علت ایمپینجمنت

در مواردی که بیماری پیشرفت زیادی نکرده، ممکن است بتوان با اقدامات ساده ای جلوی آنرا گرفت. بیمار باید مدتی به شانه اش استراحت داده و زیاد آنرا حرکت ندهد. بخصوص دست خود را زیاد بالا نبرد. اگر شانه قدری محدودیت حرکتی داشته باشد انجام حرکات و نرمش های کششی زیر نظر فیزیوتراپ مفید است. گاهی اوقات تزریق داروهای بیحس کننده موضعی یا تزریق کورتیکوستروئید به توسط پزشک در محل آسیب میتواند مفید باشد. درمان معمولاً بین چند هفته تا چند ماه طول میکشد و بهبودی بسیار آرام و تدریجی است.

حرکت آونگی:

این حرکت برای شانه ی دردناک و یا شانه ای که دچار محدودیت حرکتی شده است مفید است. این نرمش را می توان در حالت نشسته یا ایستاده انجام داد.کمی به جلو خم شوید. اجازه دهید که بازوهایتان در جلوی بدن شما به حالت آویزان قرار بگیرند. بازوها را شل کنید و وزن آنها را احساس کنید. این حالت را مدتی حفظ کنید.سپس دایره های کوچک به وسیله حرکت آزادانه ی آنها ایجاد کنید. دایره ها را به تدریج بزرگتر کنید. می توانید تا هنگامی که احساس ناراحتی نکرده اید تمرین را ادامه دهید. با احساس ناراحتی نرمش را متوقف کنید.

حرکت گهواره ای:

با یک دست آرنج دست دیگر را بگیرید. بازو را بالای سر ببرید. بازو را تا جایی بالا ببرید که قابل بالا رفتن باشد و فشار زیادی وارد نکنید. سپس آرنجتان را باز و بسته کنید.اگر حرکات شانه ی شما دردناک یا محدود باشد، می توانید این کار را در حالت خوابیده انجام دهید.

حرکت عصا:

اگر یک یا هر دو شانه ی شما محدودیت حرکتی خاصی دارد یا ضعیف می باشد این نرمش برای شما مفید است. از یک چوب دستی یا چوب به عنوان عصا استفاده کنید. هر دست خود را روی هر یک از انتهاهای چوب دستی قرار دهید و سپس تا آنجا که می توانید آن را بالا بیاورید.این نرمش را می توان ایستاده، نشسته یا خوابیده انجام داد.

حرکت قرقره ای:

یک قرقره یا قلاب را به میله ای در بالای چارچوب در متصل کنید. یک تکه طناب لباس را از قلاب عبور دهید. از طناب کافی استفاده کنید تا بتوانید هنگام نرمش بنشینید. هر انتهای طناب را با یک دست نگه دارید. اگر محکم نگه داشتن طنابها ناخوشایند است از دسته یا دستگیره و یا از لایه ای پارچه استفاده کنید. هنگامی که یک بازو را پائین می کشید بازوی دیگر بالا خواهد آمد. بازوها را به همین طریق در جلوی بدن و در اطراف و جهتهای مختلف به آرامی بالا و پائین ببرید.

لمس کردن دست دیگر:

این حرکت موجب افزایش انعطاف پذیری و تقویت هر دو شانه می شود. یک بازو را بالای سر ببرید و آرنج را خم کنید تا بتوانید با دست، پشت خود را لمس کنید. بازوی دیگر را به پشت ببرید و آرنج را خم کنید. اکنون سعی کنید که دست خود را با دست دیگر لمس کنید. آیا می توانید انگشتان خود را به هم برسانید؟ مدتی بازوها را رها کنید. این کار را برای بازوی دیگر تکرار کنید. برای بیشتر افراد این کار در یک سمت راحتتر است.

لمس تیغه کتف:

این نرمش برای تقویت قسمت فوقانی و میانی پشت و برای کشش قفسه سینه مفید است. در حالت نشسته یا ایستاده شانه ها را رها کنید. سر باید کمی بالا باشد. بازوها را در حالی که از آرنج خم شده اند به سمت پشت و در دو طرف بدن بالا ببرید. تا آنجا که می توانید به این کار ادامه دهید تا بتوانید تیغه ی استخوان کتف خود را در دو طرف لمس کنید. سپس دستها را بیشتر از پشت به هم نزدیک کنید تا بتوانید آرنجهای خود را لمس کنید. اگر احساس ناراحتی کردید تمرین را متوقف کنید.

عضلات براي ايجاد حركت توسط تاندونها به استخوانها متصل میشوند و با انقباض خود آنها را به حركت درمیآورند.در برخی از نقاط شانه، بالشتكهای كوچكی كه با نام بورس شناخته مي شوند و پر از مایع در مجاورت تاندونها قرار دارند از ساییده شدن و آسیب دیدگی آنها جلوگیری میكنند.بورسي كه در شانه قرار دارد، میتواند به دنبال حركات مكرر دچار التهاب شود. این اتفاق بیشتر در ورزشهایی كه فرد با حركات مكرر دست به بلاي سر همراه است مانند شنا، تنیس و پرتاب وزنه دیده میشود.

بعلاوه شغلهایی مانند نقاشی ساختمان و چوب بری نیز زمینه ساز این مشكل مي باشند.علائم بورسيت شانه بیماری شامل درد در قسمت قدامی ـ خارجی شانه و درد شانه هنگام بالا آوردن بازو میشود.همچنین ممكن است قسمت خارجی شانه شما متورم و گرمتر از حالت طبیعی باشد.

درمان جراحی درد شانه

اگر با اقدامات ذکر شده درد و ناراحتی از بین نرود پزشک معالج ممکن است تصمیم به درمان جراحی بگیرد. هدف از درمان اینست که گیر برطرف شود. برای اینکار جراح سعی میکند فضای بین سر استخوان بازو و زائده آکرومیون را بیشتر کند تا گیر کمتر شده و به تاندون روتاتور کاف فشار کمتری وارد شود. امروزه برای انجام این کار معمولاً از آرتروسکوپی استفاده میشود.

نسخه اصلی مطلب درد شانه و درمان آن را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---